Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบสืบพันธ์เพศหญิง Female Reproductive System, 52736, 52737, 52738, 52739…
ระบบสืบพันธ์เพศหญิง Female Reproductive System
ระบบสืบพันธ์ภายนอก external genitalia เป็นอวัยวะที่มองเห็นได้จากภายนอก อาจเรียกว่า vulva หรือ pudendum
เนินหัวหน่าว Mons Pubis เป็นเนินอยู่ตอนบนกระดูกหัวหน่าว อยู่ใต้ท้องน้อย มีลักษณะเป็นสามเหลี่ยมส่วนฐานอยู่ด้านบนและส่านยอดอยู่ด้านล่าง มีขนาดใหญ่กว่าส่วนอื่นๆ เป็นส่วนของผิวหนังที่ภายในเป็นไขมัน ภายนอกจะมีขน Pubis Hair ขึ้นเมื่อเข้าสู่วัยสาว
แคมใหญ่ Labia minora เป็นชั้นผิวหนังที่ต่อมาจากทางด้านล่างของเนินหัวหน่ว มีลักษณะนูนแยกเป็น 2 กลีบลงไปบรรจบกันทางด้านหลังที่บริเวณฝีเย็บ
แคมเล็ก Labia minora เป็นชั้นผิวหนังที่ยกขึ้นเป็นกลีบเล็กๆ สีแดง 2 กลีบ ทางด้านในของแคมใหญ่ กลีบของแคมเล็กทางด้านหน้าจะแยกออกเป็น 2 แฉก แฉกด้านบนมาจรดกันกลายเป็นผิวหนังคลุม clitoris เรียกว่า prepuce of clitoris แฉกด้านล่างจรดกันใต้ clitoris เรียกว่า frenulum of clitoris ส่วนปลายหลังของแคมเล็กจะโอบรอบรูเปิดของช่องคลอดและท่อปัสสาวะแล้วมาจรดกันด้านหลังเรียกว่า fourchette แคมเล็กไม่มีขนงอก
ปุ่มกระสัน Clitoris มีลักษญะเป็นตุ่มเล็กๆ มีโครงสร้างเป็น erectile tissue เช่นกันมีหลอดเลือดและปลายประสาทรับความรู้สึกมาเลี้ยงเป็นจำนวนมาก ดังนั้นหากเกิดการฉีกขาดที่บริเวณนี้ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ในขณะคลอดจะทำให้เจ็บ เสียเลือดมากและเย็บติดได้ยาก
โพรงในช่องคลอด Vestibule เป็นบริเวณอยู่ระหว่างแคมเล็ก ทั้งสองข้าง ตั้งแต่ clitoris ลงไปจนถึง fourchette บริเวณมีรูเปิดของท่อต่างๆ
รูเปิดของท่อปัสสาวะ urethral orifice จะอยู่ถัดจาก clitoris ราว1 ซม
รูเปิดของช่องคลอด vaginal orifice อยุ่ถัดไปอีก มีเยื่อพรหมจารีย์ปิดอยู่
รูเปิดของ bartholin's gland และ paraurethral gland อย่างละ 1 คู่
Bartholin's gland ( greater vestibular gland ) เป็นต่อมเล็กๆ ขนาดเท่าเมล็ดถั่วเขียวพบอยู่ 2 ข้างของรูเปิดของช่องคลอด จะให้ท่อออกมาเปิดที่บริเวณระหว่างเยื่อพรหมจารีย์กับแคมเล็ก ทำหน้าที่สร้างเมือกหล่อลื่นและมีฤทธิ์เป็นด่าง เพื่อลดความเป็นกรดในช่องคลอด
เยื่อพรหมจารีย์ Hymen เป็นเนื้อเยื่อที่ยื่นออกมาปิดรูเปิดของช่องคลอด ตรงกลางจะมีรูเปิดเล็กๆ เยื่อพรหมจารีย์นี้สามารถยืดหยุ่นได้ ในเด็กบางคนเยื่อพรหมจารีย์ไม่มีรูเปิดจึงปิดช่องคลอดไว้หมด ทำให้เลือดประจำเดือนไม่สามารถไหลออกมาได้ เรียก "imperforated hymen"
ฝีเย็บ Perineum เป็นบริเวณรูสี่เหลี่ยม diamond-shape โดยลากเส้นเชื่อมต่อจากกระดูกหัวหน่าไปยัง ischial tuberosity 2 ข้างและกระดูกก้นกบ แต่ถ้าลากเส้นตรงเชื่อมต่อระหว่าง ischial tuberosity ทั้ง2 ข้างจะแบ่งฝีเย็บออกเป็นบริเวณรูปสามเหลี่ยม 2 รูปคือด้านหน้าเรียก urogenital tringle เป็นที่ตั้งของอวันวะเพศภายนอกทั้งหมด และด้านหลังเรียกว่า"anal triangle " จะพบรูเปิดของทวารหนักอยู่บริเวณที่อยู่ระหว่างช่องคลอดกับทวารหนัก