บทที่ 5
แนวคิด หลักการการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน และสาธารณภัย

หลักการดูแลผู้บาดเจ็บ
(Trauma life support)

ระบบการดูแลผู้บาดเจ็บ
(Trauma care system)

  1. การเข้าถึงหรือรับรู้ว่ามีเหตุเกิดขึ้น (Access) คือ การเข้าถึงช่องทางสำหรับการติดต่อ
    ในการแจ้งเมื่อมีเหตุเกิดขึ้น ประชาชนทุกระดับการศึกษา ทุกพื้นที่ต้องสามารถเข้าถึง
    ระบบหรือช่องทางนี้ได้
  1. การดูแลในระยะก่อนถึงโรงพยาบาล (Prehospital care) คือ การจัดให้มีการดูแลผู้บาดเจ็บ
    ณ จุดเกิดเหตุโดยมีบุคลากรที่ได้รับการอบรมให้มีความรู้ความสามารถ ในการช่วยเหลือผู้บาดเจ็บ การช่วยฟื้นคืนชีพ การจำแนกผู้บาดเจ็บ ให้การรักษาเบื้องต้น โดยต้องคำนึงถึงความปลอดภัยของสิ่งแวดล้อมเป็นอันดับแรก (scene safety)
  1. การดูแลในระยะที่อยู่โรงพยาบาล (Hospital care) คือ การดูแลรักษาในโรงพยาบาลตั้งแต่
    การคัดแยก ระบบทางด่วนฉุกเฉิน การวินิจฉัย การรักษาตามความเร่งด่วน รวมถึงการดูแลใน
    หอผู้ป่วยวิกฤต หอผู้ป่วย การฟื้นฟู
  1. การฟื้นฟูสภาพและการส่งต่อ (Rehabilitation & transfer) คือ การดูแลต่อเนื่องในรายที่พบปัญหา
    หรือต้องได้รับการฟื้นฟูเพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีภายหลังจากการได้รับการรักษาในโรงพยาบาล
    ขณะเดียวกันด้านการส่งต่ออาจแบ่งเป็นการส่งต่อในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงเกินความสามารถในการรักษา
    อีกกรณีหนึ่งคือการส่งกลับไปยังโรงพยาบาลเดิมหรือต้นสังกัดเมื่ออาการดีขึ้น

การดูแลผู้บาดเจ็บขั้นต้น (Primary Survey)

  1. การประเมินผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บเบื้องต้น (Primary Survey)

A - Airway maintenance with cervical spine protection

B - Breathing and ventilation

C - Circulation with hemorrhagic control

D - Disability (Neurologic Status)

E - Exposure / environmental control

  1. Resuscitation เป็นการช่วยเหลือเพื่อให้ผู้ป่วยพ้นภาวะวิกฤตที่อาจทำให้
    เสียชีวิตได้ ได้แก่ การดูแลทางเดินหายใจ การช่วยหายใจ การใส่ท่อช่วยหายใจ การให้สารละลายทางหลอดเลือดดำ การห้ามเลือด เป็นต้น
  1. Secondary survey เป็นการตรวจร่างกายอย่างละเอียดหลังจากผู้ป่วยพ้นภาวะวิกฤตแล้ว
    ผู้ป่วยบางรายอาจต้องได้รับการผ่าตัดเร่งด่วน การตรวจร่างกายอย่างละเอียดอาจไม่ได้รับการตรวจประเมินที่แผนกฉุกเฉิน แต่ได้รับการตรวจในหอผู้ป่วยแทน
  1. Definitive care เป็นการรักษาหลังจากผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยเบื้องต้นแล้ว เช่น
    การผ่าตัด Craniotomy การผ่าตัดหน้าท้อง Exploratory Laparotomy การนอนรักษาตัวในหออภิบาลผู้ป่วยหนัก (Intensive care unit) เป็นต้น

การประเมินสภาพร่างกายผู้ป่วย
ที่ได้รับบาดเจ็บอย่างละเอียด
(Secondary Survey)

บทบาทพยาบาลกับระบบทางด่วน (Fast track)

  1. การประเมินเบื้องต้นโดยใช้ความรู้ ความสามารถเฉพาะโรค
  1. การรายงานแพทย์ผู้รักษาเพื่อตัดสินใจสั่งการรักษา
  1. การประสานงานผู้เกี่ยวข้องทั้งภายในและภายนอกองค์กร
  1. การจัดการและดูแลขณะส่งต่อ
  1. การให้การดูแลตามแผนการรักษาภายใต้ระยะเวลาที่จำกัด
  1. การติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง
  1. การให้ความช่วยเหลือเมื่อมีความผิดปกติและติดตามการประเมินผลลัพธ์
  1. การดำเนินงานเพื่อประโยชน์ในการวิเคราะห์ผลการดำเนินงานในภาพรวม
  1. การจัดระบบให้มีการทบทวนและพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่อง

History

Allergies

Medication

Past illness/ Pregnancy

Last meal

Event/ Environment related to injury

Physical Examination ในการดูแลผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บ
ควรตรวจร่างกายผู้ป่วยอย่างละเอียด เพราะแรงที่มากระทำ
อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บต่ออวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกายได้

การรักษาผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บ
ภายหลังได้รับการช่วยเหลือขั้นต้นแล้ว
(Definitive Care)

