Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลเกี่ยวกับการป้องกันเเละควบคุมการเเพร่กระจายเชื้อ - Coggle Diagram

- - - - การกีดกั้นเชื้อชนิดไม่เคร่งครัด(Medical asepsis)
        
        เทคนิคการทำให้สะอาด(Clean technique)
        
        การเเยกผู้ป่วยที่เป็นโรคติดต่อด้วยวิธีการเเยกเฉพาะ (Isolation technique)
      - การกีดกั้นเชื้อชนิดเคร่งครัด(Surgical asepsis)
        
        เทคนิคการทำให้สะอาด (การใส่ถุงมือ(gloves) เสื้อคลุม (gown)ที่นึ่งเเล้ว
        
        การใช้ปากคีบที่ทำให้ไร้เชื้อหยิบเครื่องมือเครื่องใช้ที่สะอาดปราศจากเชื้อ
    - - เครื่องมือเครื่องใช้ปราศจากเชื้อ (Sterile)
  - - - การล้าง (Cleansing) การล้างเป็นขั้นตอนเเรกที่สำคัญที่สุดสำหรับการทำลายเชื้อโรคขั้นต่อไปสิ่งของที่ปนเปื้อนมากๆน้ำยาไม่สามารถทำลายเชื้อได้หากไม่มีการล้างเพราะสิ่งที่เปื้อนนั้นจะทำปฎิกิริยากับน้ำยาหรือเป็นเกราะป้องกันเชื้อโรคไม่ให้สัมผพพัสกับน้ำยาดังนั้นจึงควรเน้นการล้างให้มากที่สุดการล้างอาจจะใช้สารเคมีที่ใช้ชำระ (detergent)ช่วยหรือการใช้เครื่องล้างพิเศษเเบบ ultrasonic Cleanser การล้างที่ถูกต้องสามรถขจัดจุลชีพออกจากวัสดุเกือบทั้งหมดเเละเพียงพอสำหรับการทำลายเชื้อสำหรับเครื่องใช้โดยทั่วไป
      - วัตถุประสงค์ของการล้างเครื่องมือก่อนนำไปทำลายเชื้อ
        
        1.เพื่อลดจำนวนเชื้อโรคบนเครื่องมือให้เหลือปริมาณน้อยที่สุด จะช่วยให้น้ำยามีประสิทธิภาพ ทำลายเชื้อที่เหลือได้เร็วขึ้น
        
        2.เพื่อเป็นการลดสิ่งปนเปื้อนที่ติดอยู่บนผิวของเครื่องมือ
        
        3.ความสกปกที่ติดเเน่นบางอย่างไม่สามารถจะหลุดได้ จากวิธีการทำลายเชื้อฉะนั้นการทำความสะอาดก่อรจะเป็นการช่วยให้คราบสกปกที่ติดตามซอกมุมต่างๆของเครื่องมือโดยเฉพาะคราบที่ติดเเน่นหลุดออกไปได้
        
        4.ช่วยลดอันตรายในการหยิบจับอุปกรณ์ของเจ้าหน้าที่เป็นเบื้องต้นก่อนจะนำไปทำลายเชื้อต่อไปเป็นการเพิ่มความปลอดภัยในการปฎิบัติงาน
      - ข้อควรคำนึงในการล้าง
        
        1.กำจัด เลือด หนองเมือก สารคัดหลั่งเเละอื่นๆออกก่อนทำความสะอาดเสมอ
        
        2.ไม่ทำให้อุปกรณ์เครื่องใช้ชำรุดเสียหายจากวิธีการทำความสะอาด
        
        3.ไม่ทำให้อุปกรณ์เครื่องใช้สกปรกมากกว่าเดิม เช่นก่รใช้น้ำสกปรกล้่ง
        
        4.สารจากสบู่มีฤทธิ์เป็นด่าง หากล้างออกไม่หมดจะช่วยเคลือบเชื้อจุลชีพไว้ดังนั้นหลังจากทำความสะอาดเเล้วไม่ควรมีสารตกค้างหลงเหลืออยู๋
      - เครื่องใช้
        
