Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะขาดออกซิเจน (Birth asphyxia 45610239_2194001933995925…
ภาวะขาดออกซิเจน (Birth asphyxia 
)
ความหมาย
ภาวะที่ทารกแรกเกิดไม่สามารถหายใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้มีระดับออกซิเจนในเลือดต่่ำ (hypoxia) มีการคั่งของคาร์บอนไดออกไซด์ (hypercapnia) และมีสภาพเป็นกรดในกระแสเลือด (metabolic acidosis)
กลไกการเกิด มี 4 ประการ
- ไม่มีการแลกเปลี่ยนออกซิเจนที่รก ซึ่งเกิดจากรกมีการแยกตัวออกจากมดลูก เช่น รกลอกตัวก่อนกาหนด ( abruptio placenta) รกมีเนื้อตาย (placenta infarction)
- นำออกซิเจนหรือสารอาหารจากมารดาไปยังทารกโดยผ่านทางรกไม่เพียงพอ เช่น มารดามีภาวะความดันโลหิตสูง ช็อค สูญเสียเลือด ซีด
- การไหลเวียนเลือดทางสายสะดือขัดข้อง เช่น
สายสะดือถูกกดทับขณะเจ็บครรภ์หรือขณะคลอด
- ปอดทารกขยายไม่เต็มที่และการไหลเวียนเลือดยังคงเป็นแบบทารกในครรภ์ไม่สามารถปรับเป็นแบบทารกหลังคลอดได้และไม่พัฒนาเป็นแบบผู้ใหญ่ เช่น ทางเดินหายใจอุดตัน น้าคั่งในปอด มีหายใจไม่สมบูรณ์ หายใจล้มเหลว
พยาธิสรีรภาพ
ห้มีปริมาณออกซิเจนในกระแสเลือดต่่ำ < 40 mmHg ย โดยมีเลือดไปเลี้ยง สมอง หัวใจและต่อมหมวกไตเพิ่มขึ้น ส่วนอวัยวะอื่นๆ จะมีเลือดไปเลี้ยงน้อยลง ทำให้มีอาการหายใจแบบขาดอากาศ (gasping) ประมาณ 1 นาที หายใจไม่สม่าเสมอและหัวใจเต้นช้าลง ถ้าไม่ได้รับการแก้ไขทารกจะหยุดหายใจ ซึ่งเป็นการหยุดหายใจครั้งแรก (primary apnea) ถ้าไม่ช่วยกู้ชีพทารกจะหายใจที่ไม่สม่าเสมอประมาณ 4-5 นาที แล้วจะทรุดลงไปอย่างรวดเร็วและหยุดหายใจอย่างถาวร (secondary apnea ) เป็นผลให้ร่างกายมีภาวการณ์เผาพลาญเป็นกรด (metabolic acidosis) ซึ่งทำให้ขาดออกซิเจนรุนแรงมากขึ้น และเสียชีวิต
อาการและอาการแสดง
-
ระยะหลังคลอด
แรกคลอดทันทีมีคะแนน APGAR ต่่ำกว่า 7 ตัวเขียว ไม่หายใจเอง ตัวนิ่ม อ่อนปวกเปียก ปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นลดลง หัวใจเต้นช้า
หลังคลอด
-
การเปลี่ยนแปลงในระบบหัวใจและการไหลเวียนเลือด: ส่งผลให้หัวใจเต้นเร็ว ผิวซีด หายใจแบบ gasping มี metabolic acidosis อุณหภูมิร่างกายต่่ำลง BP ต่ำ
การเปลี่ยนแปลงในระบบประสาท: ทารกจะซึม หยุด
หายใจบ่อย หัวใจเต้นช้าลง ม่านตาขยายกว้างไม่ตอบสนองต่อแสง ไม่มี Doll’s eye movement และเสียชีวิต