เป็นการรักษาอย่างจริงจังหลังจากได้ทำ secondary survey เรียบร้อยแล้ว
เพื่อแก้ไขพยาธิสภาพโดยตรง เป็นการรักษาจำพาะของการบาดเจ็บแต่ละอวัยวะ
ได้แก่ การผ่าตัดเพื่อแก้ไขภาวะฉุกเฉินต่าง ๆ เช่น Intracranial hematoma,
Intra-abdominal bleeding รวมทั้ง multiple organ injury เป็นต้น

ระบบทางด่วน (Fast track/Pathway system)
สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะฉุกเฉินเร่งด่วน

  1. การจัดทำควรเป็นทีมสหสาขาวิชาชีพ ประกอบด้วย
    แพทย์ พยาบาล เจ้าหน้าที่ในส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง
  1. จัดทำแผนภูมิการดูแลผู้ป่วย พร้อมกำหนดลักษณะผู้ป่วย
    ที่มีภาวะฉุกเฉินเร่งด่วนที่เข้าระบบทางด่วน
  1. จัดทำแนวปฏิบัติ ลำดับการปฏิบัติในการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยตั้งแต่ผู้ป่วยมาถึงประตูโรงพยาบาล หรือห้องฉุกเฉิน
    พร้อมกำหนดหน้าที่ต่าง ๆ ของผู้ที่เกี่ยวข้อง
  1. จัดทำรายการตรวจสอบ (check list) สำหรับการลงข้อมูล
    ตรวจสอบข้อมูลต่าง ๆ
  1. ฝึกอบรมผู้มีส่วนเกี่ยวข้องให้มีความรู้และ สามารถดำเนินการตามระบบทางด่วน
  1. แผนการปฏิบัติต้องเน้นย้ำเวลาเป็นสำคัญ ต้องมีแผน
    ปฏิบัติการรองรับเพื่อให้สามารถดูแลผู้ป่วยได้
  1. กำหนด clinical indicator เพื่อการติดตามและประเมินผล
    ในแต่ละขั้นตอนของระบบทางด่วน (Fast track/Pathway system) สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะฉุกเฉินเร่งด่วน

แนวคิด หลักการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน

หลักการพยาบาลสาธารณภัย

  1. การบรรเทาภัย (Mitigation) : กิจกรรมต่าง ๆ ที่ดำเนินการเพื่อลด
    หรือกำจัดโอกาสในการเกิด หรือลดผลกระทบของการเกิดภัยพิบัติ

การจัดทำโครงการบรรเทาภัยก่อนเกิดภัย

การจัดทำข้อมูลพื้นที่เสี่ยงภัย

การเฝ้าระวังหรือระบบการมีข่าวกรองที่ดีในการแจ้งภัยล่วงหน้า

  1. การเตรียมความพร้อม (Preparedness) : การรองรับเหตุการณ์ฉุกเฉิน เป็นระยะต่อเนื่องจาก
    การบรรเทาภัย โดยการเตรียมคนให้พร้อม มีแผนที่ตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน มีการฝึกอบรมความรู้และ
    ทักษะ รวมถึงการซ้อมแผนและการเตรียมพร้อมของทรัพยากรที่จำเป็น การจัดระบบการสื่อสารที่
    จำเป็นในภาวะฉุกเฉิน
  1. การตอบโต้เหตุการณ์ฉุกเฉิน (Response) : ต้องมีการ
    ดำเนินการทันทีเมื่อเกิดภัย โดยยึดตามหลัก CSCATT

C – Command

S – Safety A, B, C (Personal, Scene, Survivors)

C – Communication

A – Assessment

M : Major incident : เป็นเหตุการณ์สาธารณภัยหรือไม่

E : Exact location : สถานที่เกิดเหตุที่ชัดเจน

T : Type of accident : ประเภทของสาธารณภัย

H : Hazard : มีอันตราย หรือเกิดอันตรายอะไรบ้าง

A : Access : ข้อมูลการเดินทางเข้า-ออกจากที่เกิดเหตุ

N : Number of casualties: จำนวนและความรุนแรงของผู้บาดเจ็บ

E : Emergency service : หน่วยฉุกเฉินไปถึงหรือยัง

T – Triage

T – Treatment

T – Transportation

หลักการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน

  1. มีหลักในการอุ้มยกเคลื่อนย้ายผู้ป่วยอย่างนุ่มนวล รวดเร็ว ปลอดภัย
  1. มีการซักประวัติอย่างละเอียดในเวลาที่รวดเร็ว
  1. ทำการคัดกรองผู้ป่วยอย่างรวดเร็วแม่นยำ
  1. ให้การรักษาพยาบาลภายใต้นโยบายของโรงพยาบาล
    และภายในเขตการรับรองของกฎหมาย โดยคงไว้ซึ่ง
    หน้าที่ของอวัยวะสำคัญชีวิตและสภาพร่างกายของผู้ป่วย
  1. ให้การช่วยฟื้นคืนชีพอย่างถูกต้อง
  1. ให้การดูแลจิตใจของผู้ป่วยและญาติ
  1. มีการนัดหมายผู้ป่วยที่ไม่ได้นอนโรงพยาบาลเพื่อให้การรักษาต่อเนื่อง
  1. มีการส่งต่อเพื่อการรักษาทั้งในหอผู้ป่วยในแผนกผู้ป่วยหนัก และภายนอกโรงพยาบาล

แนวคิด

Anglo-American Model (AAM)

Franco-German Model (FGM)

นางสาวสิริภาพร คำวงศ์ 6101210125 Sec B เลขที่ 6