Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลมารดาและทารกที่มีภาวะเสี่ยงอันตรายและภาวะแทรกซ้อนทางอายุรกรรม🤰🏼…
การพยาบาลมารดาและทารกที่มีภาวะเสี่ยงอันตรายและภาวะแทรกซ้อนทางอายุรกรรม🤰🏼
ภาวะการไม่เข้ากันของหมู่เลือดระบบ ABO (ABO Incompatibility)
🩸
ภาวะการไม่เข้ากันของหมู่เลือดระบบ ABO เป็นหนึ่งสาเหตุของ hemolytic disease ของทารก แรกเกิด คือเกิดการแตกตัวของเม็ดเลือดแดง เนื่องจากในขณะตั้งครรภ์หมู่เลือด ABO ของมารดาและ ทารกเข้ากันไม่ได้
สาเหตุและปัจจัยส่งเสริม
💁🏻♀️
หมู่เลือดระบบ ABO ไม่เข้ากับมารดาพบเฉพาะ ในแถบประเทศตะวันตก🩸
ส่วนใหญ่จะพบในทารกหมู่เลือด A หรือ B ที่เกิดจากมารดาหมู่เลือด O🩸
แนวโน้มทารกที่มีอาการรุนแรงมักจะเกิดในคนผิวดํา 👩🏾🦱
พยาธิสรีรภาพ
💁🏼♂️
มารดาหมู่เลือด O มักจะมี anti-A และ anti-B ชนิด IgG ซึ่งหาก เป็นหมู่เลือด A จะมี antigen A บนเม็ดเลือดแดงของลูก ไปกระตุ้นให้มารดาสร้าง antibody ทําให้มี antibody มากและส่วนใหญ่จะเป็น IgG ซึ่งสามารถผ่านรกเข้าสู่กระแสเลือดของทารก จากนั้นจะทํา ปฏิกิริยากับเม็ดเลือดแดง ทําให้เม็ดเลือดแดงแตก ทารกแรกเกิดมีภาวะซีด บวม และตัวเหลือง จน อาจเสียชีวิตได้ภายหลังคลอด
อาการและอาการแสดง
💁🏻♀️
พบเพียงอาการตัวเหลือง และมักจะมีอาการเหลืองภายใน 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด👶
ภาวะแทรกซ้อน
💁🏼♂️
ทารกแรกเกิดที่ไม่ได้รับการรักษาเสี่ยงต่อการที่สมองถูกทําลายอย่างรุนแรงจากภาวะ kernicterus
คนที่รอดชีวิตมักเกิด mental retard หรือ develop paralysis or nerve deafness
ทารกที่เกิดภาวะ kernicterus จะเสียชีวิตประมาณ 75 %
แนวทางการประเมินและวินิจฉัย
🩺
การตรวจร่างกาย ทารกที่มีจุดเลือดออกตามตัว ตับ ม้าม🩺
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ🔬
3.1. ระดับบิลิรูบินใน serum
3.2. ตรวจนับเม็ดเลือด นับจํานวน reticulocytes และ ตรวจลักษณะรูปร่างเม็ดเลือดแดง บนแผนสไลด์ฟิล์มเลือด
3.3. ตรวจหมู่เลือด
3.4. Direct Coomb’s test เพื่อตรวจหา maternal antibodies Rh and ABO typing
การซักประวัติการตรวจกลุ่มเลือด และประวัติการตั้งครรภ์และการคลอดที่ผ่านมาเกี่ยวกับการ ไม่เข้ากันของกลุ่มเลือด ABO👫🏻🩸
แนวทางการรักษา
💉
การรักษาระหว่างตั้งครรภ์ยังไม่จําเป็น🤰🏼
หากรุนแรงอาจต้องเปลี่ยนถ่ายเลือดในระหว่างการ ตั้งครรภ์🩸
แต่หากอายุครรภ์ 32 สัปดาห์ขึ้นไป การรักษาที่ดีที่สุดคือ การกระตุ้นให้คลอด🤰🏼
คลอดทารกที่มีอาการเล็กน้อยถึงปานกลาง มักได้รับการส่องไฟ🤱🏻
ทารกที่มีอาการรุนแรง จะต้องได้รับการดูแลในแผนกทารกแรกเกิดวิกฤติ และมักได้รับการเปลี่ยนถ่ายเลือด อย่างทันทีหลังคลอด🤱🏻🩸
การพยาบาล
