Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การวางแผนครอบครัว - Coggle Diagram

- - - - ความวิตกกังวล ความเครียด
        ความกลัวอย่างรุนแรง
    - - เซลล์สร้างตัวอสุจิไม่เจริญ ลูกอัณฑะไม่ลงในถุงอัณฑะ
    - - มีโรคประจำตัว มีคู่หลายคน ติดสิ่งเสพติด โรคคางทูม กามโรคเป็นต้น
    - - เนื้องอกในสมอง หรือต่อมใต้สมอง ความผิดปกติของต่อมไทรอยด์
  - - - ความวิตกกังวล ความเครียด
        โรคระบบประสาท
    - - ความผิดปกติของท่อนำไข่ รังไข่ มดลูก มีเยื่อพังผืด
        เนื้องอกที่ไปเบียดท่อนำไข่
    - - มีโรคประจำตัวเรื้อรัง
    - - เนื้องอกในสมอง ความเครียด ภาวะอ้วน ภาวะทุพโภชนาการ
  - - - ภาวะมีบุตรยากปฐมภูมิ (Primary infertility หมายถึง ผู้มีบุตรยากที่ไม่เคยมีบุตรมาก่อน หรือ ไม่เคยตั้งครรภ์เลย อุบัติการณ์เกิด ร้อยละ 3.6
      - ภาวะมีบุตรยากทุติยภูมิ (Secondary infertility) หมายถึง ผู้มีบุตรยากที่เคยมีบุตรมาแล้ว แต่ต่อมาไม่สามารถมีบุตรได้อีก หรือไม่สามารถตั้งครรภ์ได้อีกหลังจากตั้งครรภ์ครั้งก่อนนาน 1 ปี อุบัติการณ์เกิด ร้อยละ 11.4
  - - - มีเพศสัมพันธ์ที่มากเกินไปอาจทำให้การผลิตอสุจิลดลง ควรเว้นระยะการมีเพศสัมพันธ์ 30-48 ชั่วโมง เพื่อเพิ่มจำนวนอสุจิ
    - - คุมกำเนิดโดยวิธีการฉีดยาคุมกำเนิด
    - - ฝ่ายชาย ศึกษาพบว่า อัตราการตั้งครรภ์ลดลงในหญิงที่มีสามีอายุมากเกิน 30 ปี
      - สตรีที่มีอายุ 35 ปี หรือมากกว่า
    - - ฝ่ายหญิงอาจจะมีภูมิต้านทานต่อตัวอสุจิ
      - ฝ่ายชายอาจพบว่ามีภูมิต้านทานต่อตัวอสุจิของตัวเองในกระแสเลือดได้
- - - - 2.ตรวจร่างกาย
        
        3.Lab
        
        4.ให้คำปรึกษาเรื่องสมรส
    - - 7.ให้คำปรึกษาภาวะมีบุตรยาก
        
        8.ให้คำปรึกษาเกี่ยวกับปัญหาชีวิตสมรส
      - 6.ให้คำปรึกษาปัญหาทางพันธุกรรม
- - - - ใช้สิ่งกีดขวาง
        
        ถุงยางอนามัย
        
        ถุงยางอนามัยสตรี
        
        ปลายเปิดมีวงแหวน เส้นผ่าศูนย์กลาง 7 เซนติเมตร
        
        ก้นถุงมีวงแหวน เรียกว่า ขอบใน มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 5.5 เซนติเมตร
        
        ถุงยางอนามัยสตรี ทำจาก Polyurethane มีวงแหวนที่ยืดหยุ่น 2 อัน
        
        วิธีการใช้ถุงยางอนามัยชาย
        
        สวมใส่ถุงยางตรงปลายอวัยวะเพศขณะแข็งตัว แล้วใช้นิ้วรูดถุงยางอนามัยที่ม้วนอยู่ด้านนอก โดยรูดให้แนบไปกับอวัยวะเพศไปจนถึงส่วนโคนอวัยวะเพศ
        
        วิธีถอดถุงยางอนามัย : ถอนองคชาตพร้อมถุงยางอนามัยออกจากช่องคลอดขณะที่องคชาตยังแข็งตัวอยู่ เพื่อไม่ให้ถุงยางอนามัยหลุดคาในช่องคลอด ตรวจดูว่าถุงยางอนามัยไม่มีรูรั่วก่อนห่อด้วยกระดาษทิ้งในภาชนะที่เหมาะสม
        
