Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ปฐมพยาบาลเบื้องต้น รักษาโรคเบื้องต้นทางศัลยกรรม - Coggle Diagram

- - - - Contusion wound ได้แก่ บาดแผลที่มีการฟกช้ำของเนื้อเยื่ออ่อน บาดแผลชนิดนี้เป็นบาดแผลแบบปิด
      - Puncture wound หมายถึงแผลถูกทิ่มแทง ลักษณะสำคัญของแผลชนิดนี้ คือ จะมีรูข้าวของแผลเล็ก ซึ่งอาจมีเชื้อแบคทีเรีย หรือสิ่งแปลกปลอมจากภายนอกถูกดันเข้าไปในก้นแผลได้ โดยที่บาดแผลภายนอกดูดีและเล็กมาก บาดแผลชนิดนี้อาจมีอวัยวะภายในได้รับอันตราย เช่น หลอดเลือด เส้นประสาท และมีเลือดคั่งอยู่ใต้แผลได้บ่อยด้วย ดังนั้น แผลในลักษณะนี้ ถ้าสงสัยว่าจะลึกเข้าไปมาก แผลควรได้รับการสำรวจให้ถึงก้นแผลและล้างทำความสะอาด เอาเศษสิ่งแปลกปลอมออกให้หมดด้วย
      - Laceration wound หมายถึง แผลฉีกขาดที่อาจเป็นได้ทั้งฉีกขาดตื้นและเป็นแผลลึก ลักษณะของแผลแบบนี้ เกิดเนื่องจากมีแรงกระทำต่อแผล และทำให้ผิวหนังฉีกขาดออกตามแนวของผิวหนัง ซึ่งอาจทำให้ขอบแผลรุ่งหริ่ง หรืออาจมีเนื้อเยื่อบางส่วนหายไปได้
      - Avulsion wound หมายถึงแผลที่มีส่วนของผิวหนังแยกจากชั้น subcutaneous tissue ที่อยู่ข้างล่างชั้นต่างๆของ dermis, subcutaneous tissue, fascia และกล้ามเนื้อจะสามารถถูกแยกกันได้ด้วยแรงที่ฉีกเนื้อเยื่อออก และทำให้กลายเป็นAvulsion flap ซึ่งการเย็บแผลแบบนี้กลับคืนอาจทำได้ไม่ง่ายนัก เพราะอาจเย็บขอบของแผลผิดมุมได้ และอาจมีเนื้อเยื่อบริเวณมุมของแผลตายได้
      - Crush injury wound เป็นแผลที่ได้รับแรงกดจากภายนอกสูงทำให้ผิวหนังถูกบดช้ำบางส่วน บาดแผลชนิดนี้จะพบเนื้อเยื่อที่ช้ำตายมาก และเนื้อเยื่อที่ช้ำตายเหล่านี้ควรได้รับ debride ออก ก่อนที่จะทำการปิดแผล มิฉะนั้นจะเป็นสาเหตุของการอักเสบติดเชื้อได้
- - - - การเย็บปิดแผลภายหลังจากการทำความสะอาดบาดแผลจนเรียบร้อยแล้วทันที
    - - การรักษาบาดแผลแบบทำแผลไปเรื่อยๆจนบาดแผลหายสนิทเอง
    - - ล้างทำความสะอาดบาดแผลแต่ยังไม่เย็บปิดแผล จากนั้นนัดผู้ป่วยมาทำแผลทุกวัน จนแน่ใจว่าไม่มีการติดเชื้อแล้ว จึงทำการเย็บปิดแผล
- - - - หลักสำคัญในการเย็บแผล
        
        1.layer matching ต้องเย็บเนื้อเยื่อเป็นชั้นๆเข้าหากันตามลำดับ เพื่อให้ขอบแผลเรียบเสมอกัน
        2.Wound edge eversion ต้องให้ขอบแผลชนเข้ากันพอดี หรือให้นูนเล็กน้อย เมื่อมีการ remodeling ของบาดแผล ขอบแผลจะยุบตัวลงเล็กน้อยทำให้ขอบแผลเรียบพอดี
        3.Wound tension การเย็บเอาเนื้อเยื่อชั้นต่างๆรวมทั้งผิวหนังมาชนกัน โดยใช้ suture material ถ้ามีแรงดึงรั้งเนื้อเยื่อจำนวนมาก ย่อมทำให้เกิด blood supply บริเวณนั้นน้อยลง เกิดมีเนื้อตายทำให้บาดแผลแยกมีแผลเป็นมากกว่าปกติ หรือมีการติดเชื้อ
        4.Collapse dead space การเย็บแผลแล้วทำให้เกิดโพรงหรือช่องว่างในชั้นลึกของบาดแผล จะทำให้มี collection หรือ hematoma ภายในแผล เกิดการอักเสบติดเชื้อได้ง่าย ในกรณีแผลไม่ลึกอาจเย็บชั้นเดียวโดยตักเข็มให้ลึกเท่าก้นแผล แต่ถ้าแผลลึกมากก็ใช้วิธีเย็บเป็นชั้นๆจากก้นแผลขึ้นมาเรื่อยๆตามลำดับชั้นของเนื้อเยื่อ
        
