Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

LẬP LUẬN :red_flag: - Coggle Diagram

- - - - VD1: Có bệnh là phải đi khám, mà mặt cậu xanh xao mấy ngày nay rồi, mai cậu đi Bạch Mai đi.
        
        p = Luận cứ - "Có bệnh phải đi khám" (một nguyên lý)
        
        q = Luận cứ - "mặt cậu xanh xao mấy ngày nay rồi" (tình trạng hiện tại)
        
        r = Kết luận - "mai cậu đi Bạch Mai đi".
      - VD2: Con chó nhà tôi màu vằn nâu đen, nên các em nhỏ rất dễ sợ.
        
        p = "con chó nhà tôi màu vằn nâu đen" (thông tin miêu tả)
        
        r = "các em nhỏ rất dễ sợ" (kết luận)
      - Vị trí và sự hiện diện của các thành phần lập luận trong lập luận
        
        Kết luận có thể đứng trước/giữa/đứng sau luận cứ
        
        VD: Mình đói quá, phải đi chợ thôi và mình cũng thèm bún chả nữa.
        
        "Mình đói quá" = luận cứ
        
        "phải đi chợ thôi" = kết luận
        
        "mình cũng thèm bún chả nữa." = luận cứ
        
        Kết luận và luận cứ có thể tường minh (hiện diện) hoặc hàm ẩn
        
        VD:
        sp1: Bác Ba lên Hà Nội rồi đấy, hôm nay chúng ta ghé thăm bác ấy đi.
        sp2: Vội gì chứ, bác ấy còn ở đây cả tháng cơ mà.
        
        Nghĩa tường minh: Bác Ba đã lên HN và ở đây 1 tháng
        
        Nghĩa hàm ẩn: có thể đi thăm bác Ba vào ngày khác chứ không nhất thiết phải là hôm nay
      - Tính phức hợp của tổ chức lập luận
        
        Tiêu chí để xác định 1 lập luận là kết luận
        
        Lập luận phức hợp là:
        
        Những lập luận có nhiều luận cứ bộ phận (p,q)
        
        Dẫn đến nhiều kết luận bộ phận (r), các kết luận bộ phận cùng dẫn đến 1 kết luận chung (r)
        
        Lập luận đơn là:
        
        Chỉ có 1 kết luận
        
        Thành phần còn lại đều là luận cứ
      - Sự xuất hiện của lập luận trong loại hình diễn ngôn
        (Trong một phát ngôn/ trong một diễn ngôn/ trong lời đối đáp giữa các nhân vật hội thoại => đưa ra những luận cứ dẫn tới những kết luận)
        
        VD:
        sp1: Đi Đồ Sơn làm gì, vừa đông vừa chật chội, nước biển lại đục.
        sp2: Gần thành phố, thực phẩm ở đó đắt lắm. Giá khách sạn cao mà chưa chắc còn phòng mà thuê.
        sp3: Năm nào cũng đi biển, chán lắm rồi.
        sp1: Không đi Đồ Sơn thì đi đâu? Tam Đảo nhé?
        sp2, sp3: Được đó!!
        
        Người 1 - Luận cứ ‘’vừa đông vừa chật chội, nước biển đục’’;
        
        Người 2 - Luận cứ: ‘’thực phẩm đắt, giá khách sạn cao mà chưa chắc còn phòng mà thuê’’
        
        Người 3 - Luận cứ: ‘’chán lắm rồi’’.
        => Kết luận là ‘’Không đi Đồ Sơn’’
      - Lập luận và thuyết phục
        
        Nhân tố lí lẽ
        
        Nhân tố cảm xúc
        
        Nhân tố tính cách, đặc điểm tâm lý, dân tộc, văn hóa của người tiếp nhận
- - - - Không thể tranh luận được
      - Không thể chấp nhận những kết luận phi logic
      - Không có phản lập luận (Kết luận đúng sai phụ thuộc hoàn toàn vào tiền đề lớn và tiểu tiền đề.)
      - Luận cứ và kết luận phải được diễn đạt bằng một mệnh đề trần thuyết
      - VD:
        
        Mọi loài vật đều tiến hóa.
        (là một đại tiền đề)
        
        Con người là một loài vật.
        (là một tiểu tiền đề)
        
        Con người tiến hóa.
        (kết luận)
    - - Có thể tranh luận được
      - Có thể chấp nhận những kết luận phi logic.
      - Có phản lập luận (Do tiền đề lớn là ‘’lẽ thường’’ không phải tất yếu đúng, lại có nhiều luận cứ cùng hướng hoặc khác hướng dẫn đến kết luận đồng hướng hoặc nghịch hướng.)
      - Ngoài phát ngôn trần thuyết còn có thể là phát ngôn của các hành vi ở lời
      - VD:
        
        "Hàng hóa càng rẻ thì càng nên mua". (một đại tiền đề)
        
        "Chiếc xe này rẻ". (một tiểu tiền đề)
        
        "Nên mua chiếc xe này." (kết luận)
- - - - Khi p hướng đến r, còn q hướng đến -r thì p,q có QH nghịch hướng lập luận
        
        VD: ông này ghê gớm thế thôi, nhưng ông sống tình cảm lắm, nên hàng xóm ai cũng yêu quý ông.
      - khi p và q dẫn đến một kết luận chung thì p và q có QH đồng hướng lập luận:
        
        VD: Chiếc quạt này có giá hợp lý, lại khá mát, mua thôi
        => "chiếc quạt này có giá hợp lý" là p,
        "lại khá mát" là q
        cả hai đều hướng đến kết quả là mua chiếc quạt này thì chiếc quạt này có giá hợp lí và lại khá mát trong ví dụ này có quan hệ đồng hướng lập luận.
        
        p và q có thể có quan hệ tương hợp với nhau hoặc độc lập nhau.
        
