Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลเกี่ยวกับการป้องกันและควบคุมการแพร่เชื้อ - Coggle Diagram
การพยาบาลเกี่ยวกับการป้องกันและควบคุมการแพร่เชื้อ
วิธีการแพร่กระจายเชื้อ
Air bone transmission
เป็นการแพร่กระจายเชื้อโดยการสูดหายใจ
Contact transmission
Direct contact แพร่จากคนสู่คน
Indirect contact เป็นการสัมผัสจากสิ่งของหรืออุปกรณ์ทางการแพทย์ที่มีเชื้อปนเปื้อนอยู่
Droplet spread การสัมผัสกับฝอย ละออง ฯลฯ
Common Vehicle transmission
เป็นการแพร่กระจายเชื้อจากการที่มีเชื้อให้แก่ผู้ป่วย
Vectorborne transmission
เป็นการแพร่กระจายเชื้อโดยแมลง หรือสัตว์นำโรค
โรคติดเชื้อในโรงพยาบาลNosocomial infection
การติดเชื้อที่เกิดจากการได้รับเชื้อขณะที่ผู้ป่วยได้รับการตรวจ/และหรือการได้รับการพยาบาล และการติดเชื้อของบุคลากรจากการปฏิบัติงาน
ภาวะปลอดเชื้อและเทคนิคปลอดเชื้อ
ปฏิบัติเพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่จะเกิดกับเครื่องมือเครื่องใช้และสิ่งแวดล้อม
ความหมายของคำศัพท์
Sterilization
ขบวนการทำลายเชื้อโรคทุกชนิดให้หมดสิ้น
Sterile
สิ่งของหรือเครื่องมือที่ปราศจากเชื้อโรค
Contamination
การสัมผัส ปนเปื้อนเชื้อโรค
Disinfection
ขบวนการทำลายเชื้อโรคแต่ไม่สามารถทำลายชนิดที่มีสปอร์ได้
Disinfectant
สารเคมีหรือน้ำยาที่ใช้ทำลายจุลินทรีย์ แต่ไม่สามารถทำลายชนิดที่มีสปอร์
Antiseptics
สารเคมีที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์
การฆ่าเชื้อและทาให้ปราศจากเชื้อ
critical items
เครื่องมือเครื่องใช้ที่สัมผัสกับเยื่อบุ ก่อนใช้ต้องทาให้ปราศจากเชื้อ
semi-critical or intermediate items
เครื่องมือเครื่องใช้ที่สัมผัสเยื่อบุ ก่อนใช้ต้องสะอาดไม่มีเชื้อโรค
non-critical items
เครื่องมือที่สัมผัสกับผิวหนังภายนอก ไม่ได้สัมผัสกับเยื่อบุต่างๆของร่างกาย ก่อนใช้ต้องล้างให้สะอาด
การทำความสะอาดเครื่องมือเครื่องใช้
การล้าง
การล้างที่ถูกต้องสามารถขจัดจุลชีพออกจากวัสดุเกือบทั้งหมด และเพียงพอสาหรับการทาลายเชื้อสาหรับเครื่องใช้โดยทั่วไป
วัตถุประสงค์
1.เพื่อลดจานวนเชื้อโรคบนเครื่องมือให้เหลือปริมาณน้อยที่สุด
2.เพื่อเป็นการลดสิ่งปนเปื้อนที่ติดอยู่บนผิวของเครื่องมือ
3.ความสกปรกบางอย่างไม่สามารถหลุดได้จากการทำลายเชื้อ การทำความสะอาดก่อนจะช่วยให้คราบสกปรกที่ติดแน่นตามซอกมุมหลุดออกได้
4.ช่วยลดอันตรายในการหยิบจับอุปกรณ์ของเจ้าหน้าที่เป็นเบื้องต้น
ข้อควรคำนึง