        1.อุปกรณ์ช่วยในการขัดถู มีขนาดเเละรูปร่างต่างๆกันควรเป็นวัสดุที่มีความหยาบเเต่ต้องไม่มีความคมจนเกิดรอยขีดข่วดเมือขัดถู
        
        สารซักฟอกหรือสบู่
        
        3.อุปกรณืสวมใส่เพื่อป้องกันความสกปรกกระเด็นถูกร่างกาย เช่นถุงมือยาง เอี๊ยมพลาสติก ผ้าปิดจมูกเเว่นตา(goggle)
      - วิธีทำ
        
        1.สวมใส่อุกรณืป้องกันความสกปรกตามความเหมาะสม ระมัดระวังไม่ให้เปื้อนบริเวณใกล้เคียง
        -สำรวจคราบลาสเตอร์ หากมีให้เช็ดด้วยเบนซินเเล้วตามด้วยเเอลกอฮออล์
        -คราบเลือดหรือสารคัดหลั่งติดเเน่นควรเช็ดหรือล้างด้วยน้ำเกลือหรือน้ำร้อนหากยังไม่หลุดให้ล้างด้วยไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ (H202) อีกครั้ง
        
        2.ล้างคราบสกปรก เเละคราบผงซักฝอกออกให้หมดโดยใช้น้ำก๊อกที่ไหลชะผ่าน
        
        3.เช็ดให้เเห้งด้วยผ้าสะอาดหรือวางผึ่งลมก่อนเก็บเข้าที่ หรือเเยกไปทำให้ปราศจากเชื้อ
        
        4.ทำความสะอาดอุกรณืขัดล้างให้สะอาด ทำให้เเห้ง รวมทั้งถุงมือเเละอ่างน้ำ
      - การต้ม (Boiling)
        
        การต้มเป็นวิธีการทำลายเชื้อที่ดี ง่าย ประหยัดเเละมีประสิทธิภาพดีการต้มเดือดนาน 10นาทีจพสามารถทำลายเชื้อได้ยกเว้นสปอร์เเต่สำหรับเชื้อโรคที่อันตราย เช่น ไวรัส HIVองค์การอนามัยโลกเเนะนำให้ต้มเดือดนาน 20นาทีเพื่อให้มั่นใจ ดังนั้นการต้มเดือดที่มีประสิทธิภาพที่เชื่อถือได้ควรจะต้มเดือดนาน 20 นาทีเเละน้ำต้องท่วมของที่ต้องการต้มเครื่องใช้ที่นิยมทำลายเชื้อการต้มได้เเก่เครื่องใช้ที่เป็นโลหะเเละเครื่องเเก้วทุกชนิดเครื่องเคลือบเครื่องใช้ที่ไม่ควรต้มได้เเก่เครื่องใช้ที่ทำมาจากยางเเละของมีคมเพราะจะทำให้เสื่อมคุณภาพเเละเสียคม
        
        การเตรียมอุปกรณ์การต้ม
        
        -หม้อต้มที่สะอาดมีฝาปิด เพื่อให้อุณหภูมิสม่ำเสมอในการต้ม
        -ใส่น้ำสำหรับการต้มให้มีปริมาณมากพอการใช้น้ำปะปาจะทำให้เกิดตะกันในหม้อต้มซึ่งอาจจะทำให้เกิดคราบบนผิววัสดุที่ต้มหรือต้องใช้เวลาต้มนาน ความร้อนจึงจะผ่านตะกรันเข้าไปได้
        
