การปฐมพยาบาลเบื้องต้นรักษาโรคเบื้องต้นทงศัลยกรม
Wound Types
ลักษณะการแยกหรือการฉีกขาดออกของผิวหนังที่ปกคลุมร่างกาย
Open wound
- บาดแผลที่มีการฉีกขาด หรือแยกออกของผิวหนัง
ได้แก่ cut wound, lacerated wound, penetrating wound, abrasion wound, avulsion wound, animal wound, burn wound
Close wound
- บาดแผลที่ไม่มีการฉีกขาดของผิวหนัง โดยการบาดเจ็บเกิดขึ้นใต้ผิวหนัง
เช่น contusion, ecchymosis, subgaleal hematima เป็นต้น
ตามลักษณะที่แสดงออกของบาดแผล
Contusion wound
บาดแผลที่มีการฟกช้ำของเนื้อเยื่ออ่อน
Puncture wound
บาดแผลถูกทิ่งแทง จะมีรูข้าวของแผลเล็ก ซึ่งอาจมีเชื้อแบคทีเรียหรือสิ่งแปลกปลอมจากภายนอกถูกกดดันเข้าไปในก้นแผลได้
Laceration wound
แผลฉีกขาดทีอาจเป็นได้ทั้งฉีกขาดตื้นและเป็นแผลลึก เกิดจากมีแรงกระทำต่อแผลและทำให้ผิวหนังฉีกขาด
Avulsion wound
แผลที่มีส่วนของผิวหนังแยกจากชั้น subcutaneous tissue ที่อยู่ข้างล่างชั้นต่างๆ
Crush injury wound
แผลที่ได้รับแรงกดจากภายนอกสูง ทำให้ผิวหนังถูกบดบางส่วน
Wound management
Hematosis
การห้ามเลือดเป็นสิ่งสำคัญเร่งด่วนที่จำเป็นต้องทำเป็นอันดับแรก เพราะผู้ป่วยอาจเสียชีวิตได้
Wound cleansing
เป็นขั้นตอนที่สำคัญที่สุดในการลดอัตราการติดเชื้อของบาดแผล โดยทำความสะอาดบริเวณบาดแผลก่อนการทำหัตถการ
Wound exploration
การสำรวจบาดแผลภายใน จะทำเมื่อล้างทำความสะอาดแผลเรียบร้อยแล้วเพื่อดูว่าภายในแผลมีอวัยวะเนื้อเยื่อต่างๆได้รัอันตรายหรือไม่
Debridement
การตัดชิ้นเนื้อตายและนำสิ่งแปลกปลอมออกจากาดแผล จะช่วยให้การหายของงบาดแผลดีขึ้นและลดโอกาสการติดเชื้อลง
Wound closure
บาดแผลเมื่อได้รับการรักษาทำความสะอาดจนดีพอแล้ว สามารถเย็บปิดได้เลยในช่วงระยะเวลาที่เรียกว่า golden period
Suture wound
Suture material
Absorbable Sutures
เป็นวัสดุที่สามารถละลายหรือสลายไปได้ในเนื้อเยื่อหรืออวัยวะของเรา
Non absorbable Sutures
เป็นวัสดุที่สลายไปเองได้ยาก ใช้เวลานานประมาณ 1-2 ปี
- เลือกเข็มให้เหมาะสมกับเนื้อเยื่อ
- การถือจับเข็ม ควรจับให้ด้ามอยู่ในอุ้งมือ และนื้วชี้วางบริเวณข้อมือ เพื่อให้การตักเข็มมีความแม่นยำและมั่นคง
- เวลาตักเข็ม วรใหเปลายเข็มตั้งฉากกับพื้นผิวที่เราจะเย็บ โดยตักห่างจากขอบแผลเท่ากับความลึกของแผล
- การผูกปมด้วยเครื่องมือ needle holder การผูกปมทีถูกต้องควรเป้น square หรือ surgical knot เพื่อไม่ให้ปมเลื่อนหลวมออกได้
ชนิดของการเย็บ
Single interrupted suture
เป็นการเย็บที่ใช้บ่อยที่สุด เหมาะสำหรับการเย็บาดแผลทั่วไปที่มีความลึกและแรงดีนของแผลไม่มากนัก
Continuous overhand suture
เหมาะสำหรับการเย็บแผลที่มีขนาดตื้นแต่ยาว ประหยัดไหมและเวลา
Vertical mattress suture
ใช้ในรายที่บาดแผลมีขนาดค่อนข้างลึก มีแรงดึงของขอบแผลค่อนข้างมาก
Subcuticular suture
เย็บบาดแผลบริเวณที่ตื้นไม่ลึกมาก เย็บดึงขอบผิวหนังเข้าหากัน
Half buried Horizontal mattress suture
เย็บบาดแผลที่เป็นรูปสามเหลี่ยมปลายแหลม ไม่ต้องการให้แรงกดบริเวณด้านบนส่วนปลายของผิวหนังถูกทำลายและสมารถช่วยลดการเกิดเนื้อตาย