1.กาจัดเลือด หนอง เมือก สารคัดหลั่งและอื่น ๆ ออกก่อนทำสะอาดเสมอ
2.ไม่ทำให้อุปกรณ์ เครื่องใช้ชำรุดเสียหายจากวิธีการทำความสะอาด
3.ไม่ทำให้อุปกรณ์เครื่องใช้สกปรกมากกว่าเดิม
วิธีการทำ
1.สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันความสกปรกตามความเหมาะสม ระมัดระวังไม่ให้เปื้อนบริเวณใกล้เคียง
2.ล้างคราบสิ่งสกปรก และคราบสารผงซักฟอกออกให้หมดโดยใช้น้าก๊อกที่ไหลชะผ่าน
3.เช็ดให้แห้งด้วยผ้าสะอาด หรือวางผึ่งลมก่อนเก็บเข้าที่ หรือแยกไปทำให้ปราศจากเชื้อ
4.ทำความสะอาดอุปกรณ์ขัดล้างให้สะอาด ทำให้แห้ง รวมทั้งถุงมือและอ่างน้ำ
การต้ม
ต้องต้มเดือดนาน 10 นาทีแต่ควรจะต้มเดือดนาน20นาทีเพื่อความมั่นใจและต้องท่วมของที่ต้องการต้ม
การเตรียมอุปกรณ์การต้ม
หม้อต้มที่สะอาดมีฝาปิด เพื่อให้อุณหภูมิสม่ำเสมอขณะต้ม
ใส่น้ำสำหรับการต้มให้มีปริมาณมากพอ
การเตรียมสิ่งของที่จะต้ม
สิ่งของที่จะต้มควรได้รับการทำความสะอาดให้เรียบร้อยดีแล้ว
แยกชนิดสิ่งของที่จะต้ม
เครื่องใช้มีคมไม่ควรต้ม
ของที่ใช้กับอวัยวะสะอาด ไม่ควรต้มปนกับของที่ใช้กับอวัยวะสกปรก
ของที่ต้มครบเวลาแล้ว ต้องเก็บไว้ในภาชนะที่ปราศจากเชื้อหรือสะอาดมีฝาผิดมิดชิด
หลักสำคัญในการต้ม
ปิดผาหม้อต้ม นับเวลาตอนน้ำเดือด
ในขณะต้มต้องไม่เปิดฝาหม้อต้ม
เครื่องมือเครื่องใช้ที่มีน้ำหนักเบา ควรใช้ของที่มีน้ำหนักทับเพื่อให้จม
เมื่อครบกำหนดให้เก็บของที่ต้มแล้วลงในภาชนะที่ปราศจากเชื้อหรือสะอาดมีฝาปิดมิดชิด
น้ำต้องท่วมของทุกชิ้นอย่างน้อย 1 นิ้ว
การใช้สารเคมี
น้ำยาที่ใช้ในการทำลายเชื้อ
แอลกอฮอล์
ทำลายเชื้อได้ดีแต่ไม่ทาลายสปอร์ และอาจทำให้โลหะเกิดสนิม
อัลดีฮัยด์
ทำลายเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส รา ในเวลา10นาที ทำลายสปอร์แบคทีเรียได้ใน10ชั่วโมง แต่มีราคาแพง ระคายเคืองต่อผิวหนัง ตาและระบบทางเดินหายใจ
ไดกัวไนด์
ถ้าความเข้มข้นต่ำกว่า 0.2% ไม่สามารถทำลายแบคทีเรียแกรมบวก เชื้อไวรัส เชื้อรา และสปอร์ของแบคทีเรียได้
ฮาโลเจน
สามารถทำลายเชื้อโรคได้ต่างกันตามความเข้มข้นของน้ำยา มีกลิ่นเหม็น โลหะเป็นสนิม ระเหยง่าย
ห้ามผสมกับกรดและฟอร์มาลิน
ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์
สามารถทำลายเชื้อโรครวมทั้งไวรัสโดยใช้ Hydrogen peroxide 6%นาน 30 นาที
ฟีนอล
สามารถทำลายเชื้อแบคทีเรีย เชื้อวัณโรคเชื้อรา ยกเว้นเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และสปอร์ของแบคทีเรีย ไม่ควรเตรียมในบริเวณที่เตรียมอาหาร กลิ่นแรงและระคายเคือง
Quartemary Ammonium Compounds