        การเตรียมสิ่งของที่จะต้ม
        
        -สิ่งของที่ต้มควรได้รับการทำความสะอาดดีเเล้ว
        -เเยกชนิดสิ่งของที่จะต้ม เครื่องมือกับเครื่องเเก้วไม่ต้มด้วยกันเพราะเครื่องเเก้วอาจจะเเตกได้
        -เครืองใช้มีคมไม่ควรต้ม เพราะจะทำให้เสียความคม
        -ของที่ใช้กับอวัยวะสะอาดไม่ควรต้มปนกับของที่ใช้กับอวัยวะสกปรกถ้าเป็นไปได้อาจจะเเยกหม้อต้ม
        -ของที่ต้มครบเวลาเเล้วต้องเก็บไว้ในภาชนะที่ปราศจากเชื้อหรือสะอาดมีฝาปิดมิดชิดถ้าไม่มีของต้มภาชนะเเละฝาปิดพร้อมของที่ต้มด้วย
        
        หลักสำคัญในการต้ม
        
        -น้ำต้องท่วมของทุกชิ้นอย่างน้อง 1นิ้ว
        -เครื่องมือเครื่องใช้ที่มีน้ำหนักเบาควรใช้ของที่มีน้ำหนักทับเพื่อให้จมอยู่ใต้น้ำเช่นท่อพลาสติกเเข็ง
        -ปิดฝาหม้อต้ม เริ่มนับเวลาเมื่อน้ำเดือดเต็มที่
        -ในขณะที่ต้มต้องไม่เปิดฝาหม้อ
  - - - Radiation
        
        เป็นการใช้เเสงอัลตราไวโอเลตซึ่งเป็นเเสงสีม่วงสามารถฆ่าเชื้อเเบคทีเรียเเละไวรัสบางชนิดเเละไม่สามารถฆ่าเชื้อไวรัสตับอักเสบบี เเละไวรัสเอดส์ในเเสงเเดงมีเเสงอัลตราไวโอเลตอยู่ดังนั้นในกรณีเชื้อวัณโรคเมื่อถูกเเสงเเดดจะถูกทำลายภายใน 1-2ชั่วโมง เเต่ถ้าอยู่ในที่มีไม่มีเเสงเเดดมีชีวิตอยู่ได้นานเป็นเดือนเป็นปีได้นิยมใช้ลดจำนวนจุลชีพในอากาศ เช่นในห้องผ่าตัด ห้องปฎิบัติการ ห้องเด็ก ในการทำลายเชื้อจะใช้เวลาปริมาณ 6-8ชั่วโมง
      - Dry heat or hot air sterilization
        
        การใช้ Hot Air oven ลักษณะคล้ายเตาอบขนมปัง สามารถทำลายเชื้อโดยใช้ความร้อนเเห้งที่อุณหภูมิ 165-170 องศาเซลเซียล ระยะเวลาอย่างน้อย 3ชั่วโมง การใช้ความร้อนเเห้งนี้เหมาะสำหรับเครื่องมือเครื่องใช้ที่เป็นของมีคมไม่ทำให้ของคมเสียใช้สำหรับเครื่องเเก้วที่ใช้สำหรับในห้องปฎิบัติการ กระบอกฉีดยาชนิดนำกลับมาใช้อีกนอกจากนี้ยังช่วยป้องกันการเกิดสนืมในเครื่องมือเครื่องใช้ที่ไม่ได้ทำมาจากสเเตนเลสได้เเต่ไม่เหมาะที่จะให้เครื่องผ้าเเละยาง
      - Steam under prwssure
        
        เป็นวิธีการที่มีคุณภาพมากที่สุดเชื่อถือได้เเละประหยัดค่าใช้จ่ายในการฆ่าเชื้อเเละสปอร์ของเชื้อเตรื่องมือเครื่องใช้ที่ทำให้ปราศจากเชื้อด้วยวิธีนี้ได้เเก่เครื่องมือเครื่องใช้ ที่ทนความร้อนเเละความชื้นมีผิวเรียบเเข็งเช่น เครื่องมือผ่าตัด ภาชนะที่ทำด้วยสเเตนเลสวิธีนี้ไม่เหมาะสำหรับเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทนความสูงไม่ได้อุณหภูมิที่ทำใช้การปราศจากเชื้ออยู่ระหว่าง 121-123องศาเซลเซียล ภายใต้ความดัน 15-17ปอนด์ต่อตารางนิ้ว โดยใช้เวลานาน 15-45นาที เช่นการทำลายเชื้อโดย Autoclave เป็นการอบไอน้ำภายใต้ความดัน ส่วนใหญ่นิยมใช้ในทางการเเพทย์ประสิทธิภาพของการทำให้ปราศจากเชื้อด้วยวิธีขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการประเภทอุปกรณืที่นำมาทำให้ปราศจากเชื้อ
    - - การใช้ก๊าซ Ethylene oxide
        
