นโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพ ( Healthy Public Policy)

ความหมายที่หลากหลาย ดังนี้

    นโยบายสาธารณะหมายถึงกิจกรรมหรือกลุ่มของกิจกรรมที่รัฐบาลเข้าไปมีบทบาทเกี่ยวข้อง (field of activity) เช่น ด้านเศรษฐกิจ ความมั่นคง ต่างประเทศ สิ่งแวดล้อม สาธารณสุข

    นโยบายสาธารณะ เป็นการแสดงถึงจุดหมายโดยทั่วไป (general purpose) หรือสถานการณ์ที่พึงประสงค์ (desired state of affairs) เช่น ประเทศมั่นคง ประชาชนมั่งคั่ง

    นโยบายสาธารณะ เป็นเรื่องของข้อเสนอบางประการ (specific proposals)ของกลุ่มการเมืองต่างๆ หรือกลุ่มผลประโยชน์ต่างๆ ที่ต้องการให้รัฐรับไปดำเนินการ เช่น แนวทางการปฏิรูปการเมือง

    นโยบายสาธารณะเป็นการตัดสินใจของรัฐบาล (decisions of government) ซึ่งมักให้ความสนใจเฉพาะในช่วงเวลาที่สังคมสนใจและกำลังจะตัดสินใจ(moments of choice) 2

    นโยบายสาธารณะเป็นการให้อำนาจหน้าที่แก่องค์กร หน่วยงานใดๆก็ตาม อย่างเป็นทางการ (formal authorization) นำไปสู่การออกกฎหมาย กฎระเบียบ และให้อำนาจหน่วยงานที่รับผิดชอบ  3

    นโยบายสาธารณะหมายถึงแผนงาน(program)และโครงการ(project)ของรัฐบาล

    นโยบายสาธารณะเป็นผลผลิตหรือผลลัพธ์ที่ทางรัฐบาลได้ดำเนินการไป

    นโยบายสาธารณะเป็นแนวทางที่รัฐบาล หรือ องค์กรของรัฐกำหนดขึ้นเพื่อการแก้ปัญหา

    นโยบายสาธารณะเป็นข้อเสนอสำหรับแนวทางการดำเนินงานของบุคคล กลุ่มบุคคล หรือ รัฐบาล ทั้งนี้เพื่อนำไปสู่เป้าหมายอย่างใดอย่างหนึ่ง

 นโยบายสาธารณะคือ ความคิดของรัฐบาลที่จะทำอะไร อย่างใด เพียงใดเมื่อใด โดยมีองค์ประกอบ 3 ประการ  คือ 1) การกำหนดเป้าหมาย 2)การกำหนดแนวทาง 3)การกำหนดการสนับสนุน

 นโยบายสาธารณะ คือการจัดสรรสิ่งที่มีคุณค่าอย่างถูกต้องตามกฎหมายให้กับสังคมส่วนรวม

 นโยบายสาธารณะ คือ บรรดาการตัดสินใจอย่างสัมฤทธิผลที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการต่างๆที่สังคมจะดำเนินการ ยินยอม หรือ ห้ามการกระทำนั้นๆ

สรุปนโยบายสาธารณะ คือ นโยบายที่ถูกกำหนดขึ้นโดยรัฐบาล ซึ่งอาจจะเป็นองค์กร หน่วยงาน หรือตัวบุคคลที่มีอำนาจโดยตรงตามกฎหมายภายใต้ระบบการเมืองนั้นๆ ทั้งนี้นโยบายสาธารณะจะครอบคลุมตั้งแต่สิ่งที่รัฐบาลตั้งใจจะกระทำหรือไม่กระทำ การตัดสินใจของรัฐบาลในการแบ่งสรรทรัพยากรหรือคุณค่าต่างๆในสังคม กิจกรรมหรือการกระทำต่างๆของรัฐบาล รวมจนถึงผลผลิตและผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจริง อันเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นติดตามมาจากการดำเนินงานของรัฐบาล

ความสำคัญของนโยบายสาธารณะ

ความสำคัญต่อผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสีย (Stakeholder)

ความสำคัญต่อประชาชน

เป็นแนวทางที่จะทำให้สังคมโดยรวมมีความสงบสุข ประเทศชาติมีความเจริญก้าวหน้า เศรษฐกิจเติบโตอย่างมีเสถียรภาพ ประชาชนมีภาวะที่เป็นสุขอยู่ดีกินดี

ได้แก่
· ความสำคัญต่อผู้กำหนดนโยบาย ถ้ารัฐบาลหรือองค์กรใดก็ตาม สามารถนำนโยบายไปปฏิบัติให้ประสบความสำเร็จอย่างมีประสิทธิผล (effectiveness) และประสิทธิภาพ (efficiency) ยิ่งจะทำให้องค์กรนั้นได้รับการยอมรับและความนิยมจากสาธารณะอย่างกว้างขวาง