จะมีก้อนเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่เหนียวและแข็งแรงอยู่ข้างในเรียกว่า"perineal body " ซึ่งมีความสำคัญเป็นจุดยึดเกาะของกล้ามเนื้อลายหลายมัด ที่ทำหน้าที่รองรับอวัยวะต่างๆที่อยู่ภานในอุ้งเชิงกรานโดยเฉพาะมดลูกเคลื่อนที่ออกมาทางช่องคลอด ดังนั้นการป้องกันไม่ให้ฝีเย็บฉีกขาดขณะทำคลอดจะต้องตัดบริเวณฝีเย็บ เรียกว่า "episiotomy " เพื่อเปิดช่องคลอดให้กว้างขึ้นจะได้คลอดสะดวก เมื่อทารกคลอดออกมาแล้วค่อยทำการเย็บปิดกลับตามเดิม
อวัยวะสืบพันธ์ภายใน
ช่องคลอด Vaginal Canal เป็นช่องอวัยวะภายในที่ตั้งอยู่ระหว่างช่องปัสสาวะกับช่องทวารหนัก ยาวประมาณ 7-8 เซนติเมตร เป็นช่องสำหรับผ่านของตัวอสุจิเพื่อเข้าไปปฏิสนธิกับไข่บริเวณปีกมดลูกหรือท่อนำไข่ รวมถึงเป็นทางออกขอกทารกในขณะคลอด ผนังภายในของช่องคลอดเป็นเยื่อเกือบติดกัน และสามารถแยกออกจากกันได้ สามารถยืดหดได้มาก และบริเวณปากช่องคลอดที่มีต่อมขนาดเล็กทำหน้าที่ขับน้ำเมือกมาเลี้ยงช่องคลอด เรียกว่า ต่อมบาร์โทลิน Bartholin Grand ในสภาวะปกติของช่องคลอดจะมีสภาพเป็นกรดที่มาจากการเปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกรดแลกติก Lactic Acid แบคทีเรียชนิดหนึ่ง จึงเป็นสภาวะที่ช่วยปกป้องการติดเชื้อจุลินทรีย์ได้ และที่ปากช่องคลดเยื่อบางๆ เรียกว่า เยื่อพรหมจารีย์ Hymen ปกคลุมอยู่ เยื่อนี้จะขาดไปเมื่อมีเพศสัมพันธุ์ครั้งแรกหรือกรณีอื่นๆ เช่น การเล่นกีฬา การทำงานหนักที่ทำให้เกิดการฉีกขาดของเยื่อพรหมจารีย์ แต่ในบางคนอาจจะขาดมาแล้วแต่กำเนิด
มดลูก Uterus มดลูกเป็นอวัยวะสืบพันธ์เพศหญิงที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีรูปล่างลักษณะคล้ายผลชมพู่ ตั้งอยู่ในอุ้งเชิงกราน และอยู่ระหว่างกระเพาะปัสสาวะซึ่งอยู่ด้านหน้า และทวารหนักซึ่งอยู่ด้านหลัง มีส่วนที่ติดต่อกับช่องคลอดที่เป็นปากมดลูก เรียกว่า เซอวิก Cervix ภายในมดลูกมีลักษณะเป็ฯโพรงแคบๆ มีเยื่อบุโพรงมดลูกที่เป็นกล้ามเนื้อหนา และมีความแข็งแรง มีเส้นเลือดมาเลี้ยงจำนวนมาก และสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดทุกรอบเดือนจากอิทธิพลของฮอร์โมนเพศเอศโตรเจน และโปรเจสเตอร์โรน เยื่อผนังมดลูกจะหลุดลอกขณะมีประจำเดือน แต่เมื่อตั้งครรภ์จะขยายตัวใหญ่เป็นที่ฝังตัวของใข่ที่ปฏิสนธิจากเชื้ออสุจิแล้ว และค่อยๆเจริญเติบโตเป็นทารกในครรภ์ หลังการคลอดผนังมดลูกจะกลับสู้สภาพเดิมภายใน 45 วัน
หน้าที่ของมดลูก
การมีประจำเดือน ที่เกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุมดลูก ภายหลลังที่ไม่มีไข่มาฝังตัว ซึ่งจะมีการฉีกขาดของเส้นเลือด ทำให้เลือดไหลออก หรือที่เรียกทั่วไปว่า การเป็นประจำเดือน
การคลอด อันมาจากการครบกำหนดของการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ ขณะคลอดผนังมดลูกจะมีการหดตัวเป็นระยะๆเพื่อให้ทารกเคลื่อนออกผ่านมาถึงช่องคลอด
รังไข่ Ovary เป็นอวัยวะขนาดเล็ก สีขาวมัน มีรูปร่างคล้ายเม็ดมะม่วงหิมพานต์ ขนาดเท่าเมล็ดมะปราง มี 2 อัน อยู่บริเวณปีกมดลูกซ้าย-ขวา ทั้งสองข้าง เชื่อมติดกันมดลูกด้วยปีกมดลูกหรือท่อนำไข่
