Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system) - Coggle Diagram
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ
(Diseases of Urinary system)
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน (Upper Urinary tract)
ไตสองข้าง เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่กรองเอาน้ำและของเสียออกจากเลือดเป็นน้ำปัสสาวะ
หน่วยไต (Nephron) ทำหน้าที่สร้างปัสสาวะ
กรวยไต (renal pelvis) ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
ท่อไต (Ureter) นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนล่าง(Lower urinary tract)
เป็นที่เก็บพักปัสสาวะที่สร้างจากไต
เป็นทางส่งปัสสาวะขับทิ้งออกนอกร่างกาย ไก้แก่
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว
ท่อปัสสาวะ (Urethra) เป็ นทางผ่านของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะไปสู่นอกร่างกาย
โครงสร้างของหน่วยไต (Nephron)
Renal corpuscle
Renal tubule
Renal malformations
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต
Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสอง
ข้าง
ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter’s syndrome
เกิดจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะขาดน้ำคร่ำ
ทำให้ร่างกายถูกกดการแบ่งตัวของเซลล์ที่ผิดปกติ
เป็นสาเหตุการเสียชีวิตแต่กำเนิดของทารก
ร่วมกับปอดไม่เจรืญ แขนขาผิดรูปร่าง มีใบหน้าที่เป็นลักษณะเฉพาะ
Hypoplasia
ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกติมากกว่า
ร้อยละ 50
จำนวน renal lobule และ calyx ลดลง
ด้วยแต่เนื้อไตไม่มีความผิดปกติ
Supernumerary kidney
ภาวะที่มีจำนวนไตมากกว่าสอง ส่วนใหญ่จะ
เป็นสามไต
ไตชั้นที่เกินจะแยกออกจากไตปกติหรือเป็นภาวะไตแฝด
ความผิดปกติในตำแหน่งรูปร่างและ Orientation
เมื่อทารกสร้างเซลล์ไตขึ้นมาใหม่ จะอยู่ในอุ้งเชิงกราน
ต่อมาขยับตำแหน่งเข้าไปในช่องท้อง
มีการหมกหมุนตัวของไตให้อยู่ในตำแหน่งผิดปกติ
กรณีเช่นนี้ไม่ทำให้ทารก มีอาการผิดปกติ และทารกยังคงมีชีวิตอยู่ตามปกติได้
Ectopia
ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกราน
อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
Malrotation
ภาวะที่ไตมี renal pelvis และureter อยู่ทางด้านหน้า
Fusion of kidneys หรือ Horseshoe kidney
การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง
Renal cystic diseases
เป็นรอยโรคที่อาจเป็นพันธุกรรม
การเจริญผิดปกติ หรือเกิดขึ้นภายหลัง
มักก่อให้เกิดปัญหาในการวินิจฉัยแยก
จากเนื้องอกของไต
Polycystic kidney disease
Adult type
พบได้บ่อยเป็นทั้งสองข้าง
ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal dominant
ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น บางครั้งหนักได้ถึง
4 กิโลกรัม
Infantile type
พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตใน
ระยะแรกๆ
ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal
recessive
ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้างผิวหนังนอกเรียบหน้าตัดพบ cyst ทั้งที่ cortex และ medulla ทำ
ให้เนื้อมีลักษณะพรุนแบบฟองน้ำ
Medullary cyst
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็นถุงของcollecting tubule ของ medulla
พบในผู้ใหญ่
ไตยังทำงานปกติ
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ มักมีอาการ
ตั้งแต่เด็ก
พบ Cyst อยู่ที่บริเวณ Medulla
ที่สำคัญคือมี cortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วย
Simple cyst
อาจพบ cyst เดียวหรือหลายอัน ขนาดอาจจะ
เล็กหรือใหญ่
มักอยู่ในบริเวณcortex เกิด dilatationของ
tubule อาจท าให้มีเลือดออก
Glomerular diseases
พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกันGlomerulonephritis (GN)
การอักเสบภายนอกไตที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะแพ้ภูมิตนเอง
พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อยคือ โรคไตจากเบาหวาน(Diabetic nephropathy) จากการรักษาเบาหวาน
จากภาวะที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน เช่น การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ความดันโลหิตสูง
กลไกการเกิด
การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดนำเลือดเข้าโกลเมอรูลัส มีระดับน้ำตาลภายในเซลล์ลดลง