        การลดการดึงรั้งของแผล
        
        1.Wound undermine โดยการแยกชั้น skin and subcutaneous tissue ออกจากชั้น superficial fascia ด้านล่าง เพื่อให้สามารถดึงขอบแผลมาชนกันง่ายขึ้น
        2.เย็บชั้น subcutaneous tissue เข้าหากันก่อน เพื่อลดแรงดึงรั้งที่ผิวหนังทำให้เย็บปิดแผลง่ายขึ้น
        3.การเย็บโดยใช้จำนวนฝีเย็บ (stitch) ให้ถี่มากขึ้น เพื่อลดแรงดึงรั้งในแต่ละ stitch ทำให้การรบกวน blood supply ของขอบแผลลดลงด้วย
  - - - เวลาตักเข็ม ควรให้ปลายเข็มตั้งฉากกับพื้นผิวที่เราจะเย็บ โดยตักห่างจากขอบแผลเท่ากับความลึกของแผล หรือเท่ากับความหนาแน่นของเนื้อเยื่อที่เราจะเย็บ แล้วตักเข็มให้ไปโผล่อีกด้านของแผลโดยใช้ข้อมือหมุนที่จับเข็มให้เข็มโค้งเป็นส่วนของวงกลม ปล่อยเข็มแล้วนำ needle holder มาจับเข็มที่โผล่มาด้านตรงข้ามในท่าคว่ำมือ โดยอย่าจับบริเวณปลายแหลม เพราะจะทำให้ปลายเข็มหักงอได้ จากนั้นหมุน needle holder เป็นแนวโค้ง ตามส่วนของวงกลม โดยการบิดข้อมือ จากท่าคว่ำเป็นท่าหงายมือ
        
        -จับเข็ม1 ใน 3 ทางด้านโคนเข็ม
        -ใช้ forceps มีเขี้ยว จับผิวหนังขอบแผล ปักเข็มห่างขอบแผลพอสมควร (ประมาณ 5-10 mm.) ลึกเกือบถึงก้นแผล
        -ปักเข็มลึกเกือบถึงก้นแผล
        -ใช้forcepsจับประคองเข็มที่โผล่ใน subcutaneous tissue ปลด needle holder มาจับเข็มดึงออกมาจากขอบแผล
        -ใช้ forceps จับเข็ม พลิก needle holder จับเข็มใหม่ เพื่อเย็บต่อ
        -จับเข็มที่1 ใน 3 ทางด้านโคนเข็ม
        -ใช้ forceps จับผิวหนังขอบแผลอีกข้างดึงให้ตึง ปักเข็มต่อในชั้น subcutaneous tissue อีกข้างลึกเท่าๆกันกับขอบแผลข้างแรก ผ่านผิวหนังขึ้นมาห่างขอบแผลเท่าๆกัน
        -ใช้ forcepsจับประคองเข็มที่โผล่พ้นผิวหนัง
        -ปลด needle holder มาจับปลายเข็มในลักษณะคว่ำมือ ตามความโค้งของเข็ม อย่าใช้แรงงัดขอบแผล
        
        การผูกปมด้วยเครื่องมือ needle holder การผูกปมที่ถูกต้องควรเป็น square หรือ surgical knot เพื่อไม่ให้ปมเลื่อนหลวมออกได้
        