👩🏻⚕️
ติดตามภาวะ jaundice ด้วยการตรวจร่างกาย และผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ 🔬
ประเมินภาวะตัวเหลืองของทารกแรกเกิด👶
อธิบายถึงสาเหตุและปัจจัยส่งเสริม พยาธิสรีรภาพ ผลกระทบต่อทารกในครรภ์และการ ตั้งครรภ์ครั้งต่อไป รวมถึงการรักษาและพยาบาล👩🏻⚕️
ทารกแรกเกิดที่ได้รับการส่องไฟ ให้วางทารกไกลแสงไฟพอประมาณ ระวัง burn พลิกตัวทุก 3-4 ชั่วโมง และปิดตาทารกด้วย eye patches🤱🏻
ประเมินความเสี่ยงของคู่มารดาและทารกจากการซักประวัติ ประวัติการตั้งครรภ์และคลอดที่ผ่านมา 👫🏻
ภาวะการไม่เข้ากันของหมู่เลือดระบบ Rh (Rh Incompatibility)
🩸
ถูกกําหนดโดยสารแอนติเจนที่อยู่บนผิวเม็ดเลือดแดงคือสารดี(D antigen)โดยคนที่มีสารDอยู่บนผิวเม็ดเลือดแดงก็จะเป็นหมู่เลือดอาร์เอชบวก(Rh positive)ส่วนคนที่ไม่มีสารDอยู่บนผิวเม็ดเลือดแดงก็จะเป็นหมู่เลือดอาร์เอชลบ(Rh negative)
สาเหตุและปัจจัยส่งเสริม
💁🏼♂️
การไม่เข้ากันของกลุ่มเลือดRh ของมารดาและทารกในครรภ์ Rh เป็นAntigen Antigen ตัวหนึ่งที่มีเม็ดเลือดแดง
พยาธิสรีรภาพ
💁🏻♀️
Rh Isoimmunization จะเกิดขึ้นเมื่อแม่มี Rh negative และทารกมี Rh positive โดยในขณะตั้งครรภ์เม็ดเลือดแดงที่มี Rh positive ของทารกจะผ่านรกเข้าไปในระบบไหลเวียนเลือดของมารดา ทําให้เกิดการสร้าง antibodies ในแม่ซึ่ง antibodies นี้จะไหลเวียนกลับเข้าสู่ทารกในครรภ์ และ antibodies เหล่านี้จะไปจับและทําลายเม็ดเลือดแดงของทารก ทําให้ทารกมีภาวะโลหิตจาง
อาการและอาการแสดง
💁🏼♂️
ทารกมีhemolysis ที่รุนแรงขณะอยู่ในครรภ์ทารกจะซีดมาก👶🏻
เกิดหัวใจวายตัวบวมนํ้าที่เรียกว่าhydrops fetalis🫀
เหลืองมากจนเสียชีวิตหรือเกิดbilirubin toxicity 👶
ผลกระทบต่อสตรีตั้งครรภ์และทารก
🤱🏻
ผลกระทบต่อสตรีตั้งครรภ์👩🏼🦱
ไม่ค่อยพบผลกระทบต่อสตรีตั้งครรภ์
ผลกระทบต่อทารก👶🏻
Neonatal anemia
Hydrops fetalis
ตับและม้ามโต
Hyperbilirubinemia
still birth
Kernicterus
dead fetus in uterus
การประเมินและวินิจฉัย
🩺
การตรวจร่างกายทารกมีภาวะโลหิตจาง🩸
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ 🔬
3.1 ระดับของbilirubin💉
3.2 ผลการตรวจCoombs’ test🧪
3.3 ผลการตรวจความเข้มข้นของเลือด🩸
การซักประวัติการตรวจกลุ่มเลือด ทั้งของสตรีตั้งครรภ์และคู่สมรส ประวัติการตั้งครรภ์และการคลอดที่ผ่านมา👫🏻
แนวทางการรักษาและการพยาบาล
👩🏻⚕️
ป้องกันการเกิด Isoimmunization
เฝ้าระวังและตรวจหา antibodies ในหญิงตั้งครรภ์ และการดูแลสุขภาพของทารกในครรภ์🩺🤰🏼
2.2 ควรตรวจ Indirect Coomb’s test อีกครั้ง เมื่ออายุครรภ์ 28 สัปดาห์💉
2.3 ควรให้คําแนะนําเพื่อให้หญิงตั้งครรภ์เข้าใจถึงแผนการรักษา👩🏻⚕️