        ถุงยางอนามัยมี 2 แบบ คือ กระเปาะและเรียบหรือมน
        
        แบบกระเปาะ ใช้มือบีบตรงปลายกระเปาะเพื่อไล่อากาศออกให้หมด
        
        แบบปลายมน ให้ดึงปลายถุงยางออกมาประมาณครึ่งนิ้วเพื่อให้มีพื้นที่สำหรับเก็บน้ำอสุจิ
        
        3 ชนิด
        
        Latex Condom
        
        Polyurethane Condom
        
        Skin condom
        
        ถุงยางอนามัยชาย
        
        ข้อดี
        
        ราคาไม่แพง
        
        พกพาได้สะดวก
        
        ใช้คุมกำเนิดและป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
        
        ปลอดภัย ไม่เกิดภาวะแทรกซ้อนต่อผู้ใช้
        
        มีประสิทธิภาพการป้องกันการตั้งครรภ์สูง หากใช้ถูกวิธี
        
        ช่วยลดอัตราเสี่ยงของการเกิดมะเร็งปากมดลูก
        
        เหมาะกับคู่สมรสที่พบกันนานๆครั้ง
        
        ข้อเสีย
        
        หากใช้เป็นเวลานาน ฝ่ายหญิงอาจระคายเคืองช่องคลอด หากใช้เป็นเวลานาน แก้ไขโดยใช้ชนิดที่มีสารหล่อลื่น หรืออาจใช้ gel ช่วยในการหล่อลื่น
        
        บางรายอาจมีอาการแพ้ โดยเฉพาะผู้ที่แพ้ latex หรือผู้ที่แพ้สารเคมีภัณฑ์ฆ่าตัวอสุจิ
        
        ถุงยางอนามัยอาจแตกหรือหลุดได้
        
        บางรายอาจลดความรู้สึกขณะร่วมเพศ
        
        ห่วงอนามัย
        
        ชนิด
        
        ชนิดไม่มีตัวยาออกฤทธิ์ป้องกันการตั้งครรภ์ ทำจากพลาสติก และอาบด้วย barium sulfate เพื่อให้ถ่ายภาพรังสีได้
        
        ชนิดมีตัวยาออกฤทธิ์ป้องกันการตั้งครรภ์ มี 2 ชนิด ได้แก่
        
        Copper bearing IUD เป็นห่วงอนามัยที่มีสารทองแดงเป็นส่วนประกอบ เช่น CU T-380A
        
        Hormone releasing IUD เป็นห่วงอนามัยที่มีฮอร์โมนสังเคราะห์เป็นส่วนประกอบ เช่น Levonorgestrel T
        
        การออกฤทธิ์
        
        เยื่อบุโพรงมดลูกมีการเปลี่ยนแปลง บางและฝ่อ
        
        ทำให้มูกที่ปากมดลูกเหนียวข้น
        
        ขัดขวางพัฒนาการของไข่ ทำให้ไม่เกิดการปฏิสนธิ
        
        กระตุ้นการหลั่ง prostaglandins ทำให้มดลูกและท่อนำไข่บีบตัวผิดปกติ มีผลต่อการเคลื่อนไหวของตัวอสุจิ
        
        มีปฏิกิริยาต่อต้านสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย
        
        ข้อบ่งชี้
        
        สตรีที่ต้องการคุมกำเนิดระยะยาว เมื่อเลิกใช้ภาวะเจริญพันธุ์กลับมาดังเดิม
        
        สตรีหลังคลอดที่ต้องการเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
        
        สตรีที่มีบุตรแล้ว และต้องการเว้นระยะห่างของการมีบุตร
        
        สตรีที่มีปัญหาประจำเดือนผิดปกติ ห่วงอนามัยชนิดที่มีฮอร์โมนจะช่วยปัญหาประจำเดือนมามาก
        
        ข้อเสีย
        
        อาจเกิดการอักเสบของอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
        
        อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ตั้งครรภ์นอกมดลูก หรือห่วงอนามัยหลุด
        
        ลือดออกกะปริดกะปรอย, ปวดท้องน้อย , ตกขาวเพิ่มขึ้น
        
        ข้อห้าม
        
        มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคเลือด ภาวะโลหิตจาง โรคเบาหวาน โรคไตอย่างรุนแรง และความผิดปกติเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน
        
