Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 6 การสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
บทที่ 6 การสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
การพยาบาลเพื่อส่งเสริมการพักผ่อนนอนหลับในผู้สูงอายุ
1.กลไกทางสรีรวิทยาของการนอนหลับในผู้สูงอายุ
NREM non repid eye moment
REM rapid eye movement
2.แบบแผนการนอนหลับในผู้สูงอายุ
ระยะ Stage 3 4 NREM ลดลง ร้อยละ 15-20 ของระยะเวลานอนทั้งหมด
ระยะ REM ลดลง ร้อยละ 20-25 ของระยะเวลานอนทั้งหมด
ระยะ stage 1 NREM เพิ่มขึ้น ร้อยละ 8-15 ของระยะเวลานอนทั้งหมด
ตื่นเป็นระยะ 1-2 ครั้ง/คืน
ตื่นเร็วกว่าเดิม และงีบหลับ ในตอนกลางวันเพิ่มขึ้น
3.ปัจจัยที่มีผลต่อการนอนไม่หลับ
ปัจจัยภายใน
ความวิตกกังวล ความเครียด อารมณ์เศร้า
ความเจ็บป่วย ไม่สุขสบาย การปัสสาวะบ่อย การใช้ยา
ปัจจัยภายนอก
เสียงรบกวนทำให้ระยะก่อนเคลิ้มนานขึ้น
ระยะเวลาในการนอนหลับลดลง สะดุ่งตื่นเพิ่มขึ้น
แสง อุณภูมิ กลิ่นที่ไม่พึงประสงค์
4.การประเมินภาวะการนอนไม่หลับ
คำถามเบื้องต้นสำหรับการประเมินการนอน
ตรวจสอบประวัติโรคประจำตัว
ตรวจสอบประวัติการใช้ยาเสพติต
สังเกตอาการและอาการแสดง
5.การพยาบาลเพื่อส่งเสริมการนอนหลับ
หลีกเลี่ยงคาเฟอีน
รับประทานอาหารเย็นขนาดพอเหมาะ
ก่อนเข้านอนควรทำความสะอาดร่างกาย
ดื่มเครื่องดื่มที่มี L-tryptopham ช่วยทำให้หลับได้ดี
ที่นอน หมอนที่นุ่ม ไม่แข็งจนเกินไป
หลีกเลี่ยงการดูโทรศัพท์หรือดูเรื่องที่ตื่นเต้น ก่อนนอน
จัดสิ่งแวดล้อมที่เงียบสงบปราศจากสิ่งรบกวน
ควรมีกิจกรรมที่ทำในช่วงกลางวัน
เข้านอนเมื่อรู้สึกง่วงเท่านั้น นอนในห้องนอนเท่านั้น
ถ้ามีอาการปวด ควรได้รับยาแก้ปวด
เข้านอนและตื่นให้ตรงเวลา
การให้ยานอนหลับเพื่อช่วยในการนอนหลับ
การมีส่วนร่วมในสังคม Social Participation
ประเภทของการมีส่วนร่วมในสังคม
กิจกรรมที่มีรูปแบบ (Formal activity) เช่น เข้าร่วมในสมาคมต่างๆ การเข้าร่วมกลุ่มทางศาสนา การเป็นอาสาเพื่อสังคม
กิจกกรมที่ทำคนเดียว (Solitary activity ) เช่น การทำงานในยามว่าง กิจกรรมเพื่อการพักผ่อนหย่อนใจส่วนตัวและกิจกรรมภายในบ้าน
กิจกรรมที่มีไม่มีรูปแบบ (informal activity ) เช่น การช่วยเหลืองานของสมาชิกในครอบครัว และพบปะสังสรรค์กับเพื่อน ญาติ เป็นต้น
การจัดการความเครียดในผู้สูงอายุ
Stress management
สาเหตุ
ด้านร่างกาย ได้แก่ 1.ความเจ็บป่วย การสูญเสียสมรรถภาพเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของร่างกายที่เสื่อมถอยลง 2.การขาดปัจจัยพื้นฐาน 3.การถูกทำร้ายการถูกทารุณกรรม
ด้านจิตใจ 1.สัมพันธภาพกับคนในครอบครัว 2. การถูกทอดทิ้ง
3.การสูญเสีย
ด้านสังคม สภาวะทางเศรษฐกิจ การเปลี่ยนแปลงบทบาทหน้าที่ในสังคม
