กัณฑ์มัทรี
บทวิเคราะห์
ผู้แต่ง
ลักษณะคำประพันธ์
ความเป็นมา
เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
เป็นกัณฑ์ที่ ๙ ในมหาเวสสันดรชาดก
แสดงถึงความโศกเศร้าอาลัยรักที่แม่มีต่อลูก
ร่ายยาว
บทหนึ่งไม่จำกัดจำนวนวรรค ตั้งแต่๕วรรคขึ้นไป
ด้านเนื้อหา
ด้านสังคม
ด้านวรรณศิลป์
click to edit
click to edit
เรื่องย่อ
รูปแบบ
click to edit
องค์ประกอบของเรื่อง
click to edit
แต่งด้วยคำประพันธ์ประเภทร่ายยาว มีคำบาลีแทรก
มีการวางโครงเรื่องได้ดี
ตัวละคร
เป็นการแสดงความรักของแม่ที่มีต่อลูก
click to edit
พระเวสสันดร
๑ มีคุณธรรมสูงเหนือมนุษย์ยากที่มนุษย์ทั่วไปจะทำได้
พระนางมัทรี
๑) มีความจงรักภักดีต่อพระสวามี
๒) เป็นยอดกุลสตรี
๓) มีความอดทน
๔) มีจิตกุศล
ฉากและบรรยากาศ
เป็นป่าบริเวณที่ตั้งอาศรม
บรรยายฉากและบรรยากาศได้สมจริง
กลวิธีการแต่ง
เน้นให้ผู้อ่านเกิดความซาบซึ้งในการพรรณนาความรักของแม่ที่มีต่อลูก
รสวรรณคดีที่เด่น คือ สัลลาปังคพิสัย และ พิโรธวาทัง
การสรรคำ
การใช้ถ้อยคำให้เกิดอารมณ์สะเทือนใจ
การใช้โวหาร
๑) การใช้อุปมาโวหารที่แสดงความเศร้าโศก
๒) การใช้คำอิงสำนวนสุภาษิต
๑) สะท้อนค่านิยมเกี่ยวกับสังคมไทย
๒) สะท้อนให้เห็นธรรมชาติของมนุษย์
๓) สะท้อนความเชื่อของสังคมไทย
๔) สะท้อนเกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณี
พระนางมัทรีเดินเข้าไปหาผลไม้ในป่าลึกจนคล้อยเย็นจึงเดินทางกลับอาศรม แต่มีเทวดาแปลงกายเป็นเสือนอนขวางทางจนค่ำ เมื่อกลับถึงอาศรมไม่พบโอรส พระเวสสันดรได้กล่าวว่านางนอกใจ จึงออกเที่ยวหาโอรสและกลับมาสิ้นสติต่อเบื้องพระพักตร์ พระองค์ทรงตกพระทัยลืมตนว่าเป็นดาบส จึงทรงเข้าอุ้มพระนางมัทรีและทรงกันแสง เมื่อนางมัทรีฟื้นจึงถวายบังคมประทานโทษพระเวสสันดรจึงบอกความจริงว่าได้ประทานโอรสแก่ชูชกแล้ว หากชีวิตไม่สิ้นคงจะได้พบนางจึงได้ทรงอนุโมทนา
๒ มีความเข้าใจในธรรมชาติของมนุษย์