        เป็นก๊าซที่มีคุณสมบัติทำลายเชื้อสูงสามารถทำลายได้ทั้งไวรัส เเบคทีเรียรวมทั้งสปอร์ของเเบคทีเรียนิยมใช้ทำให้ปราศจากเชื้อในเครื่องมือเครื่องใช้ที่ไม่สามารถทนความร้อนเเละความชื้อนได้เช่นพลาสติกโพลีเเอทธีลินประสิทธิภาพสูงสุดเมื่อเครื่องมือเครื่องใช้ อบก๊าซที่อุณหภูมิ 30องศาเซลเซียลนาน 3ชั่วโมงเเละเครื่องมือเครื่องใช้ที่ปลอดเชื้อจากการอบก๊าซนี้จะต้องเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้องเป็นเวลา5วัน หรือใช้เวลา 8ชั่วโมงภายใต้อุณหภูมิ 120 องศาเซลเซียล เพื่อให้ก๊าซระเหยออกก่อนนำไปใช้มิฉะนั้นอาจทำให้ผิวหนังไหม้ดมื่อสัมผัสก๊าซที่หลงเหลืออยู่บนเครื่องมือเครื่องใช้
      - การใช้ 2% Glutaradehyde
        
        Glutaradehyde เช่น Cidex เป็นสารเคมีที่ใช้มากที่สุดในการทำให้ปราศจากเชื้อมีประสิทธิภาพในการทำลายเชื้อเเละสปร์ของเเบคทีเรียเป็นสารที่ไม่ทำลายยางเเละพลาสติกเเละไม่ทำให้เกิดสนิมใช้เเช่เครื่องมือเครื่องใช้นาน 3-10ชั่วโมง เพื่อให้ปราศจากเชื้อ เช่น เครื่องมือที่มีเลนส์ เคืร่องมือทางทันตกรรมเครื่องมือช่วยหายใจเเละเครื่องมือที่ทีคมทั้งนี้ต้องล้างน้ำยาให้หมดก่อนนำไปใช้
      - กาใช้ Peracetic acid
        