2.1 การเจาะเลือดครั้งแรกที่มาฝากครรภ์ควรตรวจ Indirect Coomb’s test เพื่อหา antibodies💉🩸
โรคโลหิตจางจากโรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia)
🩸
โรคธาลัสซีเมีย (thalassemia) เป็นโรคผิดปกติทางพันธุกรรมของเม็ดเลือดในเม็ดเลือดแดงมีองค์ประกอบหลักที่สําคัญคือ Hb ซึ่งมีโครงสร้างโมเลกุลที่ประกอบด้วย heme และ globin โดย heme มีองค์ประกอบที่สําคัญคือ ธาตุเหล็ก และ porphyrin ส่วน globin ประกอบด้วยสายของโปรตีน 4 สาย (polypeptide chain) โดย polypeptide chain มีอย่างน้อย 4 ชนิด ได้แก่สาย alpha (α), beta (β), gamma (γ) และ delta (δ)
สาเหตุ
💁🏼♂️
เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซม ทําให้มีความผิดปกติในการสังเคราะห์ globinความผิดปกติในการสังเคราะห์ globin มี 2 ลักษณะ
ความผิดปกติทางโครงสร้าง🧬
ความผิดปกติทางปริมาณ
ชนิดของโรคธาลัสซีเมีย
💁🏻♀️
α-thalassemia เป็นความผิดปกติที่ทําให้มีการสร้าง α-globin น้อยลงหรือไม่สร้างเลย
β-thalassemia เป็นความผิดปกติที่ทําให้มีการสร้าง β-globin น้อยลงหรือไม่สร้างเลย
พยาธิสรีรภาพ
💁🏼♂️
เมื่อมีความผิดปกติของยีนทําให้การสังเคราะห์ α-globin และ β-globin ลดน้อยลงหรือไม่สร้างเลย จะทําให้ globin ที่เหลืออยู่รวมตัวกันเอง แล้วตกตะกอนอยู่ในเม็ดเลือด ทําให้เลือดแดงมีรูปร่างผิดปกติ ขาดความยืดหยุ่นผนังของเม็ดเลือดแดงถูกทําลายง่าย เม็ดเลือดแดงมีอายุสั้น ส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการซีด ตัวเหลือง ตาเหลือง ตับม้ามโต ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดงทดแทนตลอดเวลา ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของลักษณะกระดูกมีนิ่วในถุงน้ําดี ในรายที่ซีดมาก หัวใจจะทํางานหนักเพื่อนําออกซิเจนไปเลี้ยงเนื้อเยื่อต่าง ๆ ของร่างกายทําให้หัวใจโต และหัวใจล้มเหลว
อาการและอาการแสดง
💁🏻♀️
กลุ่มที่ไม่มีอาการ🤷🏼♀️
จะไม่มีอาการแสดง
อาจมีฮีโมโกลบินต่ำกว่าปกติเล็กน้อย
อาการรุนแรงปานกลาง🤷🏼
Hb CS
มีอาการซีดปานกลาง
ตับและม้ามโต
ตัวเหลืองตาเหลือง
Hb H
ในภาวะปกติจะไม่มีอาการ
มื่อมีไข้ติดเชื้อ จะทําให้เม็ดเลือดแดงแตกง่าย เกิดอาการซีดอย่างรวดเร็ว
อาการรุนแรงมาก🤷🏼♀️
homozygous α-thalassemia (Hb Bart’s hydrop fetalis)
ส่วนใหญ่จะเสียชีวิตตั้งแต่อยู่ในครรภ์หรือเสียชีวิตไม่กี่ชั่วโมงหลังคลอด
ทารกจะมีลักษณะบวมน้ําทั้งตัว ซีด ตับม้ามโต รกมีขนาดใหญ่
กลุ่มที่มีอาการรุนแรงที่สุด
homozygous β-thalassemia
อาการรุนแรงภายใน 2-3 เดือนหลังคลอด
ระดับ Hb 2.3-6.7gm%
การเจริญเติบโตช้า ตับม้ามโต
มักเสียชีวิตตั้งแต่เด็ก
β-thalassemia/Hb E
อาการภายในขวบปีแรก
ซีด เหลือง ตับม้ามโต