ขาดพลังงานในการหดตัว เกิดการขยายตัวของหลอดเลือดเลือดจึงไหลเวียนไปกรอง
ที่ไตเพิ่มขึ้น
การเปลี่ยนแปลงกลไกการทำงานของ Renin
ปกติ juxtaglomerular cell มีหน้าที่สร้าง
Prorenin และเปลี่ยนเป็นเรนิน
สำหรับผู้ป่วยโรคไตจากเบาหวานจะพบ Prorenin เพิ่มขึ้น
ทำให้เกิดภาวะ hyperkalemia ภาวะกรดเกิน
เนื่องจากพยาธิสภาพที่หลอดฝอยไต
Tubulo-interstitial diseases
เป็นกลุ่มของโรคที่มีความผิดปกติในรูปร่างและหน้าที่ของ Tubule และ interstitium ของไต
เกิดจากสาเหตุหลายอย่างได้แก่ ยา การติด
เชื้อ immunological reaction แบ่งเป็น
Acute interstitial nephritis
พบ interstitial edema
Leukocytic infiltration
tubular necrosis
Chronic interstitial nephritis
พบ interstitial fibrosis
tubular atrophy
mononuclear cell infiltration
Tubular diseases
โรคที่สำคัญ คือ Acute tubular necrosis (ATN)
Nephrotoxic type : ได้รับสารพิษ
Ischemic type : shock
ระยะที่ 1 Oliguric phase
เกิดในช่วงแรก เมื่อมีการตายของ Renal tubule ทำให้ Renal cell หลุดมาอุดตันทางเดินปัสสาวะ
ปัสสาวะจึงออกน้อย และมีอาการบวมร่วม
ด้วย
ระยะที่ 2 Diuretic phase
เกิดในช่วงกลาง
เมื่อเวลาผ่านไป tubular cell ที่ตายมี
การสลายไปและมีการสร้าง cell ใหม่
Cell ใหม่ที่สร้างไม่สามารถดูดกลับน้ำได้เต็มที่ปัสสาวะจึงออกมาก
ระยะที่ 3 Recovery phase
เกิดในช่วงหลัง
เมื่อนานเข้า tubular cell สามารถดูดน้ำกลับได้ปกติ ปัสสาวะจึงมีปริมาณปกติ
เป็นภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule
เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป็นเวลานาน
Urinary tract infection
กรวยไตอักเสบ( Pyelonephritis)
อาจเกิดเพียงข้างเดียวหรือเกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง
แบ่งเป็น
Acute Pyelonephritis
เกิดทันทีและรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรักษา จะ
หายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์
มีอาการไตบวมโตมีเลือดคั่งมากขึ้น พบจุดหนองกระจายเป็นทางจากผิวลึกลงไปในส่วน cortex,medulla และ renal pelvis
รายที่รุนแรง เช่น ผู้ป่วยโรคเบาหวานหรือในรายที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะร่วมด้วยอาจมีการตายของ renal papilla เรียกว่า Renal papillary necrosis
Chronic Pyelonephritis
เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆ หายๆ
ไตมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป็นที่เกิดจากการทำลายของเนื้อไต
มักเกิดจากการควบคุมสาเหตุของโรคไม่ได้
Urinary tract obstruction
ภาวะที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
สาเหตุ
ความพิการแต่กำเนิด
การอุดกั้นจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลัง
ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการ
ทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
ผลจาก Urinary tract obstruction
ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว
มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มขึ้นและ
ทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
พยาธิสภาพที่สำคัญ คือ
การอุดกั้น
สาเหตุ
นิ่วที่หลุดมาจากส่วนของไต
หลอดไตตีบ (stricture) อาจเป็นมาแต่กำเนิดหรือ
เป็นผลจากการอักเสบ
เนื้องอกของ Ureter
การอุดกั้นเหล่านี้ทำให้ปัสสาวะที่สร้างแล้วขับถ่ายออกจากร่างกายไม่ได้หรือได้น้อยาให้เกิดHydronephrosis
ของไตข้างนั้น
เนื้องอก
vesicoureteral reflux
เป็นความผิดปกติที่เกิดจากมีการไหลย้อนกลับของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปในหลอดไต
พบมากในเด็ก ทำให้มีการติดเชื้อ
สาเหตุ
การทำศัลยกรรมทางการแพทย์
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
การบาดเจ็บจากภายนอก
พันธุกรรม
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
มักเกิดในผู้หญิงเนื่องจากท่อปัสสาวะสั้น
สาเหตุ
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
เกิดการอักเสบที่ท่อปัสสาวะ
มีสิ่งแปลกปลอมในทางเดินปัสสาวะ
ดื่มน้ำน้อย ดื่มแอลกอฮอล์มาก
ท่อปัสสาวะอักเสบ
เป็นการอักเสบ บาดเจ็บ บวม ของเซลล์เยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะ
พบได้ในทุกอายุ มักพบได้สูงในวัยที่มีเพศสัมพันธ์สูง
ผู้หญิงมีโอกาสติเชื้อได้สูงกว่าผู้ชาย