        มีเพศสัมพันธ์แบบเปลี่ยนคู่บ่อย
        
        ติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน หรือติดเชื้อในโพรงมดลูก
        
        ข้อดี
        
        ปลอดภัย อาการข้างเคียงน้อย
        
        ราคาถูก ใช้ได้นาน ไม่เป็นภาระ ไม่ต้องกลัวลืม
        
        ประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์
        
        เมื่อเอาห่วงอนามัยออกสามารถตั้งครรภ์ได้ในระยะเวลาสั้น
        
        คำแนะนำ
        
        ไม่ควรใส่ทันทีหลังคลอด
        
        ภายหลังใส่ห่วงอาจมีเลือดออก 2-3 วัน ควรงดการมีเพศสัมพันธ์ 1 สัปดาห์ มาตรวจตามนัด ทุก 1, 3, 6 และ ทุกๆปี
        
        ตรวจห่วงอนามัยด้วยตนเอง โดยตรวจดูผ้าอนามัยในขณะมีประจำเดือน หรือ ตรวจภายหลังประจำเดือนหมด 2-3 วัน และหลังการมีเพศสัมพันธ์ โดยล้างมือให้สะอาด ตัดเล็บให้สั้น สอดนิ้วเข้าไปในช่องคลอด หากตรวจไม่พบสายไนล่อน ให้ไปพบแพทย์
        
        ควรใส่ห่วงอนามัย ภายในวันที่ 10 ของรอบประจำเดือน
      - คุมกำเนิดโดยวิธีธรรมชาติ
        
        1.การงดร่วมเพศ
        
        2.การนับระยะปลอดภัย
        
        การสังเกตมูกบริเวณปากช่องคลอด
        
        การหลั่งน้ำอสุจินอกช่องคลอด
        
        การวัดอุณหภูมิร่างกาย
        
        การควบคุมไม่ให้มีการหลั่งน้ำอสุจิ
        
        การนับระยะปลอดภัยจากปฏิทิน
        
        การเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
      - ฮอร์โมน
        
        ยาฝังคุมกำเนิด
        
        ข้อเสีย
        
        ภายหลังการใช้ยาฝังคุมกำเนิด อาจมีเลือดออกกะปริดกะปรอย ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
        
        ข้อห้าม
        
        มะเร็ง
        
        เนื้องอกที่ตับ หรือการทำงานของตับผิดปกติ
        
        ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน
        ในหลอดเลือดดำระยะเฉียบพลัน
        
        มีเลือดออกจากช่องคลอดที่ไม่ทราบสาเหตุ
        
        ข้อดี
        
        ออกฤทธิ์นาน และมีประสิทธิผลภายหลังฝังยาคุมกำเนิด 24 ชม.
        
        ไม่มีผลต่อน้ำนม
        
        มีประสิทธิภาพสูง
        
        ภายหลังหยุดฝังยา จะกลับสู่ภาวะเจริญพันธุ์ได้เร็ว เนื่องจากฮอร์โมน levonorgestrel ถูกขับออกจากร่างกายภายใน 96 ชั่วโมง
        
        คำแนะนำ
        
        ยาฝังคุมกำเนิดสามารถฝังได้ทันทีหลังคลอด หรือเมื่อตรวจหลังคลอด 4-6 สัปดาห์ เนื่องจากไม่มีผลกระทบต่อการหลั่งของน้ำนม
        
        ฝังยาได้ทันทีหลังแท้ง หรือหลังแท้ง 2-3 สัปดาห์
        
        ควรฝังยาคุมกำเนิดภายในวันที่ 5 ของรอบประจำเดือน
        
        ไม่ควรให้แผลเปียกน้ำ 7 วัน
        
        หลีกเลี่ยงการยกของหนัก 7 วัน
        
        มาตรวจตามนัด1, 3, 6 ,12 เดือน และทุกๆ ปี
        
        ปัจจุบันนิยมใช้ Implanon NXT ชนิด 1 หลอด บรรจุตัวยา Etonogestrel 68 มิลลิกรัม คุมกำเนิดได้ 3 ปี
        
        ยาฉีดคุมกำเนิด
        
        ข้อเสีย
        
        อารมณ์เปลี่ยนแปลง
        
        หากใช้เป็นเวลานานเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก/รังไข่
        
        น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
        
        ไม่มีประจำเดือน
        
        เลือดออกกะปริดกะปรอย
        
        ข้อห้าม
        
        สตรีที่ยังไม่เคยมีบุตร
        
        โรคมะเร็ง
        
        เลือดออกผิดปกติ
        
        โรคเบาหวาน
        
        โรคตับ
        
        โรคหลอดเลือดในสมองหรือหัวใจรุนแรง
        
        ข้อดี
        
        ใช้ง่าย สะดวก
        
        ช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนม เหมาะสำหรับมารดาหลังคลอดที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
        
