Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 2 แนวคิด หลักการ ทฤษฎีการพยาบาลจิตเวช, ลักษณะของผู้มีสุขภาพจิตดี,…
บทที่ 2 แนวคิด หลักการ ทฤษฎีการพยาบาลจิตเวช
แนวคิดสุขภาพจิตและการเจ็บป่วยทางจิต
สุขภาพจิต
สุขภาพจิต หมายถึง สภาพสุขภาวะ (Well-being) ที่บุคคลรู้ศักยภาพของตนเอง สามารถรับมือกับความเครในชีวิสามารถทำงานให้เกิดประโยชน์และสร้างสรรค์ ในแง่ของผู้ป่วยโรคจิตเวชยังสามารถมีสุขภาพจิตดี มีชีวิตที่พึงพอใจ มีความหมาย มีชีวิตที่ยังทำประโยชน์ได้ ภายใต้ข้อจำกัดของความเจ็บปวด ความทุกข์ หรือความบกพร่องที่มีอยู่ และสุขภาพจิตเป็นเรื่องของประสบการณ์ของแต่ละบุคคล
ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะสุขภาพจิต
ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะสุขภาพจิต
ปัจจัยด้านร่างกายหรือด้านชีวภาพ
ชีวเคมี
ฮอร์โมน
สภาพร่างกาย
พันธุกรรม
ปัจจัยทางด้านจิตใจ
เรื่องของบุคลิกภาพที่อธิบายตามแนวคิดทางด้านจิตวิทยา ระหว่างสุขภาพจิตกับบุคลิกภาพ เช่น ทฤษฎีจิตจะวิเคราะห์ ทฤษฎีสัมพันธภาพระหว่างบุคคล ทฤษฎีพฤติกรรมนิยม ทฤษฎีมนุษย์นิยม เป็นต้น
ปัจจัยทางด้านสังคมวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม
ลักษณะสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
ปัจจัยทางครอบครัว
การอบรมเลี้ยงดู
ความสัมพันธ์ในครอบครัว
ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ
ปัจจัยทางการเมือง
ปัจจัยทางวัฒนธรรมและเชื้อชาติ
ปัจจัยทางจิตวิญญาณ
สิ่งที่นับถือหรือที่พึ่งทางใจ
ปรัชญาชีวิต
ลักษณะของผู้มีสุขภาพจิตดี
การเจ็บป่วยทางจิต
การเจ็บป่วยทางจิต(Mental illness) คือ ความผิดปกติที่กระทบต่ออารมณ์ (Emotion)
พฤติกรรม (Behavior) และความคิด (Thinking) อาทิเช่น ภาวะซึมเศร้า(Depression) จิตเภท(Schizophrenia) โรควิตกกังวล (Anxiety disorder) เป็นต้น ซึ่งความผิดปกติมักจะมีสาเหตทุกข์ใจ การบกพร่องในการทำหน้าที่ ประสบการณ์ไม่พึงพอใจในตนเองของบุคคและการเผชิญปัญหาที่ไม่มีประสิทธิภาพ
ปัปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดการเจ็บป่วยทางจิต
ปัจจัยส่วนบุคคล ความกังวล ความกลัว การใช้ชีวิตที่ไม่แน่นอน
ปัจจัยระหว่างบุคคล การสื่อสารที่ขาดประสิทธิภาพ การพึ่งพามากปิดปกติ
ปัจจัยด้านสังคมวัฒนธรรม ความรุนแรง การมองโลกทางบวก
ลักษณะสำคัญเเละเกณฑ์การจำแนกโรคทางจิตเวชที่พบบ่อย
ลักษณะสำคัญของโรคทางจิตเวช
ความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมเป็นอาการและการแสดงเมื่อมีความไม่สบายใจ พบได้ทั้งคนปกติและผู้ป่วย เช่น นอนไม่หลับ กังวล เป็นต้น จะวินิจฉัยโรคทางจิตเวชก็ต่อเมื่อมี 2 องค์ประกอบ
อาการเข้าได้กับกลุ่มโรค หรือ syndrome ต่างๆ
เสียหน้าที่ ซึ่งอาจเป็นการงานอาชีพ เสียการเข้าสังคม การรักษาสัมพันธภาพกับผู้อื่น หรือรู้สึกเป็นทุกข์
เกณฑ์การจำแนกโรคทางจิตเวช
ระบบการแบ่งประเภทของโรคทางจิตเวช
(Classification systems)
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems
มีตัวย่อICD-10 และ WHO ให้เริ่มบังคICD-11 ในปี พศ. 2565 ในทุกประเทศ ในระบบ ICD-10 นั้นกลุ่มโรคทางจิตเวชจะอยู่F00-F99 Mental and behavioral disorder
F00-F09 Organic, including symptomatic, mental disorders
F10-F19 Mental and behavioural disorders due to psychoactive substance use
F20-F29 Schizophrenia, schizotypal and delusional disorders
F30-F39 Mood [affective] disorders
