Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่2 แนวคิดและทฤษฎีการสูงอายุ (Theories of aging) - Coggle Diagram

- - - - ทฤษฎีวิวัฒนาการ (Evolution theory) หรือ ทฤษฎีเซลล์ (Cell Theory) ร่วมกันอธิบายว่าสิ่งมีชีวิตต่างก็มีการเปลี่ยนแปลง และพัฒนาการตลอดเวลา
      - ทฤษฎีนาฬิกาชีวิต (Biological clock) หรือ ทฤษฎีการถูก
        กำหนดอธิบายว่าอายุขัยของคนถูกกำหนดไว้
        แล้วโดยรหัสทางพันธุกรรม (Gene)ถ้าบรรพบุรุษมีอายุยืน ลูกหลานก็
        มีอายุยืนยาวตามไปด้วย
      - ทฤษฎีการกลายพันธ์(Somatic Mutation Theory) เกิดจากการได้รับรังสี รังสีทำให้มีการเปลี่ยนแปลงของDNA ทีละเล็ก ทีละน้อยเป็นประจำ จนเกิดการเปลี่ยนแปลง DNA
    - - ทฤษฎีความเสื่อมโทรม (Wear and Tear Theory)ทฤษฎีนี้เปรียบเทียบสิ่งมีชีวิตคล้ายกับเครื่องจักร เมื่อมีการใช้งานนานๆ ก็จะเกิดความผิดปกติขึ้นแต่มนุษย์ต่างจากเครื่องจักรเพราะมนุษย์สามารถซ่อมแซมตนเองได้
      - ทฤษฎีระบบประสาท และต่อมไร้ท่อ (Neuroendocrine
        Theory ) เมื่อเข้าสู่ วัยชรา การทำงานของระบบประสาทจะลดลง
        Reflex ต่างๆ จะเชื่องช้า ความจำจะเสื่อมลง ต่อมไร้ท่อทำงานลดลง
      - ทฤษฎีภูมิคุ้มกัน (Immunological Theory) เชื่อว่าเมื่ออายุมากขึ้น การสร้าง สารภูมิคุ้มกัน ตามปกติจะลดลง เพราะอวัยวะที่มีส่วนช่วยสร้างภูมิคุ้มกันต่างๆเช่น ในกระดูก ต่อมไธมัส,ระบบ
        น้ำเหลือง,ตับ และม้ามเสื่อมสภาพ
    - - ทฤษฎีความเครียดและการปรับตัว (Stress
        Adaptation Theory)ความเครียดที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน มีผลทำให้
        Cell ตายบุคคลเมื่อเผชิญกับความเครียดบ่อยๆ จะทำให้เข้าสู่
        วัยชราได้เร็วขึ้น
      - ทฤษฎีสะสมของเสีย (Waste Product Accumulation , Accumulative Theory)ทฤษฎีนี้เชื่อว่าความสูงอายุเป็นผลมาจากการสะสมสารที่เป็นอันตรายต่อเซลล์ที่เรียกว่าไลโปฟัสซิน Lipofuscin หรือ รงควัตถุไขมัน fatty pigment รงควัตถุชรา age pigment
      - ทฤษฎีอนุมูลอิสระ (Free Radical Theory)อนุมูลอิสระ Radical คือ หมู่ปริมาณซึ่งจับกลุ่มอยู่และแสดงปฏิกิริยาทางเคมีเสมือนเป็นปริมาณเดียว เช่น แอมโมเนีย (NH4) ไบคาร์บอเนต (HCO3) ฯลฯ
      - ทฤษฎีการเชื่อมไขว้ (Cross link Theory on cross link
        of collagen T.)
        เชื่อว่า เมื่อชรา สาร Fibrous Protein (ประกอบด้วยอีลาสติน และคอลลาเจน) จะเพิ่มขึ้น และจับตัวกันมากขึ้นทำให้ collagen Fiber หดตัวขาดความยืดหยุ่นและจับกันไม่เป็นระเบียบ มีผลให้ cell ตาย และเสียหน้าที่
    - - ทฤษฎีบุคลิกภาพ (Personality Theory) กล่าวว่า ผู้สูงอายุจะมีความสุขหรือความทุกข์นั้นขึ้นอยู่กับภูมิหลังและการพัฒนาจิตใจของบุคคลนั้นถ้าพัฒนามาด้วยความมั่นคงอบอุ่นถ้อยทีถ้อยอาศัย เห็นใจผู้อื่น ทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ดีก็มักจะเป็นผู้สูงอายุที่มีความสุขอยู่รวมกับบุตรหลานได้อย่างมีความสุข
      - ทฤษฎีของอิริคสัน (Erikson's Epigenetic Theory) หรือทฤษฎีPsychosocial Developmental Stage ของอิริคสัน อธิบายถึงการพัฒนาของคนซึ่งแบ่งได้เป็น 8 ระยะ
        
