Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับยาทางจิตเวช, 19, unnamed (2), unnamed (1), images…
การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับยาทางจิตเวช
แนวทางการใช้ยาทางจิตเวช
ถูกโรค-Right Diagnosis
ถูกชนิด-Right Drug
ถูกขนาด-Right Dose
ถูกเวลา-Right Time,Right Duration
ถูกทาง – Right Route of Administration
ถูกใจ – Right choice for patients, Right preference
ถูกเงิน – Right for Economic reason
ยาระงับอาการทางจิต Antipsychotic drugs
Atypical Antipsychotic drugs
ออกฤทธิ์ยับยั้ง D2 และ 5-HT2 serotoninergic receptor
ตัวอย่างยา
clozapine / Clozaril, Clopaze
ผลข้างเคียงที่พบ คือ ง่วงซึมน้ำลายมาก ตาพร่า เหงื่อออกมาก คลื่นไส้อาเจียน ท้องผูก น้ำหนักเพิ่ม ความดันโลหิตต่ำ เสียงต่อการชัก อาการที่รุนแรงคือความผิดปกติของระบบเลือด agranulocytosis
Risperidone / Risperdal
ผลข้าเคียง ง่วงนอน เวียนศีรษะ มีนงงคลื่นไส้อาเจียน ท้องผูก ปากแห้ง น้ำลายมาก ความดันโลหิตต่ำเวลายืน หัวใจเต้นผิดจังหวะ มีผืน ผิวแห้งไวต่อแสง น้ำหนักเพิ่ม ขาดประจําเดือนและไม่หลังนำอสุจิ
Typical Antipsychotic drugs
ออกฤทธิ์ยับยั้ง Dopaminergic (D2) receptor
High potency
เป็นยากลุ่มที่ออกฤทธิ์ต้านโรคจิตได้มากทำให้เกิด EPS สูงเช่น Haloperidol, Trifluoperazine, Fluphenazin และ Flupenthixol
Low potency
เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต้านโรคจิตได้น้อยเช่น Chlopromazine (CPZ), Thioridazine, Clopenthixol
Medium potency
เช่น Perphenazine
ผลข้างเคียง
ความผิดปกติของการเคลื่อนไหวชนิด extrapyramidal symptoms (EPS)
Acute Dystonia
อาการกล้ามเนื้อแข็งเกร็งลิ้นแข็งพูดหรือกลืนลำบากตาเหลือกคอบิดหลังแอ่น
Benztropine (Cogentin) 1-2 mg IM / IV
การพยาบาล
อธิบายให้ผู้ป่วยทราบว่าอาการเหล่านี้จะเกิดได้ในระยะแรกที่ได้รับยาจะหายไปได้เมื่อใช้ยาลดอาการข้างเคียงทางจิตเวช
Akathisia
ความรู้สึกกระวนกระวายใจไม่สามารถอยู่นิ่งได้นั่งไม่ติดเดินไปมา
Propranolol
การพยาบาล
ระวังการเกิดอุบัติเหตุและการรบกวนผู้อื่นคอยดูแลการรับประทานอาหารยาที่ใช้ได้ดีกว่า Anticholinergic drugs คือ propranolol (non benzodiazepine) และ benzodiazepine
Parkinsonian effect
กล้ามเนื้อแข็ง อาการสั่น เคลื่อนไหวเชื่องช้า เดินไม่แกว่งแขน
Trihexyphenidyl (Artane, Benzhexol) 2-5 mg O 2-4 times
Tardive dyskinesia
อาการดูดปากขมุบขมิบปากเคี้ยวปากลิ้นม้วนไปมาในปากอาจมีการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อมัดใหญ่ ๆ ได้
การพยาบาล
คอยสังเกตอาการอาการจะเป็นมากในตอนบ่ายรุนแรงน้อยที่สุดหลังตื่นนอนตอนเช้าถ้าพบควรให้อาหารที่มีแคลอรี่สูงอาหารอ่อนให้ผู้ป่วยพักผ่อนให้เพียงพอแนะว่าผู้ป่วยให้พูดซ้ำ ๆ ให้ผู้ป่วยพูดถึงความรู้สึกของเขาออกมา
Neuroleptic malignant syndrome
อาการกล้ามเนื้อแข็งเกร็งอย่างมาก + ไข้สูง + ระบบประสาทอัตโนมัติไม่คงที่ (ความดันและชีพจรขึ้น ๆ ลง ๆ )
เม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้นกล้ามเนื้อถูกทำลายรุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้ต้องหยุดยาทันทีใช้ยา
การพยาบาล