F40-F48 Neurotic, stress-related and somatoform disorders
F50-F59 Behavioural syndromes associated with
physiological disturbances and physical factors
F60-F69 Disorders of adult personality and behavior
F70-F79 Mental retardation
F80-F89 Disorders of psychological development
F90-F98 Behavioural and emotional disorders with onset usually occurring in childhood and adolescence
F99 Unspecified mental disorder
อาการวิทยาและการตรวจสภาพจิต
อาการวิทยา (Psychiatric symptomatology)
Consciousness เป็นภาวะรู้สึกตัว
ความผิดปกติของสติสัมปชัญญะ
(Disturbances of consciousness)
Coma ไม่มีความรู้สึกเหลืออยู่ ไม่มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ
Stupor ขาดความสนใจ และขาดปฏิกิริยาโต้ตอบต่อสิ่งแวดล้อม
Drowsinessผู้ป่ ผู้ป่วยไม่ค่อยรู้สึกตัวครึ่งหลับครึ่งตื่น
Confusion ความสนใจและการรับรู้ต่อเหตุการณ์รอบๆตนเองเลวลง
งุนงงสับสน เเสดงท่าทีสงสัย
Delirium ที่สับสน งุนงง กระสับกระส่าย
Fluctuation of consciousness สติสัมปชัญญะของผู้ป่วยไม่คงที่
เปลี่ยนแปลงในช่วงเวลาของวัน
ความผิดปกติในความตั้งใจ
(Disturbance of attention)
Distractibility ความไม่สามารถที่จะตั้งใจสมาธิได้ จะเปลี่ยนแปลงได้ตามสิ่งเร้า
Selective inattention การไม่มีสมาธิเฉพาะในสิ่งที่ทำให้เกิดความกังวล
ความผิดปกติเกี่ยวกับการคล้อยตาม
(Disturbances in suggestibility)
Folie a deux (Folic a trois) สภาวะซึ่งคน 2 คนที่ใกล้ชิดกันมาก มีความหลงผิดเหมือนกัน
Hypnosis สภาวะซึ่งยอมรับการชักจูงง่ายขึ้น ผู้ถูกสะกดจิต สะกดจิตจะกระทำตามคำสั่งของผู้สะกดจิต
Emotion
ความผิดปกติของอารมณ์
(Disturbances in affect)
Inappropriate affectการแสดงออกของอารมณ์ซึ่งไม่เหมาะสม
Pleasurable affect
Euphoria ความรู้สึกสบายมากกว่าที่ควรจะเป็น
Elation อารมณ์เป็นสุขมากกว่า Euphoria
Exaltation เป็เป็นอารมณ์ที่สูงยิ่งไปกว่า Elation
Unpleasurable affects
Depression ความรู้สึกเสียใจ เปล่าเปลี่ยวท้อแท้ ผู้ป่วยหมดความสนใจ
ต่อสิ่งต่างๆรอบตัว และมักมีอาการทางกายร่วมด้วย
Grief or mourning ความเศร้ความเศร้าซึ่งได้สัดส่วนกับการสูญเสีย
Other affect
Anxiety ความรู้ความรู้สึกไม่สบายอึดอัดตึงเครียดหรือกลัวอันตราย
Fear ความกังวลกลัวที่มีสาเหตุภายนอกชัดเจน
Agitation ความวิความวิตกกังวลร่วมกับอาการกระวนกระวาย
Panic อาการคล้าย Anxiety แต่แต่มีความรุนแรงมากกว่า
Phobia ความวิตกกังวลหรือความกลัวสภาวะใดสภาวะหนึ่งเป็นความรู้สึกที่รุนแรงเกินกว่าเหตุ
Apathy or Flat affect การไม่มีความรู้สึก ไม่มีอารมณ์สีหน้าเฉยเมย ไม่แสดงอารมณ์ใดๆออกมาเลย
Ambivalence การมีอารมณ์ตรงกันข้ามที่เกิดขึ้นในเวลาเดียวกัน
Irritability อารมณ์หงุดหงิด ฉุนเฉียวง่ายกว่าธรรมดา
Depersonalization ความรู้สึกว่าตนเองได้สูญเสียความเป็นตัวของตัวเอง
Derealization ความรู้สึกว่าสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนไป
Aggression การก้าวร้าว ต่อต้าน
Impulsive อารมณ์รุนแรงซึ่งควบคุมไม่ได้
Motor behavior
Echopraxia การกระทำโดยไม่ตั้งใจเมื่อเห็นผู้อื่นกระทำ
Waxy flexibility การคงอยู่ในท่าใดถ้าหนึ่งเป็นเวลานานเกิดขึ้นเพราะถูกชักจูงให้กระทำ
Catalepsy จะคงอยู่ในท่าใดถ้าหนึ่งของการเคลื่อนไหวที่กำลังกระทำอยู่
Automatism เป็นการกระทำซ้ำๆโดยไม่รู้ตัวแม่และไม่ได้ตั้งใจ