        คำแนะนำ
        
        ควรมาฉีดยาคุมกำเนิดตามนัด
        
        DMPA ฉีดทุก 84 วัน
        
        NET-EN ฉีดทุก 60 วัน
        
        เริ่มฉีดยาภายใน 5 วันแรกของรอบประจำเดือน
        
        ในกรณีไม่สามารถมาตามนัดได้ ไม่ควรมาก่อนหรือหลังกำหนด 2 สัปดาห์
        
        ภาวะเจริญพันธุ์ภายหลังหยุดใช้ยา จะมีประจำเดือนมาปกติภายใน 6 เดือน
        
        ปัจจุบันนิยมใช้ Implanon NXT ชนิด 1 หลอด บรรจุตัวยา Etonogestrel 68 มิลลิกรัม คุมกำเนิดได้ 3 ปี
        
        ยาเม็ดคุมกำเนิด
        
        ชนิดเม็ด
        
        21 เม็ด
        
        28 เม็ด
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        Estrogen
        
        2.เพิ่มการบีบตัวของมดลูก ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกมีการเปลี่ยนแปลง ไม่เหมาะกับการฝังตัวของไข่ที่ผสมแล้ว
        
        3.เพิ่มการบีบตัวของท่อนำไข่ ทำให้การเดินทางของไข่ผ่านท่อนำไข่ไปอย่างรวดเร็ว ทำให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้สมาถึงโพรงมดลูกในเวลาที่ไม่เหมาะสม
        
        1.ยับยั้งการตกไข่โดยกดการทำงานของ FSH
        
        4.ทำให้เกิดการย่อยสลายของ corpus luteum เร็วกว่าปกติ
        
        Progestin
        
        3.ทำให้การเคลื่อนไหวของท่อนำไข่ช้าลง ทำให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้วมาถึงโพรงมดลูกในเวลาที่ไม่เหมาะสม
        
        4.ทำให้มูกที่ปากมดลูกเหนียวข้นมากขึ้น มีฤทธิ์เป็นด่าง ไม่เหมาะกับการเคลื่อนผ่านของอสุจิ
        
        2.ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกมีการเปลี่ยนแปลงไม่เหมาะกับการฝังตัวของไข่ที่ผสมแล้ว โดยทำให้ต่อมและเนื้อเยื่อรอบๆบวมและฝ่อ
        
        5.ยับยั้งการทำงานของ enzyme ที่ทำให้อสุจิเจาะชั้นเยื่อหุ้มเข้าไปผสมกับไข่
        
        1.ยับยั้งการตกไข่โดยกดการทำงานของ LH
        
        ชนิดฮอร์โมน
        
        ฮอร์โมนรวม
        
        biphatic pills
        
        triphatic pills
        
        monophasic pills
        
        ฮอร์โมนเดียว (mini-phill)
        
        ที่นิยมใช้ ได้แก่ Exluton
        
        ประกอบด้วย progesterone ปริมาณน้อย ขนาดเท่ากันทุกเม็ด
        
        -ใช้ในรายที่มีข้อห้ามของ estrogen , มารดาหลังคลอด เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
        
        ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์
        
        3 more items...
        
        ข้อเสีย
        
        Estrogen : คลื่นไส้อาเจียน,คัดตึงเต้านม, ฝ้าน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น, ความดันโลหิตสูงขึ้น
        
        Progesterone : เลือดออกกะปริดกะปรอย หรือ ประจำเดือนไม่มา , อารมณ์เปลี่ยนแปลง
        
        ข้อห้าม
        
        ผู้ที่สูบบุหรี่
        
        การทำงานของตับผิดปกติ
        
        ผู้ที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับโรคเลือด และโรคหลอดเลือดหัวใจ
        
        มะเร็ง
        
        เบาหวาน
        
        ไขมันในเลือดสูง
        
        ความดันโลหิตสูง
        
        ข้อดี
        
        มีประจำเดือนสม่ำเสมอ ปวดประจำเดือนลดลง
        
        สามารถใช้จนถึงวัยหมดประจำเดือน
        
        มีประสิทธิภาพสูง
        
        คำแนะนำ
        
        2.รับประทานช่วงเวลาเดียวกัน
        
        กรณีที่ลืม
        
        ถ้าลืม 1 เม็ด ให้รับประทานทันทีที่นึกได้
        
        ถ้าลืม 2 เม็ด ให้รับประทาน วันละ 2 เม็ด เช้า เย็น 2 วันติดต่อกัน
        
        ถ้าลืมมากกว่า 2 เม็ด หยุดยาแผงนั้น เริ่มแผงใหม่รอบประจำเดือนครั้งต่อไป
        
        1.1. เริ่มรับประทานเม็ดแรกวันที่ 5 ของรอบเดือน
    - - ทำหมันหญิง
        
        เป็นการทำให้ท่อนำไข่ตีบตันทั้งสองข้าง ด้วยการผูกและตัดท่อนำไข่ แบ่งเป็น 2 ระยะ ดังนี้
        