คอยสังเกตอาการถ้พบรับรายงานแพทย์ทราบเพื่อให้การช่วยเหลือผู้ป่วย 1 ใน 3 จะมีอาการนี้ซ้ำได้การดูแลรักษาใช้เวลาประมาณ 1-3 สัปดาห์
หยุดยา Neuroleptic ทันทีให้การพยาบาลอย่างใกล้ชิดให้น้ำและ electrolyte ให้เพียงพอดูแลระบบไตหัวใจและระบบหายใจและลดอุณหภูมิของร่างกาย
Anticholinergic side effect
ปากแห้ง
ให้อมน้ำแข็งหรือจิบน้ำบ่อยๆ
ตาพร่า
ให้ความมั่นใจว่าอาการจะหายไปได้ไม่ควรขับรถจนกว่าอาการตาพร่าจะดีขึ้นระวังการพลัดตกหกล้ม
ปัสสาวะลำบาก
จดบันทึกน้ำดื่มและปัสสาวะเพื่อดูความสมดุลของน้ำที่ได้รับและการขับถ่ายออกไป
ท้องผูก
แนะน่าให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีกากใยมาก ๆ เช่นผักผลไม้ดื่มน้ำและกระตุ้นให้ผู้ป่วยออกกำลังกาย
Adrenergic side effect
มีความดันโลหิตศเมื่อเปลี่ยนอิริยาบถ (Orthostatic hypotension)
การพยาบาล
แนะว่าผู้ป่วยให้ลุกขึ้นอย่างช้าๆจากท่านอนเป็นท่านั่งหรือท่านั่งเป็นท่ายืน
Endocrine effect
ผู้หญิงมีการเพิ่มระดับ Prolactin ซึ่งเป็นผลให้มีเต้านมคัดและบางรายมีการหลั่งน้ำนม (Lactation) ประจำเดือนผิดปกติ
การพยาบาล
อธิบายให้ผู้ป่วยฟังว่าอาการเหล่านี้จะเกิดชั่วคราวเท่านั้นและจะเป็นปกติได้แนะน่าเรื่องอาหารและการออกกำลังกาย
Skin reaction
อาจจะมีลมพิษหรือผิวหนังอักเสบเนื่องจากผิวหนังไวต่อแสงแดด
Hematologic effect
ทำให้เกิดดีซ่านได้จากยา CPZ ใน 1-2 เดือนแรกของการใช้ยา
การพยาบาล
สังเกตอาการดีซ่านเช่นตัวเหลืองตาเหลือง
ทำให้ง่วงนอน (Sedation)
การพยาบาล
ระวังอุบัติเหตุห้ามขับรถหรือทํางานกับเครื่องจักร
ยารักษาซึมเศร้า (Antidepressants)
MAOI (Monoamine oxidase inhibitor)
ได้แก่ Phenelzine (Nardil), Aurorix (Moclobemide), Phenelzine (Nardil Tranylcypromine (Parnate), Isocarboxazid (Marplan)
ผลข้างเคียง
เกิด (Orthostatic hypotension) ระวังอาการที่มี Tyramine ทำให้เกิด Hypertensive crisis ภาวะความดันโลหิตสูงอย่างเฉียบพลัน (Hypertensive Crisis)
การพยาบาล
ระมัดระวังเรื่องการรับประทานอาหารอย่างเคร่งครัดอาหารที่งด ได้แก่ เนยแข็งตับไก่ไวน์เบียร์กล้วยโยเกิร์ตคาแฟอื่น ๆ
TCA (Tricyclic antidepressant)
เช่น Amitriptyline, Imipramine, Nortriptyline
หากใช้ MAOIs อยู่ก่อนแล้วจะเปลี่ยนมาใช้ TCAS ให้เว้นระยะ 1-2 สัปดาห์
ผลข้างเคียง
ตาพร่า ท้องผูก ปัสสาวะลำบาก ความดันโลหิตต่ำเมื่อเปลี่ยนท่า น้ำหนักเพิ่ม มีโอกาสชีกมากขึ้นในรายที่เป็นโรคลมชัก
SSRI (Selective serotonin reuptake Inhibitor)
Fluoxetine (Pozac Flulox) ใช้กับโรคซึมเศร้าโรคย้ำคิดย้ำทำโรคบูลเมีย Social phobia
Paroxetne (Seroxat) ใช้กับโรคซึมเศร้าใช้ได้กับโรคในกลุ่มของโรควิตกกังวล (Anxiety disorders) ข้อจำกัด ที่พบบ่อยคือทำให้ง่วงสั่นปากแห้งและมีปัญหาเรื่องเพศเป็นยาที่มีฤทธิ์แรงที่สุดในกลุ่ม SSRI
sertraline (Zoloff) ใช้กับโรคซึมเศร้าโรคย่าคิดย้ำทำ PTSD Pain disorder
ระวังการเกิด Serotonin Syndrome หลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับ un Diazepam / Tryptophan / Alcohol
ผบข้างเคียง
นอนไม่หลับ
แนะน่าให้ผู้ป่วยรับประทานยาในตอนเช้าหลีกเลี่ยงอาหารและเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนสอนเทคนิคคลายเครียด
ปวดศีรษะ
รายงานให้แพทย์ทราบ
น้ำหนักลด
ห้รับประทานอาหารให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
ความต้องการทางเพศลดลง
ให้ผู้ป่วยพูดถึงความรู้สึกรายงานแพทย์ทราบเพื่อให้การช่วยเหลือ
Serotonin syndrome
เกิดจากการมี Serotonin มากเกินไป มีคลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย ปวดท้องความดันโลหิตไม่สม่ำเสมอ เดินเซ สับสนกระวนกระวาย อุณหภูมิในร่างกายสูงขึ้น หัวใจเต้นเร็ว อาจหมดสติ
หยุดให้ยาทันทีและรายงานแพทย์ทราบ
New Generation
Mianserin (Tolvon) ผลข้างเคียงหน้ามืดเมื่อลุกช่วงแรกง่วงซึมปวดศีรษ
Tianeptine (Stabon) ผลข้างเคียงปากแห้งท้องผูกปวดศีรษะนอนไม่หลับคลื่นไส้)
Trazodone (Desirel) ผลข้างเคียงง่วงซึมหน้ามืดเมื่อลุกเร็วปากแห้งคอแห้งท้องผูก
MirtaZapine (Remeron) ผลข้างเคียงปากแห้งง่วงซึมเจริญอาหารน้ำหนักเพิ่ม
3.ยาระงับอาการวิตกกังวล (Anti-anxiety drugs)
ยาที่พบบ่อย: Diazepam (valium), Lorazepam (Ativan), Alprazolam (Xannax) Benzodiazepines
ยาคลายกังวล / นอนหลับ
Benzodiazepine agonists
Non-Benzodiazepine hypnotics.
Zolpidem Barbiturates เช่น Phenobarbital
Azaspirone เช่น Buspirone
ผลข้างเคียง
กดประสาทส่วนกลาง
อาการหลงลืม
Disinhibition
Paradoxical excitement
การพยาบาล
แนะนำให้เคลื่อนไหวช้าๆจากท่านอนท่านั่งหรือยืนถ้าวิงเวียนศีรษะ
ให้รับประทานผักผลไม้ดื่มน้ำให้เพียงพอวันละ 2.5-3.0 ลิตรออกกำลังกายเพื่อป้องกันอาการท้องผูก
ถ้าลืมรับประทานยาให้รับประทานทันทีที่นึกได้อย่ารับประทานยาเป็น 2 เท่าในแต่ละมื้อ
ไม่รับประทานยาร่วมกับแอลกอฮอล์
ไม่ควรรับประทานพร้อมกับยาลดกรดเนื่องจากทำให้การดูดซึมของยาไม่ดี
หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอื่น
หลีกเลี่ยงการทางานกับเครื่องจักรหรือขับรถเนื่องจากยาทำให้เกิดอาการง่วงนอน
ยาควบคุมอารมณ์ (Mood-stabilizing drugs)
Lithium carbonate (LiCO3)
Lithium carbonate (LiCO3) ดูดซึมเข้าร่างกายภายใน 1-3 ชั่วโมงและขับออกทางไตออกฤทธิควบคุมอาการคลุ้มคลั่ง (mania)ต้องได้รับยา 1-2 สัปดาห์
การพยาบาล
ติดตามระดับ Lithium ในกระแสเลือดสัปดาห์ละ 1-2 ครั้งใน 4 สัปดาห์แรก คงที่เปลี่ยน 1-2 เดือนในครึ่งปีแรกและ 3-6 เดือนตลอดการรักษา
การเจาะเลือดทำหลังให้ยามือสุดท้าย 12 ซม.
รับประทานยาพร้อมอาหารหรือนมทันทีเพื่อลดอาการคลื่นไส้อาเจียน หลีกเลี่ยงการทานคู่กับชากาแฟ / ยาขับปัสสาวะ เพราะเสริมฤทธิ์และ NSAID จะทำให้เพิ่มระดับ Lithium ทาให้เป็นพิษมากขึ้น
ถ้าลืมรับประทานยาให้ทานยาทันทีที่นึกได้ แต่ถ้ลิ้มนานกว่า 3 ชั่วโมงให้งดยามื้อนั้น
Carbamazepine (Tegretal)
ผลข้างเคียง
กระหายน้ำคลื่นไส้อาเจียนปวดท้องท้องเสีย
ง่วงซึมสับสนเดินเซมือสั่นพูดไม่ชัด
ตาพร่ามัวเห็นภาพซ้อนมีเสียงกริ่งหรือเสียงฟังในหู
มีผื่นแดง / ผืนนูนทั่วร่างกายและกลายเป็นตุ่มน้ำใส ๆ แตกเป็นแผลถ้ารุนแรงมากจะพบตุ่มน้ำที่เยื่อบุในช่องปากตาอวัยวะเพศ
เกิด Stevens-Johnson syndrome
เกิดภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ (Agranulocytosis) และเกิดอาการโลหิตจาง (Aplastic anemia)
จัดทำโดย นางสาววรรณวิสา กุมภิโร เลขที่37 ห้องB