Teenage pregnancy
การตั้งครรภ์ในสตรีวัยรุ่น
ความหมาย
การตั้งครรภ์ในสตรีที่มีอายุระหว่าง 10-19 ปี
สาเหตุ
ปัจจัยด้านสตรีวัยรุ่น
การจัดการเรียนการสอนเพศศึกษาในโรงเรียน
การดื่มสุรา การใช้สารเสพติดต่างๆ
การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย จิตใจพัฒนาการทางเพศ
ปัจจัยด้านครอบครัว
ครอบครัวแตกแยก
การถูกข่มขืนโดยบุคคลในครอบครัวหรื้อคนใกล้ชิด
สัมพันธภาพในครอบครัวไม่ดี
ภาระหน้าที่ของพ่อแม่
ปัจจัยด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม
ความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
การเปลี่ยนแปลงของสังคม วัฒนธรรม ค่านิยม รูปแบบการใช้ชีวิตอย่างเสรี ความสนิทสนมกับเพื่อนต่างเพศ
ผลกระทบต่อภาวะสุขภาพของสตรีและทารก
ด้านร่างกาย
เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน
ภาวะความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์
ภาวะทุพโภชนาการ ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
ภาวะถุงน้พคร่ำแตกก่อนกำหนด
การติกเชื้อระหว่าตั้งครรภ์ โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น การติดเชื้อในหูชั้นกลาง โรคสุกใส ไอกรน
ภาวะศีรษะทารกไม่ได้สัดส่วนกับช่องเชิงกราน เสี่ยงต่อการใช้สูติศาสตร์หัตถการในการช่วยคลอด
การตกเลือดในระยะหลังคลอด
อัตตราการตายของมารดาสูงขึ้น
ด้านจิตสังคม
เกิดความรู้สึกสูญเสียคุณค่าในตนเอง จากการไม่ได้รับการยอมรับจากครอบครัว สังคม
มีปัญหาเกี่ยวกับเรื่องการปรับตัว
ทำให้วัยรุ่นไม่พร้อมมีบุตร เกิดภาวะเครียด
การปรับตัวต่อบทบาทการเป็นมารดาล่าช้า
ผลต่อทารก
การคลอดก่อนกำหนด หรือ เกินกำหนด
ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
ทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อย
อัตตราตายปริกำเนิดสูงขึ้น
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ให้คำปรึกษาแนะนำทางเลือกในการตั้งครรภ์ เพื่อลดอัตราการทำแท้งผิดกฎหมาย
ให้ความรู้เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย จิตใจในขณะตั้งครรภ์ พัฒนาการ การเจริญ้ติบโตของทารกในครรภ์
แสดงความสนใจ เอาใจใส่ ให้ความเห็นใจ และข้าใจปัญหา
ระยะคลอด
ดูแลเพื่อส่งเสริมความก้าวหน้าของการคลอด
ให้คำแนะนำการปฏิบัติตัวเพื่อบรรเทาความเจ็บปวดในระยะคลอด
อาจพบภาวะเจริญเติบโตไม่เต็มที่ของกระดูกเชิงกรานในสตรีที่มีอายุน้อยกว่า 16 ปี เป็นสาเหตุของภาวะแทรกซ้อนทางสูติกรรม เช่น การคลอดยาวนาน การคลอดติดขัด การผ่าตัดคลอด การใช้หัตถการทางสูติศาสตร์ที่เพิ่มขึ้น
ระยะหลังคลอด
click to edit
แนะนำมารดาหลังคลอดวัยรุ่น ให้งดการมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 6 สัปดาห์หลังคลอด
ให้คำแนะนำก่อนการกลับบ้าน เน้นเรื่องการวางแผนการเลี้ยงดูบุตร การวางแผนครอบครัว และการคุมกำเนิดที่เหมาะสม
สังเกตอาการผิดปกติที่ควรมาโรงพยาบาล เช่น อาการไข้ ปวดมดลูก น้ำคาวปลาเป็นสีแดงตลอดไม่จางลง มีกลิ่นเหม็น มีเลือดสดออกทางช่องคลอดจำนวนมาก เต้านมอักเสบ บวมแดง และมีการกดเจ็บ ถ่ายปัสสาวะแสบขัด ปวดศีรษะรุนแรงตาพร่ามัว มีภาวะซึมเศร้า หากสังเกตพบอาการผิดปกติดังกล่าวให้รีบมาโรงพยาบาลทันที
ส่งเสริมการเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
เฝ้าระวังไม่ให้เกิดภาวะตกเลือดหลังคลอด
ส่งเสริมการปรับสู่บทบาทการเป็นมารดาวัยรุ่นหลังคลอดตัวเข้า
ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
พร่องความรู้ในการปฏิบัติตัวหลังคลอด และการดูแลบุตร
วัตถุประสงค์การพยาบาล
มีความรู้เกี่ยวกับการดูแลตนเองและทารกแรกเกิด
เกณฑ์การประเมินผล
1) ผู้รับบริการสามารถปฏิบัติตัวหลังคลอดได้อย่างถูกต้องเหมาะสม
2) ผู้รับบริการสามารถนำคำแนะนำไปใช้ในการดูแลตนเองและทารกได้
กิจกรรมการพยาบาล
- แนะนำไม่ให้กลั้นปัสสาวะ เพราะกระเพาะปัสสาวะที่มีปัสสาวะคั่งค้างจะไปขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก เป็นเหตุให้ตกเลือดหลังคลอดได้