        -ดึงไหมผ่านแผลให้เหลืองหางสั้นๆมือซ้ายจับไหมม้วนรอบ needle holder เป็นบ่วงไปในลักษณะม้วนหน้าออกไปจากตัว
        -หากไหมลื่นหรือเย็บแผลในที่ตึง แนะนำให้จับไหมม้วนรอบ needle holder เป็นบ่วงเพิ่มอีก 1 รอบ เรียกว่า surgical knot
        -Pass needle holderลอดบ่วงไปจับปลายไหม อีกข้างหนึ่ง
        -ใช้ needle holderดึงปลายไหมลอดบ่วงเข้ามาหาตัว ขณะที่มือซ้ายจับปลายไหมอีกด้านดึงในทิศออกจากตัวดึงให้ปมตึง
        -ล็อคปมไม่ให้ลื่นหลุดโดยโยกปลายไหมด้านสั้นที่ needle holderจับอยู่ออกจากตัวไปอยู่ในแนวเดียวกับไหมที่มือซ้ายดึงอยู่
        -มือซ้ายจับไหมที่จับอยู่ม้วนรอบ needle holder เป็นบ่วงในลักษณะม้วนเข้าหาตัว
        -Pass needle holder ลอดบ่วงไปจับปลายไหมอีกข้างหนึ่ง
        -ใช้ needle holder ดึงปลายไหมลอดบ่วงออกไปจากตัว ขณะที่มือซ้ายที่จับปลายไหมอีกด้านหนึ่งดึงในทิศเข้าหาตัวดึงให้ปมตึง
        -มือซ้ายนำไหมที่จับอยู่ม้วนรอบ needle holder เป็นบ่วงในลักษณะม้วนออกจากตัว
        -Pass needle holder ลอดบ่วงไปจับปลายไหมอีกข้างหนึ่ง
        -ใช้ needle holder ดึงปลายไหมลอดบ่วงเข้ามาหาตัว ขณะที่มือซ้ายที่จับปลายไหมอีกด้านหนึ่งดึงในทิศออกจากตัว ดึงให้ปมตึง
        -ตัดไหมด้วยกรรไกรตัดไหมโดยเหลือปลายด้ายให้ยาวประมาณ 1 ซม.โดยถือกรรไกรเหมือนการถือ needle holder
        -ถ้าเย็บหลายๆเข็ม ต้องพยายามตักเข็มให้ห่างจากขอบแผลระยะเท่ากันทุกฝีเข็ม ช่องไฟแต่ละเข็มต้องเท่ากัน และจัดปมที่ผูกให้อยู่ที่ขอบแผลตรงรอยเข็มผ่านข้างเดียวกัน เพื่อจะได้มองดูเป็นระเบียบและสวยงาม
        -เมื่อทำการเย็บแผลเรียบร้อยแล้ว ให้ทำความสะอาดแผล ปิดแผลด้วยผ้าก๊อซ
- - - - หลักทั่วไปในการฉีดยาชา
        1.พูดจาปลอบโยน
        2.ใช้เข็มฉีดขนาดเล็ก, ไม่ตัน, ไม่รั่ว
        3.ควรฉีดเข้าในผิวหนัง (intradermal wheal ) เว้นบริเวณฝ่ามือ, ฝ่าเท้า, หนังศีรษะ
        4.ค่อยๆปักเข็มเข้าไปในเนื้อใต้ผิวหนังและเดินยา
        5.การฉีดไม่ควรฉีดเร็วและแรง
        6.ไม่ควรแทงสุดเข็ม เพราะถ้าเข็มหักจะเอาออกยาก
        7.ถ้าจะฉีดบริเวณกว้าง ควรแทงเข็มผ่านผิวหนังเพียงครั้งเดียว เมื่อเปลี่ยนตำแหน่ง ควรถอน
        8.เข็มออกเกือบสุดแล้วเปลี่ยนทิศทางเข็ม โดยไม่ต้องถอนเข็มออกพ้นผิวหนัง
        9.ไม่ควรแทงเข็มๆ ลงไปบนกระดูก เพราะเยื่อหุ้มกระดูกมีความรู้สึกเจ็บ
- - - - การรักษา
        1.ต้องตรวจปัสสาวะทุกรายว่าเป็นเบาหวานหรือไม่
        2.ให้ยาปฏิชีวนะที่ฆ่าเชื้อ staphylococcal ได้ เช่น cloxacillin, erythromycin หรือ lyncomycin เป็นต้น
        3.ให้กินยาแก้ปวด หากมีอาการปวด
        4.ประคบความร้อน
        5.ถ้ามีหนองผ่าตัดเอาหนองออก โดยกรีดแผลเป็นรูปกากบาท เมื่อกรีดเอาหนองออกแล้ว ตัดเอาผิวหนังบางส่วนออก ถ้าหาก carbuncle ขนาดใหญ่ ต้องดมยาสลบมากกว่าการใช้ยาชาเฉพาะที่ และควรรักษาผู้ป่วยในโรงพยาบาล เพราะถือว่าเป็นการติเชื้อที่รุนแรง นอกจากทำ incision and drainage แล้วควรตัดเอา sinus tract ที่เชื่อมจากผิวหนังเข้าไปสู่โพรงหนองให้หมด เพราะถ้าตัดออกไม่หมดอาจไม่หายหรือมีการติดเชื้อแบบเป็นๆหายๆได้
        