การตอบสนองต่อความเครียด
1.General Adaptaation Syndrome GAS ได้แก่ กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นเนื่องจากการปรับตัวของร่างกายโดยทั่วๆไป เช่นต่อมใต้สมองจะถูกกระตุ้นและระบบการสร้างภูมิคุ้มกันโรคของร่างกายจะถูกรบกวน
2.Local Adoptation Syndrome LAS ได้แก่ กลุ่มอาการเฉพาะที่เป็นการปรับตัวฌฉพาะที่บริเวณที่ได้รับ Stress ร่างกายได้รับบาดแผล อาการเหล่านี้เป็นการปรับตัวเฉพาะแห่งของร่างกาย การทำหน้าที่ของบริเวณที่มี stress จะเสื่อมลง ถ้าการปรับตัวฌแพาะแห่งล้มเหลวอาจเป็นเหตุให้เกิด Localized exhaustion ได้
การพยาบาลผู้สูงอายุที่มีความเครียด
การวินิจฉัยการพยาบาล
การปฏิบัติการพยาบาล
ความเครียดของบางคนเกิดขึ้นจากการรับรู้ที่ผิดจากความจริง พยาบาลควรช่วยบุคคลให้มองเหตุการณ์ใหม่มองหลายๆแง่หลายๆมุม
พยาบาลช่วยบุคคลให้มีความรู้ในเรื่อบุคลิกภาพ สอนให้ใช้เทคนิคผ่อนคลาย เช่น การนั่งสมาธิ การให้ความรู้เรื่องสุขภาพอนามัย
พยาบาลช่วยดึงเอาแหล่งประโยชน์ทั้งภายในแะภายนอกของบุคคลที่ประสบภาวะเครียดมาใช้ประโยชน์ เรียกกระบวนการนี้ว่า mobilize internal
พยาบาลช่วยให้บุคคลตระหนักถึงกลไกการแก้ไขปัญหาที่เขากำลังเผชิญอยู่และช่วยให้เขามีความรู้ ที่จะช่ายประคับประคองเขาในภาวะความเครียด
การส่งเสริมให้บุคคลมีทักษะในการเผชิญการแก้ไข โดยใช้ทักษะการจัดการกับความเครียดโดยมุ่งแก้ไขปัญหา
การประเมินปัญหาทางการพยาบาล
การสังเกต
ใช้แบบประเมินความเครียดและพฤติกรรมประเมินความเครียด
การซักประวัติ
การพยาบาลเพื่อจัดการปัญหาภาวะโภชนาการในผู้สูงอายุ
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะโภชนาการในผู้สูงอายุ
การเปลี่ยนแปลงของร่างกายที่ส่งผลกระทบต่อภาวะโภชนาการผู้สูงอายุ
ประสิทธิภาพการเผาผลาญกลูโคสลดลง
เนื้อเยื่อที่ปราศจากเชื้อลดลง
การทำหน้าที่ของกระเพาะอาหารลดลง
ความต้องกานพลังงานขั้นพื้นฐานลดลง
การทำหน้าที่ของการรับรสและการดมกลิ่นลดลง
ปัญหาทางด้านจิตใจ
ปัญหาเจ็บป่วยทางด้านร่างกาย
ภาวะโภชนาการเดิมที่มีอยู่และบริโภคนิสัย
ความสามารถในการเข้าถึงแหล่งอาหาร
ภาวะเศรษฐกิจและสังคม
ความต้องการสารอาหารในผู้สูงอายุ
คำนวณได้จากสมการ Harris-Benedict (Harris-Benedict equation)
ค่า BEE (กิโลแคลอรี่/วัน: ชาย)
= 66.5+(13.8 x นน.)+(5xสส.)-(6.8xอายุ)
ค่า BEE (กิโลแคลอรี่/วัน: หญิง)
= 66.5+(9.6 x นน.)+(1.9xสส.)-(4.7xอายุ)
TEE(พลังงานที่ต้องการใช้ทั้งหมด) =BEE x AF x SF
ความต้องการไขมัน ควรได้รับไขมันไม่เกิน 30%ของพลังงานทั้งหมด
ความต้องการคาร์โบไฮเดรต ควรได้รับ 50-55%ของพลังงานทั้งหมด
ความต้องการโปรตีน ควรได้รับโปรตีน 1 gm: BW 1 kg.