มีฤทธิ์ทำลายเชื้อน้อย
การทำให้ปราศจากเชื้อ
วิธีทางกายภาพ
Radiation
เป็นการใช้แสงอัลตราไวโอเลตซึ่งเป็นแสงสีม่วง สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรีย และไวรัสบางชนิด แต่ไม่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และไวรัสเอดส์ นิยมใช้ลดจานวนจุลชีพในอากาศในการทำลายเชื้อจะใช้เวลาประมาณ 6-8 ชั่วโมง
Dry heat or hot air sterilization
การใช้ Hot air oven ลักษณะคล้ายเตาอบขนมปัง สามารถทำลายเชื้อโดยใช้ความร้อนแห้งที่อุณหภูมิ 165-170 องศาเซลเซียส ระยะเวลาอย่างน้อย 3 ชั่วโมง การใช้ความร้อนแห้งนี้เหมาะสำหรับเครื่องมือเครื่องใช้ที่เป็นของมีคม
Steam under pressure
เครื่องมือเครื่องใช้ที่สามารถทำให้ปราศจากเชื้อด้วยวิธีนี้ ได้แก่เครื่องมือเครื่องใช้ที่ทนความร้อนและความชื้นมีผิวเรียบแข็ง วิธีนี้ไม่เหมาะสำหรับเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทนความร้อนสูงไม่ได้
วิธีทางเคมี
การใช้ก๊าซ Ethylene oxide
สามารถทำลายได้ทั้งไวรัส แบคทีเรียรวมทั้งสปอร์ ของแบคทีเรีย นิยมใช้ทำให้ปราศจากเชื้อในเครื่องมือเครื่องใช้ที่ไม่สามารถทนความร้อนและความชื้นได้ ต้องอบที่อุณหภูมิ30องศา นาน3ชั่วโมง เก็บไว้ที่อุณหภูมิห้องเป็นเวลา5วัน
การใช้ 2% Glutaradehyde
Cidex มีประสิทธิภาพในที่ไม่ทำลายยางหรือพลาสติกและไม่ทำให้เกิดสนิมใช้แช่เครื่องมือเครื่องใช้นาน 3-10 ชั่วโมงเพื่อให้ปราศจากเชื้อ
การใช้ Peracetic acid
เป็นส่วนผสมระหว่าง acetic acid กับ hydrogen peroxide มีคุณสมบัติในการกัดกร่อนสูง แต่ต้องละลายในน้ำอุ่น เครื่องมือเครื่องใช้ที่แช่ใน Peracetic Acidเพื่อทำให้ปลอดเชื้อใช้เวลา35-40นาที
การหยิบจับของปราศจากเชื้อ
ของที่ปราศจากเชื้อจะอยู่ในภาชนะที่มีฝาปิดหรือในห่อ เช่นหม้อนึ่งสำลี ก๊อส เมื่อหยิบจับแล้วจะต้องรักษาของที่หยิบและของที่เหลือให้ปราศจากเชื้อโดยใช้ปากคีบหยิบ และเพื่อให้ปราศจากเชื้อปากคีบควรแช่อยู่ในน้ำยาตลอดเวลาโดยประมาณ 2/3ของกระปุกที่แช่น้ำยา
วิธีการใช้ปากคีบหยิบของที่ปราศจากเชื้อ
เมื่อหยิบปากคีบออกจากภาชนะที่แช่ ต้องระวังไม่ให้ปากคีบแยกออกจากกัน และป้องกันมิให้ปลายปากคีบถูกกับปากภาชนะ
ขณะที่ถือให้ปลายปากคีบอยู่ต่ำ
ระวังมิให้ปากคีบถูกต้องกับภาชนะอื่นๆ ที่ไม่ปราศจากเชื้อ
เมื่อใช้ปากคีบเสร็จแล้วให้จับตรงกลางด้ามให้ปลายชิดกันแล้วใส่ลงในกระปุกตรงๆ
วิธีการหยิบของในหม้อนึ่ง ในอับหรือการแบ่งของที่สะอาดปราศจากเชื้อ