-
การวินิจฉัย
- การตรวจร่างกาย การประเมินคะแนน APGAR
-
-
-
การรักษา
-
4. การให้ออกซิเจน :ในทารกที่มีตัวเขียว อัตราการเต้นของหัวใจช้า หรือมีอาการหายใจลาบาก
ให้ออกซิเจน 100% ที่ผ่านความชื้นและอุ่น ผ่านทาง maskเปิดO2 5 ลิตร/นาที
-
8. การให้ยา (medication) :
Epineprine ใช้เมื่อช่วยหายใจด้วย O2 100% และนวดหัวใจนานเกิน 30 secแล้วFHS 60 ครั้ง/นาที
Naloxone hydrochroride (Narcan) เป็นยาต้านฤทธิ์ยาเสพติดที่ไม่กดการหายใจใช้กับทารกที่มารดาได้รับยากลุ่มยาเสพติดที่กดการหายใจภายใน 4 hr.ก่อนคลอดภายหลังช่วยหายใจแล้ว ห้ามให้ในทารกที่เพิ่งเกิดจากมารดาที่สงสัยติดยาเสพติด
2. ทำทางเดินหายใจให้โล่ง (clearing the airway):
กรณีไม่มีขี้เทาปนในน้าคร่า หลังจากศีรษะทารกคลอด ใช้ลูกสูบยางแดงดูดสิ่งคัด
หลั่งในปากก่อนแล้วจึงดูดในจมูก การดูดที่ดีควรทาเมื่อไหล่คลอดและดูดให้หมดก่อนคลอดลาตัว
กรณีมีขี้เทาปน ไม่ว่าจะมีขี้เทาใสหรือขุ่น ข้นปนในน้าคร่า ต้องรีบดูดขี้เทาออก
ทันทีที่ศีรษะทารกคลอด
-
1. การให้ความอบอุ่น :ดูแลทารกภายใต้แหล่งให้ความร้อน (radiant warmer) หรือหลอดไฟที่เปิดอุ่นไว้ แล้วเช็ดผิวหนังทารกให้แห้งอย่างรวดเร็วด้วยผ้าแห้ง และอุ่น แล้วเอาผ้าปียกออก ห่อตัวทารกด้วยผ้าอุ่นผืนใหม่ หรือวางทารกบนหน้าอกหรือหน้าท้องของมารดา
7. การนวดหัวใจ (Chest compression) มีข้อบ่งชี้ในการทำ คือ FHS < 60 ครั้ง/นาที ขณะที่ได้ช่วยหายใจด้วย O2 100% นาน 30 sec นวดบริเวณกระดูกสันอกตรงตาแหน่งหนึ่งส่วนสามล่างของกระดูกสันอก ความลึกประมาณ 1/3
-
การพยาบาล
- เตรียมทีมบุคลากร เครื่องมือให้พร้อมก่อนคลอด ในรายที่มารดามีภาวะเสี่ยงหรือมีอาการแสดงที่น่าสงสัยว่าจะเกิด asphyxia
- ดูดสิ่งคัดหลั่งให้มากที่สุดก่อนคลอดลำตัว
- เช็ดตัวทารกให้แห้งทันทีหลังคลอดและห่อตัวรักษาความอบอุ่นของร่างกาย เพื่อลดการใช้ออกซิเจน
- บันทึกอัตราการหายใจ การเต้นของหัวใจทารกภายหลังคลอด
- สังเกตอาการขาดออกซิเจน เช่น ริมฝีปากและปลายมือปลายเท้าซีด เขียว หายใจปีกจมูกบาน หายใจออกมีเสียงคราง หน้าอกบุ๋ม หรืออาการเปลี่ยนแปลงอื่นๆ เพื่อให้การช่วยเหลือและปรึกษาแพทย์ต่อไป
- ดูแลให้ได้รับการตรวจทางห้องปฏิบัติการและได้รับยาตามแผนการรักษาของแพทย์
- ดูแลให้ได้รับอาหารและสารน้าตามแผนการรักษาของแพทย์
-
-
-
-