        เป็นส่วนผสมระหว่าง acetic acid กับhydrogen Peroxide มีคุรสมบัติในการกัดกร่อนสูงเเต่ต้องละลายในน้ำอุ่นเครื่องมือเครื่องใช้ที่เเช่ใน Peracetic acid เพื่อทำให้ปลอดเชื้อจะต้องใช้เวลารวดเร็วคือ 35-40 นาทีที่อุณหภูมิ 50-55องศาเซลเซียส โดยจะต้องล้างน้ำยาออกให้หมดเเละทำให้เเห้งด้วยความระมัดระวังเพื่อให้เครื่องมือเครื่องใช้นั้นเกิดการปนเปื้อนใช้ในการทำให้ปราศจากเชื้อท่อส่ง ระบบน้ำทำไตเทียม เเละกล้องส่องตรวจต่างๆ
    - - ของที่ปราศจากเชื้อจะอยู่ในภาชนะที่มีฝาปิดหรือในห่อ เช่น หม้อนึ่งสำลีก๊อสหรือถาดเเช่เครื่องมือที่มีฝาปิด เมื่อจะหยิบจับเครื่องมือเหล่านี้ไปใช้จะต้องรักษาของที่หยิบเเละของที่เหลือให้ปราศจากเชื้อโดยใช้ปากคีบที่มีลักษณะยาวเเละเเช่ไว้ในกระปุกที่เเช่น้ำยา (Transfer forceps) หยิบ
      - -เมื่อหยิบปากคีบออกจากภาชนะที่เเช่ต้องระวังไม่ให้ปากคีบเเยกออกจากกันเเละป้องกันมิให้ปลายปากคีบถูกกับปากภาชนะเเละรอให้น้ำยาหยดออกให้หมดสักครู่
        -ขณะที่ถือให้ปลายปากคีบอยู่ต่ำเพื่อมิให้น้ำไหลไปสู่บริเวณที่ไม่ปราศจากเชื้อทำให้ปลายปากคีบสกปรก
        -ระวังมิให้ปลายปากคีบถูกกับภาชนะใดๆ
        -เมื่อใช้ปลายปากคีบเาร็จเเล้วให้จับตรงกลางด้ามให้ปลายชิดกันเเล้วใส่ลงในกระปุกตรงๆ
      - -เมื่อปิดฝาถ้าต้องการจะวา่งกับโต๊ะให้หงายฝาขึ้นเพื่อป้องกันไม่ให้ขอบฝาสัมผัสกับโต๊ะถ้าถือไว้ให้คว่ำฝาลงเพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อโรคจากอากาศตกลงไปที่ฝานั้น
        -ห้ามเอื้อมของข้าม sterile ที่เปิดฝาไว้เเละห้ามจับด้านในฝา
        -ของที่หยิบออกไปเเล้วเเม้ว่าจะยังไม่ได้ใช้ก้ไม่ควรนำเข้าไปเก็บในหม้อนั้นอัก
    - - 1.ดูเเลให้ของปลอดเชื้อนั้นคงความปลอดเชื้อ
        1.1 ปากคีบปลอดเชื้อ (Transfer forceps) ใช้สำหรับหยิบจับ เคลื่อนย้ายของปลอดเชื้อต้องสะอาดเเละคงความปลอดเชื้อตลอดเวลา การถือปากคีบปลอดเชื้อควรถือให้สูงกว่าระดับเอวเเละปลายปากคีบชี้ลงเสมอเพราะปากคีบปลอดเชื้อเเช่ในน้ำยาหากถือให้ปลายปากชี้คีบขึ้นน้ำยาจะไหลจากมือมาบริเวณที่ปลอดเชื้อทำให้เกิดการปนเปื้อนขณะที่ทำงานได้
        1.2 การเทน้ำยาปลอดเชื้อ เช่นเเอลกอฮอล์70%ให้ถือขวดน้ำยาสูงกว่าภาชนะปลอดเชื้อประมาณ6นิ้วปากขวดจะต้องไม่สัมผัสกับของใช้หรือภาชนะรองรับระวังน้ำยากระเด็นทำให้ภาชนะปนเปื้อนเเละน้ำยาต้องไหลจากปากขวดลงภาชนะโดยไม่ไหลเปื้อนข้างขวดก่อนลงภาชนะ
        1.3หลีกเลี่ยงการทำน้ำยาหกเปื้อนผ้าห่อของปลอดเชื้อจะทำให้อุกรณ์ที่อยู่ในผ้าห่อเกิดการปนเปื้อน