เมื่อเปิดฝา ถ้าต้องการจะวางกับโต๊ะให้หงายฝาขึ้น ถ้าถือไว้ให้คว่ำฝาลง เพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อโรคตกลงไปในฝาและฝาสัมผัสกับโต๊ะ
ห้ามเอื้อมข้ามของ sterileที่เปิดฝาไว้และห้ามจับด้านในของฝา
ของที่หยิบออกไปแล้ว แม้ว่าจะยังไม่ได้ใช้ ก็ไม่ควรนำเข้าไปเก็บในหม้อ
หลักพื้นฐานของภาวะปราศจากเชื้อ
ดูแลให้ของปลอดเชื้อนั้นคงความปลอดเชื้อ
หากของปลอดเชื้อ สัมผัสกับสิ่งที่ไม่ปลอดเชื้อ ให้ถือว่าของนั้นไม่ปลอดเชื้อ หรือเกิดการปนเปื้อนขึ้น เรียกว่า contamination
ของปลอดเชื้อต้องอยู่สูงกว่าระดับเอวและอยู่ในสายตา
การปฏิบัติในการป้องกันและควบคุมการแพร่กระจายเชื้อ
การล้างมือ
การล้างมือเป็นวิธีการที่ดีที่สุดในการลดการติดเชื้อที่เกิดจากการสัมผัสโดยตรง จุดประสงค์ของการล้างมือเพื่อช่วยขจัดสิ่งสกปรกต่างๆ เพื่อลดจำนวนเชื้อจุลชีพและป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรค
การล้างมือแบบธรรมดา
เป็นการล้างมือเพื่อสุขภาพอนามัยทั่วไป ล้างมือตามขั้นตอนด้วยสบู่ก้อนหรือสบู่เหลว ใช้เวลาในการฟอกมือนานอย่างน้อย 15 วินาที แล้วล้างออกด้วยน้ำสะอาดซับให้แห้งด้วยกระดาษเช็ดมือหรือผ้าเช็ดมือที่แห้งและสะอาด
ขั้นตอน
ฝ่ามือถูกัน
ฝ่ามือถูหลังมือและนิ้วถูซอกนิ้ว
3.ฝ่ามือถูฝ่ามือและยิ้วถูซอกนิ้ว
หลังนิ้วมือถูฝ่ามือ
ถูนิ้วหัวแม่มือโดยรอบด้วยฝ่ามือ
ปลายนิ้วถูขวางฝ่ามือ
ถูรอบข้อมือ
การล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล
ในกรณีรีบด่วน ไม่สะดวกในการล้างมือด้วยน้ำและมือไม่ปนเปื้อนสิ่งสกปรกหรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วยให้ทำความสะอาดมือด้วย แอลกอฮอล์เจล ถูให้ทั่วมือทุกซอกทุกมุมจนน้ำยาแห้งใช้เวลาประมาณ 15-25 วินาที
การล้างมือก่อนปฏิบัติการพยาบาลที่ใช้เทคนิคปราศจากเชื้อและภายหลัง
การล้างมือภายหลังการสัมผัสผู้ป่วยติดเชื้อหรือสิ่งปนเปื้อนเชื้อก่อนและหลังทำกิจกรรมที่ต้องใช้เทคนิคปราศจากเชื้อ
การล้างมือก่อนทำหัตถการ
เป็นการล้างมือเพื่อหัตถการ เช่นการทำคลอดที่ต้องป้องกันการติดเชื้อ ให้ล้างมือด้วยสบู่เหลวทำลายเชื้อ
การใส่ถุงมือ
ถุงมือจะช่วยป้องกันการติดต่อของเชื้อโรคทั้งทางตรงและทางอ้อม
ถุงมือปลอดเชื้อ(Sterile gloves)
หยิบจับของปลอดเชื้อ
ทำหัตถการต่างๆ เช่นการผ่าตัด
ป้องกันการติดเชื้อไปยังผู้ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ
ถุงมือสะอาดหรือชนิดใช้ครั้งเดียวทิ้ง
(Clean, Disposable gloves)
ป้องกันสิ่งสกปรกสัมผัสมือ
เมื่อต้องการเคลื่อนย้ายเครื่องมือเครื่องใช้ของผู้ป่วยที่ผ่านการใช้