Cataplexy จะมีอาการกล้ามเนื้อที่อยู่ในอำนาจจิตใจอ่อนแรงไปทันทีทันใดทั้งเเขน ขา คอ
Stereotypy เป็นการกระทำซ้ำๆอย่างสม่ำเสมอและเป็นเรื่อยๆ
Negativism ผู้ป่วยมีความรู้สึกต่อต้านและทำสิ่งตรงข้ามคำสั่ง
Mannerisms แสดงในรูปแบบของพฤติกรรมมักเกิดอาการบนใบหน้าเเละคอ เช่น กระพริบตาบ่อยๆ
Overactivity
Hyperactivity เป็นการขยันผิดปกติ หรือก้าวร้าว
และมีพฤติกรรมทำลาย
Tic การเคลื่อนไหวในลักษณะกระตุกซ้ำๆ
ไม่สม่ำเสมอ มักเกิดกับร่างกายส่วนเล็กๆ
Sleep walking การเคลื่อนไหวร่างกาย
ขนาดนอนหลับโดยไม่รู้ตัว
Compulsion เป็นการกระทำซ้ำๆในเรื่อง
ใดเรื่องหนึ่งทั้งที่ไม่อยากจะกระทำเช่นนั้น
Hypoactivity เป็นการเคลื่อนไหวที่ช้ากว่าปกติ
ความคิด
ความผิดปกติของกระเเสความคิดหรือกระบวนการคิด
ความคิดกระจัดกระจาย ความคิความคิดเปลี่ยนแปลงเร็วตามสิ่งแวดล้อม
การพูดเบียนเบี่ยงเป็นการขาดความต่อเนื่องของความคิด
การพูดการพูดไม่ต่อเนื่องกันประโยค
ความคิดช้าคืออัตราความคิดมีความช้ามากกว่าปกติ
ความคิดหยุดชะงัก
ความคิดอ้อมค้อม ไม่ตรงจุด
ความคิดตกค้างผู้ป่วยจะพูดซ้ำคำหรือพูดเรื่องเดิมอยู่เรื่อยๆ
ความคิดแบบเฉียด
การพูดที่ขาดการเชื่อมโยง
การคิดคำใหม่
การคิดที่ไม่เป็นเหตุเป็นผล
Word salad คำพูดหรือข้อความซึ่งประกอบด้วยคำไม่มีความสัมพันธ์กันหรือเกี่ยวข้องกัน
ความผิดปกติของเนื้อหาความคิด
ความคิดหลงผิด (Delusion)
Delusion of persecution การหลงผิดว่าตนถูกกันแกล้ง
Delusion of grandeur ความหลงผิดว่าตนเองเป็นบุคคลสำคัญหรือมีความสามารถพิเศษ
Delusion of reference หลงผิดว่าเหตุการณ์รอบตัวมีความหมายเกี่ยวข้องกับตนเอง
Delusion of being controlled หลงผิดว่ามีพลังอำนาจจากภายนอกมาบังคับควบคุมความรู้สึก
ความคิดหวาดระเวง
Nihilistic delusion ความหลงผิดที่คิดว่าไม่มีการดำรงอยู่
Thought broadcasting หลงผิดคิดว่าความคิดของตนเองแพร่กระจายออกไปในอากาศ
Thought insertion หลงผิดว่าความคิดของตนเป็นของผู้อื่น
Thought withdrawalมีความคิดว่าความคิดเขาหายไป
ความคิดหมกมุ่น (Obsession)
ความผิดปกติของรูปแบบความคิด
ความคิดแบบรูปธรรม
ความคิดหมกมุ่นในเรื่อง
การพูด
Echolalia การเลียนแบบคำพูดของคนอื่น
Pressure of speech การพูดมาก เร็ว ดัง
และเน้นถ้อยคำจนผู้ฟังไม่สามารถขัดจังหวะได้
Poverty of speech ปริมาณคำพูดของผู้ป่วยจะมีน้อย
Thought block ความคิดหยุดชะงัก
ความผิดปกติของการรับรู้
ประสาทหลอน (Hallucination)
ประสาทหลอนทางหูหรือหูแว่ว
ประสาทหลอนทางตาหรือภาพหลอน
ประสาทหลอนทางการรับกลิ่น
ประสาทหลอนทางการรับรส
ประสาทหลอนทางการรับสัมผัส
การเเปลการรับสัมผัสผิด (Illusions)
ความรู้สึกว่าตนมิใช่ตนเอง (Depersonalization)
ความรู้สึกว่าสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไป (Derealization)
ความผิดปกติในความจำ
การลืม (Amnesia)
Confabulation
Déjà vu
Hyper - amnesia
เชาว์ปัญญาเชาว์ปัญญา
ผิดปกติในเชาว์ปัญญา
Mental retardation ปัญญาบกพร่อง
Dementia การเสื่อมของเชาว์ปัญญาอย่างถาวรจาก
ลักษณะของผู้มีสุขภาพจิตดี
มีความสุขในชีวิต มีชีวิตที่สนุกสนาน ค้นหาเป้าหมายของชีวิต
มีความมั่นคงทางอารมณ์
มีเจตคติทางบวกต่อตนเอง
มีความสามารถในการทำงาน
การมีสัมพันธ์น่ะภาพที่ดีกับผู้อื่น
ความสามารถที่จะเอาชนะอุปสรรค
เป็นผู้ที่มีการปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี
นางสาวพิชญ์รัตน์ หนูช่วย เลขที่ 57