หน้าที่ของรังไข่
สร้างเซลล์สืบพันธ์ ได้แก่ เซลล์ไข่ Ovum
สร้างฮอร์โมนเพศ ได้แก่ ฮอร์โมนเอสโตรเจน โปรเจสเตอโรน และแอดโดรเจน แต่ที่สำคัญมาก สำหรับเพศหญิง คือฮอร์โมนเอสโตรเจน Estrogen ทำหน้าที่กระตุ้นให้ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงทางอวัยวะสืบพันธุ์ และเสียง เป็นต้น
เซลล์ไข่ Ovum หรือไข่ของเพศหญิงจะสุกและเคลื่อนออกมาที่ท่อนำไข่ ที่เรียกว่า การตกไข่ เดือนละ1 ใบ โดยสุกสลับกัน จากรังไข่แต่ละข้าง แต่ในบางครั้ง อาจพบการเจริญ และสุกของไข่เกิดขึ้นพร้อมกันทั้ง 2 ข้างและหากมีการปฏิสนธิพร้อมกันก็จะเกิดเป็นตัวอ่อนทั้ง2 ฟอง หรือที่เรียกว่า การตั้งครรภ์แฝด
รังไข่จะมี Ovum ที่ยังไม่เจริญเต็มที่หลายพันฟอง เมื่อเด็กเติบโตเท่าอายุ 12-13 ปี ไข่จะเริ่มสุก เพราะเกิดการกระตุ้นจากฮอร์โมนของต่อมพิทูอิตารี Pituitary grand ไข่ที่สุกแล้วจะตกจากรังไข่เดือนละ 1 ใบ ของแต่ละข้างสลับกัน และจะสร้างฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน Progesterone กระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุมดลูกเพื่อเตรียมการฝังตัวของไข่
รังไข่ จะเสื่อมสภาพ และฝ่อไป เมื่อผู้หฐิงมีอายึประมาณ 50 ปี ทำให้เพศหญิงเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนหรือบางครั้ง เรียกว่า วัยทอง
ท่อนำไข่ Oviduct หรือปีกมดลูก Fallopian Tube ท่อนำไข่ หรือ ปีกมดลูกเป็นทางเชื่อมต่อระหว่างรังไข่ทั้งสองข้างกับมดลูก ทำหน้าที่เป็นทางผ่านของไข่ที่ออกจากรังไข่เข้าสู่มดลูก ท่อนำไข่เป็นบริเวณที่อสุจิจะเข้าไปปฏิสนธิกับไข่
การตกไข่ หมายถึง การที่ไข่สุกและออกจากรังไข่เข้าสู่ท่อนำไข่ โดยปกติรังไข่แต่ละข้างจะสลับกันผลิตไข่ในแต่ละเดือน ดังนั้น จึงมีการตกไข่เกิดขึ้นเดือนละ 1 ใบ ในช่วงกึ่งกลางของเดือน เมื่อมีการตกไข่ มดลูกจะมีการเปลี่ยนแปลงโดยมีผนังหนาขึ้นทั้งมีเลือดมาหล่อเลี้ยงเป็นจำนวนมาก ซึ่งต่อไปจะเกิดการเปลี่ยนแปลง 2 กรณีต่อไปนี้
1 ถ้ามีอสุจิเคลื่อนที่เข้ามาในท่อนำไข่ในขณะที่มีการตกไข่ อสุจิจะเข้าไปปฏิสนธิกับไข่ที่บริเวณท่อนำไข่ด้านที่ใก้ลกับรังไข่ ไข่ที่ได้รับ การผสมแล้วจะเคลื่อนตัวเข้าสู่มดลูก เพื่อฝังตัวที่ผนังมดลูกและเจริญเติบโตต่อไป
2 ถ้าไม่มีตัวอสุจิเข้ามาในท่อนำไข่ ไข่จะสลายตัวก่อนที่จะผ่านมาถึงมดลูก จากนั้นผนังด้านในของมดลูกและเส้นเลือดที่มาหล่อเลี้ยง เป็นจำนวนมากก็จะสลายตัวแล้วไหลออกสู่ภายนอกร่างกายทางช่องคลอด เรียกว่า ประจำเดือน โดยปกติผู้หญิงจะเริ่มมีประจำเดือนนเมื่ออายุประมาณ 12 ปี ขึ้นไป รอบของการมีประจำเดือนแต่ละเดือนจะแตกต่างกันไปในแต่ละคน โดยทั่วไปประมาณ 28 วัน และจะมีทุกเดือนไปจนกระทั่งอายุประมาณ 50-55 ปี จึงจะหยุดการมีประจำเดือน โดยจะขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของร่างกาย
ระบบสืบพันธ์ุเพศหญิง เป็นระบบที่ทำหน้าที่คล้ายระบบสืบพันธ์ุเพศชาย ซึ่งนอกจากเซลล์สืบพันธ์ุคือเซลล์ไข่และสร้าง hormone เพศหญิงแล้ว ยังทำหน้าที่ดูแลฟูมฟักให้เซลล์ที่ผสมติดให้พัฒนากลายเป็นตัวอ่อนจนคลอดออกมา