        3) ความคิดริเริ่มแย้งกับความรู้สึกผิด อายุระหว่าง 3 - 6 ปี
        
        4) เอาการเอางานแย้งกับความมีปมด้อย อายุระหว่าง 6-12 ปี
        
        2) ความเป็นตัวของตัวเองแย้งกับความละอายใจและไม่แน่ใจ อายุระหว่าง 18 เดือน - 3 ปี
        
        5) การพบอัตลักษณะแห่งตนเองแย้งกับการไม่เข้าใจตนเอง อายุช่วง 12 - 20 ปี
        
        1) ไว้วางใจแย้งกับความสงสัยน้ำใจผู้อื่น วัยทารก - อายุ 18 เดือน
        
        6) ความสนิทเสน่หาร่วมมือร่วมใจแย้งกับความเปล่าเปลี่ยว อายุช่วง 20 - 40 ปี
        
        7) ขั้นการบำรุงส่งเสริมแย้งกับความพะวงหลงเฉพาะตน อายุช่วง 40 - 50 ปี
        
        8) ขั้นความมั่นคงทางใจแย้งกับความสิ้นหวัง อายุ 60 ปีขึ้นไป
      - ทฤษฎีของเพค (Peck’s Theory)
        
        แบ่งผู้สูงอายุเป็น 2 กลุ่ม คือ ผู้สูงอายุวัยต้น อายุ 56 - 75 ปี และผู้สูงอายุตอนปลาย อายุ 75 ปีขึ้นไปซึ่งทั้ง 2 กลุ่มมีความแตกต่างกันทั้งทางกายภาพ และทางจิตสังคมซึ่งมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตสังคมของผู้สูงอายุ 3 ลักษณะ คือ
        
        2) Body transcendence and body preoccupationเป็นความรู้สึกที่ผู้สูงอายุยอมรับว่าสภาพร่างกายของตนถดถอยลง
        
        3) Ego transcendence and Ego preoccupation เป็นความรู้สึกที่ยอมรับกฎเกณฑ์และการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ
        
        1) Ego differentiation and work-role preoccupation เป็นความรู้สึกเกี่ยวกับงานที่ทำอยู่
    - - ทฤษฎีกิจกรรม ( Activity Theory ) ได้อธิบายถึงสถานภาพทางสังคมของผู้สูงอายุเมื่อบุคคลมีอายุมากขึ้น สถานภาพ และบทบาททางสังคมจะลดลง
      - ทฤษฎีแยกตนเองหรือทฤษฎีการถอยห่าง (Disengagement Theory) ปัจจัยที่มีผลต่อการถ่อยห่างของผู้สูงอายุ ได้แก่ กระบวน การชราที่มีความแตกต่างกันของแต่ละบุคคล
      - ทฤษฎีความต่อเนื่อง (Continuity Theory) การดำเนินชีวิตของผู้สูงอายุที่ประสบความสำเร็จนั้น ขึ้นอยู่กับบุคลิกภาพและแบบแผนชีวิตของแต่ละช่วงวัยที่ผ่านมาและมีปัจจัยอื่น ๆ ที่เข้ามาร่วมอธิบาย
      - ทฤษฎีบทบาท (Role Theory) กล่าวว่า เมื่อบุคคลเข้าสู่วัยสูงอายุจะปรับบทบาทและสภาพต่าง ๆ หลายอย่างที่ไม่ใช่บทบาทเดิมของตนมาก่อน เช่น การละทิ้งบทบาททางสังคมและความสัมพันธ์ซึ่งเป็นไปแบบวัยผู้ใหญ่