การนำนโยบายสาธารณะ ไปปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล จะทำให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีมีสุขภาวะ หากนโยบายสาธารณะมีลักษณะในทางตรงกันข้าม จะส่งผลให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อน ยากจน ด้อยการศึกษา และคุณภาพชีวิตต่ำ

ความสำคัญต่อผู้ปฏิบัติงาน

สามารถแปลงไปสู่การปฏิบัติได้อย่างชัดเจน ก็จะทำให้การปฏิบัติงานเป็นไปได้อย่างสะดวก ง่ายต่อการบรรลุเป้าหมาย

นโยบายสาธารณะเป็นกรอบ
ที่กำหนดกิจกรรมขององค์กร

click to edit

10.เป็นเครื่องมือในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

9.เป็นเครื่องมือในการพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

เป็นเครื่องมือในการกระจายความเจริญไปสู่ชนบท

7.เป็นเครื่องมือในการคุ้มครองสิทธิประโยชน์ของประชาชน

6.เป็นเครื่องมือในการเสริมสร้างความเสมอภาคในโอกาสแก่ประชาชน

เป็นเครื่องมือในการเสริมสร้างความเป็นธรรมในสังคม

4.เป็นเครื่องมือในการสรรค่านิยมทางสังคม ส่งเสริมคุณธรรมและจริยธรรมของสังคม

3.เป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาที่สำคัญของประชาชน

2.เป็นเครื่องมือในการตอบสนองความต้องการของประชาชน

1.เป็นเครื่องมือสำคัญในการกำหนดทิศทางการพัฒนาประเทศ

กระบวนการของนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพ ( Healthy Public Policy Process)

การก่อตัวของนโยบายสาธารณะ (public policy formation)

การกำหนดทางเลือกและการตัดสินใจนโยบายสาธารณะ
(public policy alternative development and decision making)

คำถามในขั้นตอนนี้คือ ต่อปัญหาหรือสถานการณ์ที่มีอยู่จะมีทางเลือกเชิงนโยบายอะไรบ้างในการพัฒนาหรือแก้ปัญหา และจะเลือกทางเลือกใด ที่มาของทางเลือกเชิงนโยบายมีลักษณะสำคัญ คือ ต้องมีจินตนาการ(imagination) ต้องมีความคิดสร้างสรรค์(creativity)และเป็นนวัตกรรม(innovation)
ส่วนในการตัดสินใจเลือกนโยบาย อาจใช้ 3 ทฤษฎี คือ ทฤษฎีหลักการเหตุผล (Rational comprehensive) ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงจากเดิมบางส่วน(Incremental Theory) และทฤษฎีการผสมผสานระหว่างทางกว้างและลึก(Mixed Scanning)

การนำนโยบายสาธารณะไปปฏิบัติ (public policy implementation)

เริ่มจากปัญหาสาธารณะ (public problem)ของพื้นที่ซึ่งหากมีผลกระทบต่อประเทศก็จะถูกหยิบยกเป็นปัญหาระดับชาติ ( policy issue) อาจจะเป็นปัญหาที่เกิดอยู่ในปัจจุบันหรืออาจจะเป็นปัญหาที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต นอกจากนี้การก่อตัวอาจจะเริ่มโดยนวตกรรมที่มีอยู่ และจะพัฒนาต่อเพื่อประโยชน์ต่อไปอย่างไร สำหรับการก่อตัวของนโยบายสาธารณะอาจใช้วิธีการร่วมกันคือ การคาดการณ์อนาคต การสำรวจสถานการณ์ การระบุและจัดลำดับความสำคัญของปัญหา การวิเคราะห์สาเหตุ

ปัญหาใหญ่ของกระบวนการนโยบายสาธารณะคือ ที่ผ่านมามีนโยบายที่นำไปปฏิบัติจริงไม่ได้เป็นส่วนใหญ่ คำถามสำคัญคือจะมีกระบวนการแปลงนโยบายไปสู่แผนปฏิบัติงานได้อย่างไร จึงควรจะต้องมีกระบวนการทำแผนงานรองรับนโยบายที่ชัดเจน มีตัวบ่งชี้ถึงระดับความมีประสิทธิผลของกระบวนการนำนโยบายไปปฏิบัติ การควบคุมการปฏิบัติงานเป็นไปตามแผนและตามนโยบาย องค์ความรู้ที่ต้องนำมาใช้ในขั้นตอนนี้ คือ การจัดทำยุทธศาสตร์ การจัดทำแผนปฏิบัติการ การควบคุมการดำเนินงานตามแผน

การประเมินผลนโยบายสาธารณะ (public policy evaluation)

กรณีที่นโยบายสาธารณะประสบความสำเร็จจะต้องมีกลไก การดำเนินนโยบายสาธารณะอย่างต่อเนื่อง หากนโยบายสาธารณะนั้นไม่ประสบความสำเร็จ จำเป็นต้องหานโยบายสาธารณะอื่นเพื่อทดแทนหรือยกเลิกนโยบายนั้น ซึ่งจะเป็นกระบวนการย้อนกลับ (Feed Back)