        1.4หลีกเลี่ยงการพูดคุย ไอ จาม หรือข้ามกรายของปลอดเชื้อ เพราะเชื้อโรคมีโอกาศเเพร่กระจายไปตามละอองอากาศ
        1.5 อุปกรณ์ทางการเเพทย์ทุกชนิดที่จะสอดใส่ผ่านผิวหนังเข้าไปในร่างกายผู้ป่วยจะต้องปลอดเชื้อ เช่นอุปกรณ์ที่ใช้ในการฉีดยา ผ้าผิดแผล สายสวนปัสสาวะ
        1.6การเทน้ำยาหรือวางของปลอดเชื้อไม่ควรชิดขอบด้านของภาชนะหรือผ้าห่อของปลอดเชื้อให้วางห่างจากขอบนอกของภาชนะหรือผ้าห่อของปลอดเชื้อถัดเข้ามาประมาณ 1นิ้ว
        1.7การเปิดผ้าห่อของปลอดเชื้อให้จับมุมบนสุดของผ้าเปิดไปทางด้านตรงกันข้ามกับผู้ทำต่อมาเปิด2มุมผ้าด้านข้างซ้าย-ขวาก่อนสุดท้ายจึงจับมุมผ้าด้านในสุดของห่อผ้าเปิดออกโดยไม่ข้ามกรายของปลอดเชื้อหากเป็นห่อสำเร็จรูปใช้มือทั้งสองข้างฉีกห่อสำเร็จรูปเเยกออกจากกันโดยไม่สัมผัสด้านในของห่อปลอดเชื้อ
      - 2.หากของปลอดเชื้อสัมผัสกับสิ่งที่ไม่ปลอดเชื้อให้ถือว่าของนั้นไม่ปลอดเชื้อหรือเกิดการปนเปื้อนขึ้น เรียกว่า contamination
        2.4ขแงปลอดเชื้อที่มีรอยฉีกขาดรอยเปิดสัมผัสกับภายนอก ถือว่าไม่ปลอดเชื้อ
        2.5ดูเเลให้ของปลอดเชื้อสัมผัสกับอากาศน้อยที่สุดหากเปิดใช้ต้องรีบปิดทันที
        2.6ห่อของปลอดเชื้อที่เปิดใช้เเล้วเเสดงว่าเกิดการปนเปื้อนไม่นำไปร่วมกับของปลอดเชื้อ
      - 3.ของปลอดเชื้อต้องอยู่สูงกว่าระดับเอวเเละต้องอยู่ในสายตา
        3.1การถือของปลอดเชื้อหรือบริเวณที่วางของปลอดเชื้อจะต้องอยู่สูงกว่าระดับเอวเพื่อให้เเน่ใจว่าของปลอดเชื้อนั้นอยู่ในสายตาลดโอกาส้กิดการปนเปื้อน
        3.2เมื่อเปิดของปลอดเชื้อเเล้วไม่ละทิ้งหรือหันหลังให้ของปลอดเชื้อเพื่อให้เเน่ใจว่้าไม่มีการปนเปื้อนเกิดขึ้นจากการวาง
        ของนั้นนอกสายตา
        3.3หากผู้ปฎิบัติเกิดการสงสัยไม่มั่นใจกับการปลอดเชื้อกับของใช้นั้นต้องเปลี่ยนของใหม่นั้นทันที
- - - - เป็นการระมัดระวังการเเพร่กระจายเชื้อโรคที่ใช้กับผู้ป่วยทุกคนโดยไม่คำนึงถึงการวินิจฉัยโรคเเละชนิดของชิ้นเนื้อทั้งผู้ป่วยที่ทราบเเละไม่ทราบว่าติดเชื้อหรือไม่
      - 1.การมีสุขาภิบาลเเละสุขอนามัยที่ดี sanitation and Hygiene
        2.เครื่องป้องกัน Protection Barriers
        3.หลีกเลี่ยงการเกิดอุบัติเหตุ Avoid Accidents
      - การปฎิบัติที่ปลอดภัยจากของมีคม
        
        1.ไม่ส่งของมีคมด้วยมือต่อมือ
        2.เข็มที่ใช้เจาะเลือดผู้ป่วยให้เก็บทิ้งคนเดียว
        3.การเย็บเเผลให้ใช้ forceps หยั่งเเผลเวลาเย็บ
        4.การปลดหลอดเเก้วออกจากสายยางให้ใช้ forceps ปลด
        5.ไม่ควรสวมปลอกเข็มคืนเเต่ถ้าจำเป็นต้องสวมควรสวมปลอกเข็มโดยใช้มือเดียว one hand technique