งานแล้วหรือระหว่างให้การพยาบาลผู้ป่วย
การใช้ผ้าปิดปาก-จมูก
ช่วยป้องกันการได้รับเชื้อโรคจากผู้ป่วยเข้าสู่ทางเดินหายใจ และเป็นการป้องกันผู้ป่วยได้รับเชื้อจากผู้อื่นเข้าสู่ทางเดินหายใจ ตลอดจนสามารถป้องกันฝุ่นละอองที่ฟุ้งกระจายอยู่ในอากาศได้ด้วย
การใส่เสื้อกาวน์
ช่วยป้องกันการแพร่กระจายเชื้อโรคได้ เสื้อกาวน์โดยทั่วไปจะเปิดด้านหลังและมีเชือกสำหรับผูกที่คอและเอว เสื้อควรจะใหญ่และยาวเล็กน้อยเพียงพอที่จะคลุมชุดเครื่องแบบได้มิดชิดควรเปลี่ยนเสื้อกาวน์ทุกเวร
การหยิบจับของปราศจากเชื้อ
การเปิดห่อของ sterile
วิธีทำ
สำรวจป้ายชื่อห่อของให้ตรงกับวัตถุประสงค์การใช้ และตรวจสอบความ
ปราศจากเชื้อ จาก Autoclave tape
วางห่อของบนโต๊ะที่สะอาดสูงระดับเอว โดยให้มุมนอกสุดของห่อของอยู่ไกลตัว
แกะเทปกาว ป้ายชื่อห่อของที่ระบุวันนึ่ง และ Autocave tape ออก
จับมุมผ้าด้านนอก ห่างขอบประมาณ1 นิ้ว เปิดมุมแรกออกไปทางด้านตรงข้ามกับผู้เปิด
เปิดมุมผ้าด้านข้างออกทีละด้านแล้วเปิดมุมผ้าด้านในที่สุด
การห่อของส่งนึ่ง
วิธีทำ
คลี่ผ้าห่อของบนโต๊ะ สูงระดับเอวให้มุมใดมุมหนึ่งอยู่ด้านผู้ห่อ
วางของไว้ที่ศูนย์กลางของผ้าห่อ
จับมุมผ้าด้านผู้ห่อวางพาดบนของและพับมุมกลับเล็กน้อย
ดึงผ้าให้เรียบตึง ห่อด้านซ้ายให้มิดของ ดึงให้ตึง และพับมุมเล็กน้อย
ห่อด้านขวาให้มิดของ ดึงให้ตึงพับมุมเช่นกัน
จับผ้าที่เหลือมุมสุดท้าย ดึงให้ตึงพับมุมเข้าเล็กน้อยจัดห่อให้มิดชิดไม่หลุด
ตรึงห่อของให้แน่นด้วยเทปกาว และระบุหอผู้ป่วย ชื่อสิ่งของ วันที่ส่งนึ่งและชื่อผู้ห่อของ
ติด Autoclave tape
การป้องกันการติดเชื้อแบบมาตรฐาน
การมีสุขาภิบาลและสุขอนามัยที่ดี
เครื่องป้องกัน
หลีกเลี่ยงการเกิดอุบัติเหตุ
การป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ
การสัมผัส
Direct Contact - การสัมผัสโดยตรง ระหว่างคนกับคน
Indirect Contact - การสัมผัสทางอ้อมโดยผ่านสิ่งแวดล้อมหรือเครื่องมือที่ไม่ปราศจากเชื้อ
Droplet Contact- การสัมผัสผ่านละอองเสมหะ ในระยะไม่เกิน 3 ฟุต
การแยกผู้ป่วย
แบ่งเป็น
การแยกผู้ป่วยในรายที่เป็นโรคติดต่อทางระบบทางเดินหายใจ
การแยกผู้ป่วยในรายท่เี ป็นโรคติดต่อทางระบบทางเดินอาหาร
การแยกผู้ป่วยในรายที่เป็นโรคติดต่อทางบาดแผลและผิวหนัง
การแยกผู้ป่วยในรายที่เป็นโรคติดต่อร้ายแรงและติดต่อง่าย
การแยกผู้ป่วยในรายที่เป็นโรคติดต่อทางเลือด และน้ำเหลือง
การแยกผู้ป่วยในรายที่สงสัยว่าจะเป็นโรคติดต่อ
การแยกผู้ป่วยในรายที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อสูง