มี thalassemia facies
กระดูกบางเปราะแตกง่ายร่างกายแคระแกร็น จริญเติบโตไม่สมอายุ
ผลกระทบต่อภาวะสุขภาพของสตรีและทารก
🤰🏼
ผลต่อทารก👶🏻
ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
น้ำหนักน้อย
ขาดออกซิเจนในระยะคลอด
อาจได้รับการถ่ายทอดความผิดปกติของโครโมโซม
เกิดภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรัง
ผลกระทบต่อสตรีตั้งครรภ์🤰🏼
ติดเชื้อเนื่องจากความต้านทานต่ำ เสี่ยงต่อการแท้ง คลอดก่อนกําหนด
รายที่มีภาวะ Hb Bart’s hydrop fetalis มักเกิดภาวะแทรกซ้อนคือ ความดันโลหิตสูงระหว่างตั้งครรภ์ คลอดยาก
การประเมินและวินิจฉัย
🩺
การตรวจร่างกาย อาจพบภาวะซีด ตับและม้ามโต ตัวเหลือง ตาเหลือง มีโครงสร้างใบหน้าเปลี่ยนแปลงผิดปกติ👶
การซักประวัติ เกี่ยวกับโรคโลหิตจางในครอบครัว ประวัติโรคเลือด หรือโรคทางพันธุกรรมของครอบครัว 👫🏻🩸
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ🔬🩺
3.1 วิธีการตรวจคัดกรอง (Screening test)
3.1.1 การตรวจคัดกรองเบื้องต้นสําหรับพาหะชนิด α-thalassemia 1 และ β-thalassemia
3.1.2 การตรวจคัดกรองเบื้องต้นสําหรับพาหะชนิด Hb E
3.2 วิธีการตรวจเพื่อวินิจฉัย (diagnosis test)
3.2.1 การตรวจวิเคราะห์ชนิดของฮีโมโกลบิน (Hemoglobin analysis)
3.2.2การตรวจวิเคราะห์ยีนโดยอาศัยเทคนิคpolymerase chain reaction (PCR)
3.2.3 การตรวจหาชนิดของฮีโมโกลบิน (hemoblobin electrophoresis)
3.2.4 การตรวจระดับของ serum ferritin
3.3 การประเมินความเสี่ยงของคู่สมรส👫🏻
3.3.1 คู่เสี่ยงที่มีโอกาสมีลูกเป็นโรค
3.3.2 คู่ที่ไม่จัดเป็นคู่เสี่ยง
แนวทางการรักษา
💉
การตัดม้าม
การให้ความรู้คําแนะนําเกี่ยวกับสาเหตุอาการการดําเนินของโรคการรักษาและการควบคุมป้องกันโรค
การปลูกถ่ายไขกระดูก
ทางเลือกของคู่สมรสที่มีอัตราเสี่ยงในการมีลูกเป็นโรคชนิดที่รุนแรง
การให้เลือด
การให้ยาขับเหล็ก
การพยาบาล
👩🏻⚕️
อธิบายสตรีตั้งครรภ์และครอบครัวเกี่ยวกับโรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย
ในกรณีที่ตัดสินใจที่จะยุติการตั้งครรภ์ให้การสนับสนุนทางด้านจิตสังคมแก่สตรีตั้งครรภ์และ ครอบครัว พร้อมทั้งให้การดูแลให้ได้รับการส่งต่อ
ในกรณีที่ทั้งสตรีตั้งครรภ์และสามีเป็นคู่เสี่ยงของโรคธาลัสซีเมียที่อาการรุนแรง ควรแนะนํา เกี่ยวกับการตรวจวินิจฉัยทารกในครรภ์ก่อนคลอด และให้สตรีตั้งครรภ์และสามีตัดสินใจว่าจะ ดําเนินการตั้งครรภ์ต่อไปหรือยุติการตั้งครรภ์
ในกรณีที่ดําเนินการตั้งครรภ์ต่อ แนะนําเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวขณะตั้งครรภ์
อธิบายให้สตรีตั้งครรภ์ที่เป็นพาหะของธาลัสซีเมีย และสามีเข้าใจถึงความจําเป็นในการคัดกรองหาพาหะธาลัสซีเมีย