        QH tương hợp: p và q là các luận cứ thuộc cùng một phạm trù
        
        VD: Chiếc quạt này có giá hợp lý, lại khá mát, mua thôi
        => "chiếc quạt này có giá hợp lý", "lại khá mát" đều là đặc tính của chiếc xe nên hai luận cứ này có quan hệ tương hợp với nhau.
        
        QH độc lập: p và q là các luận cứ không thuộc cùng một phạm trù
        
        VD: Chiếc quạt này có giá hợp lí, chị đây lại vừa lấy lương, mua thôi.
        => luận cứ "chị đây lại vừa lấy lương" không thuộc đặc tính của chiếc quạt, nên hai luận cứ này có quan hệ độc lập với nhau.
  - - - Vị trí của lập luận thể hiện lập luận đó có hiệu lực mạnh hay yếu. Luận cứ đứng sau, (gần với kết luận) có hiệu lực mạnh hơn luận cứ đứng trước.
        
        VD: Câu 1: Chị đây vừa lấy lương, chiếc quạt này có giá hợp lí, lại khá mát, mua thôi
        Câu 2: Chiếc quạt này có giá hợp lý, khá mát,chị đây lại vừa lấy lương, mua (ngay) thôi
      - Trong ví dụ có các luận cứ có quan hệ nghịch hướng thì đặc tính này được thể hiện rõ hơn
        
        VD: Lan và Tuyết đi mua chợ mua táo:
        Lan: táo này đắt nhưng mà ngon => Nên Lan mua táo.
        Tuyết: táo này ngon nhưng mà đắt=> Nên Tuyết không mua táo.
- - - - các dấu hiệu hình thức
      - nhờ chúng người nghe nhận ra được
        
        và các đặc tính lập luận của các luận cứ trong một quan hệ lập luận
        
        hướng lập luận
  - - - Cách sắp xếp, tổ chức nội dung miêu tả cũng có giá trị lập luận.
        
        vị trí càng ở sát kết luận thì càng có hiệu lực mạnh hơn các vị trí xa kết luận.
        
        VD: Ngôi nhà này rộng rãi, lại ở mặt phố, rất thuận lợi cho việc buôn bán
        
        trật tự có thể thay đổi hẳn hướng của kết luận
        
        VD: (1)Anh ấy bỏ vợ rồi mới lấy cô ta.
        (2)Anh ấy lấy cô ta rồi mới bỏ vợ.
      - Yếu tố hiện thực
        
        Yếu tố hiện thực được lựa chọn để tạo thành nội dung miêu tả
        
        VD: Bác Lâm cởi trần, mặc quần đùi, bắp thịt cuồn cuộn => bác Lâm là một người nông dân vô cùng khỏe mạnh
        
        thường trình bày kết luận ngay trong phần miêu tả.
      - Từ đồng nghĩa
        
        các biện pháp tu từ như nói quá, nói giảm…cũng có thể đảm đương vai trò hiện thực hóa lập luận.
        
        Ví dụ: Bài toán khó quá nghĩ nát óc mà không ra.
        => “Nghĩ nát óc” là phép nói quá.
        
        Từ đồng nghĩa cũng có giá trị lập luận
        
        Giá trị lập luận của một từ theo định nghĩa là cái định hướng mà từ đó gán do diễn ngôn.
        
        Ví du: (1) Ông ấy từ trần đêm qua. => trang trọng
        (2) Ông ấy bỏ mạng đêm qua. => suồng sã
    - - Khái niệm
        
        là yếu tố liên kết tiền đề với kết đề trong lập luận.
      - Có thể là
        
        Liên từ: vì... nên, nếu...thì
        
        Từ tình thái: tất nhiên, chắc chắn, đương nhiên
        
        Từ biểu thị quan hệ mục đích: để
        
        Từ biểu thị quan hệ nhân quả: và, hoặc
        
        Từ ngữ thể hiện một cấu trúc
        
        VD: Trời đẹp nên tôi đi chơi
        ⇒ “nên” là kết tử nối phát ngôn - luận cứ trời đẹp với kết luận tôi đi chơi
      - Phân loại
        
        Theo quan hệ lập luận
        
        Kết tử nghịch hướng: nối các yếu tố có quan hệ nghịch hướng
        
        Kết từ đường hướng: có thể kết nối các luận cứ , kết luận có quan hệ đồng hướng
        
        Theo tính chất liên kết phát ngôn tham gia cấu tạo lập luận
        
        Kết tử 2 vị trí: chỉ cần kết nối hai phát ngôn là đủ để tạo thành một lập luận
        
        Kết tử 3 vị trí: nhất thiết phải có ba phát ngôn mới trở thành 1 lập luận
        
        Theo chức năng
        
        Kết tử dẫn nhập luận cứ : dùng để đưa một nội dung làm luận cứ cho lập luận
        
        Kết tử dẫn nhập kết luận: dùng để đưa 1 nội dung đóng vai trò kết luận vào lập luận
    - - Khái niệm
        
        những yếu tố tác động vào một phát ngôn để tạo ra một định hướng nghĩa tạo nên tiềm năng cho một lập luận xác định.
      - là những hư từ, tình thái từ
        
        chỉ, những, đã, v.v
      - VD: Bây giờ tám giờ
        
        Kết luận
        
        câu (2) => “khẩn trương lên”
        
        câu (3) => “cứ từ từ”
        
        thêm các tác tử "đã...rồi" và "mới...thôi"
        
        (2) Bây giờ đã tám giờ rồi.
        
        (3) Bây giờ mới tám giờ thôi.