ความต้องการแร่ธาตุ แร่ธาตุที่ผู้ป่วยมักขาด คือ แคลเซียมและเหล็ก
ความต้องการวิตามิน ผักและผลไม้เป็นแหล่งอาหารที่มีวิตามิน เกลือแร่ ใยอาหาร และสารแอนติออกซิแดนท์ ซึ่งช่วยต้านอนุมูลอิสระ
การประเมินภาวะโภชนาการ
การประเมินอาหารที่บริโภค
dietary assessment
การวัดสัดส่วนร่างกาย
anthropometric assessment
การประเมินดัชนีความหนาของร่างกาย
Body mass index:BMI
การวัดความหนาไขมันได้ผิวหนัง
Skinfold thickness
การตรวจวัดทางเคมีชีวภาพ
การประเมินทางคลินิก
ปัญหาภาวะโภชนาการในผู้สูงอายุและแนวทางการพยาบาล
ภาวะโภชนาการเกิน over nutrition
ส่งเสริมการควบคุมน้ำหนักให้อยู้ในเกณฑ์ปกติ
ให้ความรู้การรับประทานอาหารที่เหมาะสม
ประเมินสาเหตุของภาวะโภชนาการเกิน
ภาวะโภชนาการต่ำ under nutrition
ปรเมินสาเหตุของภาวะทุพโภชนาการ
กสรจัด/ปรับปริมาณอาหารให้ผู้สูงอายุให้เหมาะสม
สิ่งแวดล้อมของที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ
การป้องกันการพลัดตกหกล้ม (Prevention of Fall)
ปัจจัยเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้ม
ปัจจัยภายในบุคคล
ปัจจัยที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของกระบวนการชราภาพ
ท่าเดินและทรงตัวผิดปกติ
การเปลี่ยนแปลงในระบบประสาทและสมอง
กล้ามเนื้ออ่อนแรงในวัยชรา
การเปลี่ยนแปลงระบบทางเดินปัสสาวะ
สายตาการเสื่อมทางจอรับภาพเกิดจากการเปลี่ยนแปลงที่เสื่อมลงของสายตา
การเปลี่ยนแปลงของภาวะจิตใจ
ปัจจัยที่เกิดจากการเจ็บป่วย
ความผิดปกติของกล้ามเนื้อและกระดูก
ความผิดปกติของเท้า
ความผิดปกติของระบบประสาท
การได้รับยาหลายชนิดพร้อมกัน
ความผิดปกติขิงโรคระบบการไหลเวียนโลหิตและหัวใจ
ปัจจัยภายนอก
สิ่งแวดล้อมภายในบ้าน
การนันทนาการในผู้สูงอายุ
กับการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
ประโยชน์ของกิจกรรมนันทนาการ
ด้านจิตใจ นำไปสู่การมองโลกในแง่ดี ความรู้สึกมีอิสระที่จะเลือกกรือกระทำสิ่งต่างๆด้วยตนเอง ลดความรู้สึกหว่าเหว้
ด้านสติปัญญา ฝึกให้สมองได้คิดวางแผน เช่น เกมใบ้คำ การเขียนกลอน
ด้านร่างกาย เมื่อปฏิบัติกิจกรรมหรือเข้าร่วมกิจกรรมทางกายอย่างสม่ำเสมอจะทำให้ร่างกายแข็งแรง อายุยืน ป้องกันโรค หลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน โรคกระดูกพรุน พัฒนาระบบภูมิคุ้มกัน
ด้านสังคมเปิดโอกาสแก่ผู้สูงอายุในการมีบทบาทในสังคม ได้ช่วยเหลือสังคมของตน เกิดความภาคภูมิใจและปรับตัวเข้ากับสังคมได้ดี การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในกิจกรรมนันทนาการ
กิจกรรมนันทนาการที่เหมาะสำหรับผู้สูงอายุ
กิจกรรมนันทนาการเกม กีฬาและการละเล่น
กิจกรรมนันทนาการศิลปะหัตถกรรม
กิจกรรมนันทนาการร้องเพลง
กิจกรรมนันทนาการเข้าจังหวะและการเต้นรำ
กิจกรรมนันทนาการด้านภาษาและวรรณกรรม
กิจกรรมนันทนาการแสดงและการละคร
การพยาบาลเพื่อการส่งเสริมการออกกำลังกายในผู้สูงอายุ
1.ประโยชน์ของการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ
ลดอัตราการเกิดโรคที่ป้องกันได้ เช่น โรคหัวใจ โรคอ้วน ความดัน
ลดภาวการณ์พึ่งพา ลดภาวะทุพพลภาพ
ทำให้ร่างกายมีสมรรถภาพทางการดีขึ้น
ด้านจืตใจ ลดภาวะซึมเศร้า เนื่องจากต่องใต้สมองหลั่งสารเอ็นดอร์ฟินส์
2.ประเภทของการออกกำลังกาย
ประเภทที่ 1 การออกกำลังกายที่เพิ่มความแข็งแรงและทนทานของกล้ามเนื้อ
ประเภทที่ 2 การออกกำลังกายเพื่อเพิ่มสมรรถภาพของปอดและหัวใจ
ประเภทที่ 3 การออกกำลังเพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและการผ่อรคลาย
3.แนวทางการจัดโปรแกรมของการออกกำลังกาย
เน้นการออกกำลังกายสม่ำเสมอ
ผู้สูงอายุที่มีข้อจำกัดควรประยุกต์การออกกำลังกาย
เลือกรูปแบบการออกกำลังกายที่ผู้สูงอายุชอบ
หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่เป็นการแข่งขัน
ประเมินระดับการทำกิจกรรม การเคลื่อนไหวของข้อ
ตรวจร่างกายว่าไม่มีความเจ็บป่วย หากมีปัญหาสุขภาพควรปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกรูปแบบที่เหมาะสม