ความต่อเนื่อง การทดแทนและการสิ้นสุดนโยบายสาธารณะ (public policy maintenance succession & termination)

ส่วนใหญ่กระบวนการประเมินมักเป็นการประเมินโครงการหรือแผนงาน การประเมินผลเชิงนโยบายพบได้น้อย จึงมักไม่มีหลักฐานให้ทราบถึงระดับของความสำเร็จหรือเพื่อการปรับเปลี่ยนนโยบายสาธารณะ การประเมินผลอาจมีหลายวิธี เช่นการวิเคราะห์นโยบายสาธารณะตามกระบวนการหรือขั้นตอนของนโยบายสาธารณะ การประเมินตาม CIPP-Model ซึ่งจะประเมินผลการดำเนินงานทั้งบริบท ปัจจัยนำเข้า กระบวนการ และผลลัพท์ นอกจากนี้ ในทางสุขภาพจะใช้การประเมินผลกระทบทางสุขภาพ (HIA)สำหรับการประเมินนโยบายสาธารณะ

รูปแบบการวิเคราะห์นโยบายสาธารณะ

การศึกษาตัวกำหนดของการก่อตัวนโยบายสาธารณะ (public policy determination)

การศึกษาทางเลือกของนโยบายสาธารณะและการตัดสินใจ (public policy choice and decision making)

การศึกษาอนาคตศาสตร์ เพื่อคาดการณ์ พยากรณ์ สังคม แนวโน้มของปัญหาในอนาคต วิธีการศึกษา ได้แก่ การ Forecasting, การ Foresight, การทำ Envisioning, และ การทำ Testing options นอกจากนี้ยังใช้การวิเคราะห์ข้อมูลจากสถิติต่างๆ(statistical data analysis) การวิเคราะห์เนื้อหา(content analysis : factor analysis) รวมถึงการประเมินผล(evaluation)

การวิเคราะห์สถานการณ์ทั้งภายในและภายนอก เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยตัวแปรต่างๆ ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ การเมือง สังคม เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อม เช่นทุนทางสังคม ระดับรายได้ การมีส่วนร่วมทางการเมือง การศึกษา การพัฒนาเมือง สภาวะเรื่องทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเป็นต้น

การวางทิศทาง จุดหมาย เป้าหมายของการพัฒนา ซึ่งเป็นแนวทางที่สังคมเห็นร่วมกัน โดยอาศัยข้อมูลจากการศึกษาอนาคตศาสตร์และการวิเคราะห์สถานการณ์ทั้งภายในและภายนอก ประกอบในกระบวนการ ขั้นตอนการวางทิศทาง จุดหมาย อาจใช้การสำรวจทัศนคติ (opinion surveys) การสร้างเวทีสาธารณะ การประชุมกลุ่มย่อยในแต่ละ Stakeholder การประชุมเชิงปฏิบัติการ ทั้งนี้เพื่อการระดมความเห็นและสร้างข้อตกลงร่วมกัน

เป็นการกลั่นกรองและทำประเด็นปัญหาเชิงนโยบายนั้นให้ชัด แล้วจึงคิดและพิจารณาทางเลือก โดยการจัดลำดับความสำคัญและการวิเคราะห์ทางเลือก(setting objectives and priorities & options analysis) ใช้การเปรียบเทียบข้อดีข้อเสียของทางเลือกแต่ละทางเลือก แล้วนำมาจัดลำดับความสำคัญ (prioritization)หรือความชอบ(preference)

การนำนโยบายสาธารณะไปปฏิบัติ การติดตามและควบคุม (public policy implementation, monitoring & control)

รูปธรรมของการนำนโยบายสาธารณะไปสู่การปฏิบัติ คือการมีแผนปฏิบัติ

ความสำเร็จของนโยบายสาธารณะ

ประการแรก เป็น นโยบายสาธารณะ ที่เกิดจากกระบวนการทางปัญญา กระบวนการทางสังคม และ กระบวนการทางศีลธรรม

ประการที่สอง เป็น นโยบายสาธารณะ ที่มีเป้าประสงค์หรือวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน และมีแผนปฏิบัติการสอดคล้องกัน

ประการที่สาม ต้องมีหน่วยงานรับผิดชอบการนำนโยบายไปปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพ

ประการที่สี่ ต้องมีงบประมาณสนับสนุนการนำนโยบายไปปฏิบัติอย่างเหมาะสม

ประการที่ห้า ต้องได้รับการสนับสนุนจากประชาชน และมีส่วนร่วมของประชาชน

ประการที่หก ต้องมีการประเมินผลนำไปสู่การปรับเปลี่ยนนโยบาย และถ้ามองความสำเร็จในมิติของผลที่เกิดจากกระบวนการนำนโยบายสาธารณะไปใช้