- แนะนำให้คลึงมดลูกทุกครั้งที่สะดวก เพื่อช่วยให้มดลูกหดรัดตัวดี มดลูกเข้าอู่ได้เร็วขึ้น
- แนะนำให้ให้นมบุตรทุก 1-2 ชม. เพื่อกระตุ้นการสร้างและหลั่งน้ำนม อีกทั้งยังช่วยให้มดลูกหดรัดตัวได้ดี
- แนะนำให้ลุกขึ้นเดิน (early ambulated) หรือออกกำลังกาย เพื่อเพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้ป้องกันภาวะท้องผูก และเพิ่มการไหลเวียนเลือด
- แนะนำการทำความสะอาดแผลฝีเย็บโดยให้ล้างด้วยน้ำสบู่ให้สะอาด แล้วซับให้แห้ง จากด้านหน้าไปด้านหลัง และหลีกเลี่ยงการลงแช่น้ำคลอง สระว่ายน้ำ หรือแหล่งน้ำสาธารณะที่ไม่สะอาด เพื่อป้องกันไม่ให้แผลอักเสบติดเชื้อ
- แนะนำให้สังเกตลักษณะสี กลิ่น และปริมาณของน้ำคาวปลา หากพบว่ามีความผิดปกติ คือ กลับไปมีสีแดงเข้ม มีลิ่มเลือด มีกลิ่นเหม็นเน่า ต้องรีบแจ้งให้แพทย์หรือพยาบาลทราบ และหมั่นเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 3-4 ชม. หรือเมื่อน้ำคาวปลาชุ่มแผ่น เพื่อสุขอนามัย และไม่ให้เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค
แนะนำการเลี้ยงดูทารก โดย
- จูงใจให้มารดาเลี้ยงลูกด้วยนมของตนอย่างน้อย 6 เดือน เพราะน้ำนมของมารดามีสารอาหารและภูมิต้านทานต่อโรค ประหยัด ปลอดภัย สะอาด และช่วยกระชับความสัมพันธ์ระหว่างมารดาและบุตร
- สอนวิธีการเอาลูกเข้าเต้า ในแต่ละท่าที่มารดาทำแล้วเกิดความสุขสบาย และให้ทารกรับนมได้เพียงพอ จากนั้นแนะนำการจับลูกเรอ และสอนการบีบเก็บน้ำนม
- สอนวิธีการสระผม อาบน้ำ เช็ดตา เช็ดสะดือเปียกและแห้ง ให้แก่ผู้รับบริการ
- กระตุ้นให้สมาชิกคนอื่นๆ ในครอบครัวเข้ามามีบทบาทในการช่วยดูแลมารดา และช่วยมารดาดูแลบุตร เพื่อให้เกิดสัมพันธภาพที่ดีในครอบครัว ช่วยแบ่งเบาภาระของมารดา และทำให้มารดาไม่รู้สึกโดดเดี่ยว หรือรู้สึกว่าต้องเผชิญกับเหตุการณ์ปัญหาต่างๆ เพียงลำพังคนเดียว
ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
ไม่สุขสบายจากการมีความเจ็บปวดรุนแรงและมดลูกหดรัดตัวถี่และรุนแรง
วัตถุประสงค์การพยาบาล
เกณฑ์การประเมินผล
กิจกรรมการพยาบาล
- อธิบายหรือทบทวนให้ผู้คลอดเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการคลอดรวมทั้งแผนการรักษาและการพยาบาล เพื่อให้เกิดการรับรู้ที่ถูกต้อง เกิดความมั่นใจและเกิดความปลอดภัยในการคลอด
- ประเมินความเจ็บปวดของผู้คลอด เกี่ยวกับลักษณะความรุนแรงของความเจ็บปวดเพื่อให้การช่วยเหลือได้ถูกต้อง
- จัดท่านอนผู้คลอดให้อยู่ในท่าที่สบาย และเหมาะสม เพื่อให้ผ่อนคลายกล้ามเนื้อมากที่สุด
-ประคับประคองด้านจิตใจ โดยอยู่ใกล้ชิดและให้กำลังใจ แก่ผู้คลอดด้วยการพูดปลอบโยน แสดงความเห็นใจในความเจ็บปวดที่เผชิญอยู่
-ดูแลเกี่ยวกับความสุขสบายทั่วไป เช่นการทำความสะอาดร่างกาย การจัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ อุณหภูมิพอเหมาะและมีการถ่ายเทอากาศที่ดี - ส่งเสริมให้มีการผ่อนคลาย โดยใช้เทคนิคการผ่อนคลาย เช่นการหายใจ ดูแลให้ทำอย่างถูกวิธีทุกครั้งที่มดลูกหดรัดตัว การผ่อนคลายเป็นวิธีหนึ่งที่สามารถบรรเทาความเจ็บปวดได้เป็นผลดี
-กระตุ้นผิวหนังโดยการนวด การลูบ การคลึงเบา ๆ บริเวณที่มีความเจ็บปวด คือบริเวณกลางกระดูกก้น หลัง ต้นขา และหน้าท้อง ซึ่งการกระตุ้นผิวหนังเป็นวิธีที่ทำได้ง่าย โดยผู้คลอดทำเองให้สามีหรือญาติผู้ดูแลในห้องคลอดช่วยทำให้
เอกสารอ้างอิง
บังอร ศุภวิทิตพัฒนา. (2562). การพยาบาลและการผดุงครรภ์ สตรีที่มีภาวะเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อน. เชียงใหม่ โครงการตำรา คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
เพื่อให้ผู้คลอดสามารถเผชิญความเจ็บปวดระยะคลอดได้อย่างเหมาะสม
ขณะมดลูกหดรัดตัวสามารถเผชิญได้ ไม่ร้องและดิ้นไปมา สารถผ่อนคลายความเจ็บปวดได้ด้วยตนเอง
นส พัชรวรินทร์ วงษ์พรหม 63019919