Skin staples
เย็บบาดแผลโดยลวดเย็บ ส่วนใหญ่มักจะทำหลังผ่าตัดโดยแพทย์เนื่องจากใช้เวลาน้อย สะดวก รวดเร็ว
Skin adhesive strips
เย็บบาดแผลบริเวณบาดแผลที่ตื้น แผลสะอาดขอลแผลเรียบมีขนาดเล็ก ไม่มีเลือดซึม สามารถดึงขอบขอบบาดแผลชิดติดกันได้ง่าย
การใช้ยาชาเฉพาะที่
- การฉีดยาชาเฉพาะที่จะทำให้การทำความสะอาดหรือเย็บแผลเป็นไปได้อย่างราบรื่นโดยที่ผู้ป่วยไม่รู้สึกเจ็บ
- วิธีการฉีดเฉพาะที่ : โดยการปักเข็มเข้าไปตรงมุมด้านใดด้านหนึ่งของบาดแผล บริเวณผิวหนัง ภายหลังการทำความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชือ้และ และดันเข็มไปจนสุดขอบบาดแผล แล้วทดลองดูดดูว่าไม่มีเลือด จึงค่อยๆเดินยาเข้าไปพร้อมกับถอนเข้มออกมาช้าๆ
ยาชาที่นิยมใช้
- Lidocaine (Xylocaine) เป็นยาชาที่นิยมใช้มากที่สุด มีข้อดี คือราคถูกและออกฤทธิ์เร็ว ใช้เวลาในการออกฤทธิ์ประมาณ 3-5 นาที ปริมาณยาที่ให้ได้สูงสุดคือประมาร 4.5 mg/hg
- Lidocaine + adrenaline 1:100,000 หรือ 1;200,000 จะทำให้ฤทธิ์ของยาอยู่นานขึ้น และอาจจะสามารถลดปริมาณเลือดออกได้เนื่องจาก vasoconstriction จาก adrenaline จึงไม่ควรใช้ยานี้บริเวณปลายนิ้วมือ ปลายนิ้วเท้า ตื่งหู
การตัดไหม
ระยะเวลาที่แนะนำให้ตัดไหม
- แผลบริเวณใบหน้า ตัดไหมประมาณวันที่ 5
- แผลที่หนังศีรษะตัดไหมประมาณวันที่ 7-10
- บริเวณข้อ, มีการเคลื่อนไหวตัดไหมประมาณวันที่ 10-14
คำแนะนำสำหรับผู้ป่วยที่มีบาดแผล
- ระวังอย่าให้แผลสกปรกและเปียกน้ำ
- แผลที่ต้องพันผ้า เข้าเฝือก เพื่อให้การเคลื่อนไหวน้อยลง 24 ชั่วโมงแรกให้สังเกตการไหลเวียนเลือด ถ้าบวม ปวดและแน่นมากให้มาพบแพทย์ก่อนวันนัด และควรหนุนสูง 24-48 ชั่วโมงเพื่อป้องกันไม่ให้แผลบวม
- ถ้ามีอาการอักเสบ ได้แก่ แผลบวมแดง มีไข้ หรือมีอาการปวด มีหนองให้มาพบแพทย์
- ให้นัดมาตัดไหมตามรัด ถ้าเป็นแผลเย็บไม่ควรปล่อยให้ไหมค้างคาไว้นานเกิน
- แนะนำการมารับภูมิคุ้มกันต่อเนื่องให้ครบตามกำหนดของการให้ภูมิคุ้มกันของแต่ละโรค
Incision and Drainage
ฝี (Abscess furuncle)
เป็นหนองของต่อมเหงื่อหรือรูขุมขน เชื้อบริเวณที่พบได้แก่ s.aureus และ diptheriods
อาการที่พบ คือ ปวด คัน ผิวหนังบวม นูนแดงและอาจพบจุดหนองสีขาวบริเวณกลางฝี
การรักษา
- การใช้ Hot packs และทำ incision and drainage โดยใช้มีดปลายแหลมเบอร์ 11
- การใช้ยาปฏิชีวนะ
ฝีฝักบัว (carbuncle)
เชื้อซึ่งเป็นสาเหตุที่พบบ่อยคือ s.aureus มักพบบริเวณหลังและคออพบได้บ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน
การรักษา
- ต้องตรวจปัสสาวะทุกรายว่าเป็นเบาหวานหรือไม่
- ให้ยาปฏิชีวนะที่ฆ่าเชื้อ staphylococcal ได้
- ให้กินยาแก้ปวด
- ประคบความร้อน
- ถ้ามีหนองผ่าตัดเอาหนองออก
เล็บขบ
เกิดจากเชื้อ Staphylococcus ทำให้เกิดการอักเสบบวมแดงรอบๆ ขอบเล็บและปวดเล็บ บางรายมีหนองร่วมด้วยมักจะเป้นบริเวณนิ้วเท้า
การรักษา
- ให้ยาปฏิชีวนะ เช่น cloxacillin 25-500 mg วันละ 4 ครั้งถ้าแพ้ยากลุ่ม penicillin ให้ใช้ erythromycin
- ถ้ามีหนองให้ผ่าเอาหนองออกจะหายเณ้วยิ่งขึ้น อาจถอดเล็บหรือตัดบบางส่วนของเล็บออก