        การทำหมันหลังคลอด หรือ หมันเปียก ทำในระยะหลังคลอดประมาณ 24-48 ชั่วโมง เนื่องจากหลังคลอดระดับมดลูกอยู่สูง ทำให้สามารถผ่าตัดได้ง่าย
        
        การทำหมันแห้ง เป็นการทำหมันในช่วงเวลาปกติ หรือหลังคลอดมากกว่า 6 สัปดาห์
        
        ข้อบ่งชี้
        
        มีบุตรเพียงพอแล้วอย่างน้อย 2 คน และบุตรมีสุขภาพดี
        
        มีโรคประจำตัวที่อาจมีผลต่อการตั้งครรภ์ครั้งต่อไป เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคไต โรคจิต และปัญญาอ่อน เป็นต้น
        
        คำแนะนำ
        
        ในรายที่ทำหมันแห้ง สามารถทำงานเบาได้ตามปกติ งดทำงานหนัก 1 สัปดาห์ ในรายที่ทำหมันหลังคลอดงดทำงานหนัก 4-6 สัปดาห์
        
        มาตรวจตามนัดหลังทำหมัน 1 สัปดาห์ เพื่อดูแลแผลทำหมันและตัดไหม นัดตรวจภายใน 6 สัปดาห์หลังผ่าตัด เพื่อตรวจหาความผิดปกติ หลังจากนั้นนัดตรวจร่างกายประจำปี
        
        ระวังไม่ให้แผลเปียกน้ำประมาณ 7 วันระวังไม่ให้แผลเปียกน้ำประมาณ 7 วันระวังไม่ให้แผลเปียกน้ำประมาณ 7 วัน
        
        ในรายที่ส่องกล้อง อาจเกิดอาการแทรกซ้อน เช่น อึดอัดแน่นท้อง จากก๊าซที่เหลือค้างในช่องท้อง
        
        หลังทำหมันให้นอนพัก 2-3 ชั่วโมง
      - ทำหมันชาย
        
        วิธีการ
        
        ฉีดยาชาเฉพาะที่บริเวณถุงอัณฑะชั้น epidermis
        
        ใช้มีดกรีดเปิดแผลเล็กน้อยประมาณ 1 cm
        
        ดึงท่อนำอสุจิขึ้นมายาว 3 เซนติเมตร จากนั้นอาจผูกหรือจี้ท่อนำอสุจิด้วยไฟฟ้า
        
        ข้อดี
        
        เป็นการผ่าตัดที่ง่าย ใช้เวลาสั้น และปลอดภัยกว่าการทำหมันหญิง
        
        ราคาถูกและมีประสิทธิภาพดีที่สุด
        
        มีแผลผ่าตัดขนาดเล็กที่ผนังลูกอัณฑะ
        
        ข้อบ่งชี้
        
        มีบุตรตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป
        
        ผู้ที่ภรรยาเป็นโรคทางอายุรกรรม ซึ่งอาจเกิดอันตรายได้ถ้าทำหมันหญิง
        
        ผู้ที่มีโรคถ่ายทอดทางพันธุกรรม
        
        ข้อเสีย
        
        อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การอักเสบ ปวด บวม เขียวช้ำ มีเลือดคั่งบริเวณถุงอัณฑะ เนื่องจากมีการอุดกั้นของเชื้ออสุจิ จะคลำพบก้อนตรงรอยผูก เจ็บตึงบริเวณอัณฑะ
        
        ความหมาย
        
        การทำหมันชาย เป็นการทำให้ท่ออสุจิทั้ง 2 ข้างอุดตัน ทำให้เชื้ออสุจิผ่านไปไม่ได้ ทำได้ง่ายปลอดภัย และมีประสิทธิภาพการคุมกำเนิดสูง
        
        คำแนะนำหลังทำหมัน
        
        หลังทำหมันจะยังไม่เป็นหมันทันที ต้องคุมกำเนิดชั่วคราวโดยใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วย เป็นเวลา 3 เดือน หรือหลั่งน้ำอสุจิ 15-20 ครั้ง