        สำหรับฝีที่เป็นบริเวณขาหนีบ รักแร้ คอ และใต้คางมักเกิดจากต่อมน้ำเหลืองอักเสบ ให้ส่งต่อไปรับการรักษาที่เหมาะส
        
        I&D
        
        1.อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจและปลอบใจผู้ป่วย
        2.ทำความสะอาดบริเวณผิวหนังให้ปราศจากเชื้อด้วย Beta dine
        3.ปูผ้าเจาะรูให้เรียบร้อย
        4.เตรียมฉีดยาชา ฉีดยาเข้าในผิวหนัง (INTRADERMAL WHEAL) ฉีดรอบก้อนฝี
        5.หลังจากฉีดยาเข้า 2-3 นาที ให้ทดสอบดูว่าผู้ป่วยยังมีความรู้สึกเจ็บหรือไม่
        6.ใช้ปลายปากคีบชนิดมีเขี้ยวดึงหนังที่ปิดหัวฝีออกหรืออาจใช้มีดปลายแหลมกรีดลงไปบนหัวฝีตามแนว skin crease เพื่อให้หนองออก
        7.หลังจากนั้นใช้ Artery forceps เปิดปากแผลแล้วใช้ curettage ขูดออกจนหนองหมดแล้วใช้ NSS irrigate จนสะอาด
        8.เปิดแผลไว้แล้วใช้ก๊อซ drain ชุบ NSS ใส่เข้าไปในแผลเหลือปลายผ้าไว้ 1 cm แล้วปิดทับด้วยผ้าก๊อซ
        9.นัดทำแผลทุกวัน วันละ 1 ครั้ง ประมาณ 3-5 วันจนแผลหาย
- - - - Nail extraction
        
        ทำความสะอาดนิ้วเท้าที่จะถอดเล็บด้วยยาฆ่าเชื้อ povidone-iodine solution ให้ คลอบคลุมทั่วทั้งนิ้วถึงโคนนิ้ว ฉีดยาชาตามหลัก standard digital block ด้วย 1 percent lidocaine (without epinephrine) 10-mL แล้วรอประมาณ 5-10 นาที จนยาชาออกฤทธิ์เต็มที่
        
        เริ่มต้นใช้กรรไกรปลายแหลม สอดปลายเข้าไปแยกเล็บ (nail plate) ออกจากฐานเล็บด้านล่างและด้านข้าง (the overlying proximal nail fold)
        
        หากต้องการถอดเล็บออกบางส่วนเฉพาะด้านที่มีเล็บขบให้ใช้กรรไกรปลายแหลมตัดที่ ส่วนปลายเล็บในแนวขนานกับด้านข้างเล็บ โดยประมาณ 1/4-1/5 จากด้านข้างเล็บ (lateral 1/4-1/5 of the nail plate) แล้วให้ใช้กรรไกรตัดตรงลงไปยังโคนเล็บ -ใช้ arterial clamp จับเล็บ (for total remove) หรือชิ้นส่วนขอบเล็บด้านข้าง (for partial nail remove) ค่อยๆดึงเล็บด้านข้าง (the lateral nail plate) ออก พยายามให้หลุดเป็นชิ้นเดียวโดยการหมุนบิด arterial clamp ให้เล็บหลุดออกจากด้านข้าง ในกรณีต้องการเอาเล็บออกทั้งหมด (total nail remove) ให้ทำการบิดหมุนดึงเล็บออกจากด้านข้างที่ละข้างสองด้าน แล้วย้าย arterial clamp มาจับเล็บตรงกลาง ค่อยๆใช้ปลายกรรไกรสอดแยกระหว่างโคนเล็บกับขอบ (proximal nail fold) แล้วค่อยๆโยกดึงเล็บออกทั้งหมด
        
        หากมีขอบเล็บ (lateral nail plate) หักหรือหลุดค้างอยู่ ให้พยายามใช้ arterial clamp จับแล้วดึงออกอย่าให้มีเศษของเล็บ (fragment of nail plate) ค้างอยู่ที่ขอบ (proximal nail fold)
        
        ใช้ผ้าก๊อซ กดหยุดเลือดสักพัก ทำความสะอาดแล้วใช้ Antibiotic ointment ทาแล้วปิดแผลด้วยผ้าก๊อซ และ trans pore