Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

MỤN TRỨNG CÁ - Coggle Diagram

- - - - là mụn trứng cá loét, hoại tử tập trung thành từng mảng viêm đau, đóng mài máu
      - toàn thân rầm rộ :
        
        sốt
        
        đau xương cơ( chủ yếu xương đòn và xương ức)
        
        gan lách to
        
        tăng BC
        
        thiếu máu
    - - MTC ác tính
      - bệnh mụn mủ
        
        LBT, LBC/ VN mủ/ viêm tuyến mồ hôi mưng mủ
      - viêm bao hoạt dịch
      - chứng phì đại xương
        
        vùng trước ngực
      - viêm xương
  - - - do tăng thoáng qua DHEA sản xuất bởi tuyến thượng thận chưa trưởng thành
      - chu trình 6-12 tháng đầu ở trẻ trai có thể có sự gia tăng nồng độ LH
        
        tăng sx testosteron
      - 1y, LH về bình thường--> tăng trở lại trong tki tăng năng tuyến thượng thận
        
        tự hết sau 1-2 tuỏi
  - - - MTC kéo dài
        
        từ tuổi dậy thì->25t
      - MTC khởi phát muộn
        
        bắt đầu lúc 25t
    - - dù nồng độ androgen bình thường--> điều trị hormon vẫn ok
- - - - triglyceride
        
        acid béo tự do bởi p.acne
        
        tăng sinh vk
        
        gây viêm
      - lipoperoxide
        
        chất tiền viêm
        
        hoạt hóa con đường PPAR
        
        gia tăng tiết bã
    - - estrogen
        
        giảm sự tiết bã ở nồng độ cao thông qua
        
        ức che sản xuất androgen từ buồng trứng thông qua tác động trên trục hạ đồi - tuyến yên
        
        điều hòa gien kìm hãm sự phát triển tuyến bà hay sản xuất chất bã
        
        đối kháng trực tiếp với androgen tại tuyến bã
      - cortisone
        
        tăng tồng họp androgen và chất mỡ
        
        tăng sản xuất interleukin-6, interlcukin-8
        
        có nhiều ở tb keratin và tb bã
        
        tăng điều hòa trong tb bã ở bn MTC
      - androgen
        
        thúc đẩy quá trình nhân lên và biệt hóa tể bào bã
        
        Men 5-a reductase chuyển testosterone thành DHT
  - - - Vi nhân mụn tiếp tục to dần
        
        thành nang lông bị vỡ
        
        keratin, chất bã và vi khuẩn tràn vào lớp bì
        
        viêm mạnh
    - - 24h đầu
        
        lym ưu thế
      - 1-2d sau
        
        BCĐNTT ưu thế
  - - - tắc lỗ nang lông
        
        chất sừng + chất bã nghẽn lại
        
        tích tụ VK trong nang lông
        
        giãn phẫn trên nang lông
        
        vi nhân mụn
    - - giảm acid linoleic
        
        giảm / MTC
        
        acid linoleic thấp
        
        tăng sinh tb sừng ở nang lông
        
        tăng tính thấm hàng rào của nhân mụn đối vơi các chất trung gian gây viêm
        
        giảm chức năng của hàng rào da
        
        sx cytokin tiền viêm
      - tăng interleukin-1alpha(IL-1alpha)
        
        tb sừng nang lông tăng sinh
        
        hình thành vi nhân mụn
        
        thuốc đối kháng thụ thể IL-1 ức chế hình thành vi nhân mụn
      - kích thích của androgen
        
        dehydroepiandrosterone sulfate( DHEA-S) ----> dihydrotestosteron (DHT) thông qua
        
        hệ men 17- beta hydrosteroid dehydrogenase (HSD)
        
        có nhiều ở tb thượng bì nang lông
        
        tổng hợp DHT nhiều
        
        men 5- alpha- reductase
      - VK P.acnes
  - - - phóng thich cac chất tiền viêm
    - - kích hoạt PU quá mẫn muộn
    - - kích thích tăng biểu hiện các cytokin
      - phóng thích các cytokin tiền viêm: IL- 1, IL- 8 , IL-12, TNF-alpha
  - - - tạo mụn
      - tăng hđ androgen
- - - - điều hòa sự biệt hóa và sừng hóa cùa tế bào thượng bì nang lông
        
        tiêu nhân mụn
        
        ngăn hình thành nhân mụn mới
        
        kháng viêm
      - tphu: kích ứng
      - adapalene 0,1%
        
        có thể kết hợp với benzoyl peroxide
      - tazaroten
        
        k dùng cho phụ nữ có thai
    - - td
        
        kháng khuẩn mạnh
        
        tiêu nhân mụn nhẹ
      - tphu: khô da, kích ứng
    - - erythromycin, clindamycin
      - nên dùng phối hợp với BPO/ retinol
      - Dapson gel 5%; 7,5%
        
        kiểm soát thương tổn viêm : 58%, thương tổn k viêm: 19%
    - - td
        
        kháng khuẩn
        
        ly giải nhân mụn
        
        ức chế men tyrosinase
        
        giảm tạo sắc tố
        
        điều trị tăng sắc tố sau viêm ok
      - tdphu: bỏng rát da thoáng qua
      - an toàn cho phụ nữ có thai
    - - td
        
        tiêu cồi
        
        tiêu sừng
      - tdp: kích ứng nhẹ
    - - kháng khuẩn thông qua ức chế PABA
      - ức chế sự tạo thanh acid béo tự do
      - tiêu sừng
  - - - CĐ
        
        MTC nặng
        
        MTC mặt - mức độ TB- k đáp ứng với thuốc thoa
        
        MTC lan rộng ở thân
      - tetracycline
        
        td
        
        giảm lượng acid béo tự do
        
        ức chế trực tiếp sổ lượng vi khuân p. acnes
        
        500-1000mg/ d
        
        uống lúc đói để tăng hấp thu
        
        tdpu
        
        viêm thực quản
        
        viêm tụy
        
        độc gan
        
        tăng nhạy cảm
        
        tăng BC
        
        xuất huyết giảm tiểu cầu
        
        giả u não
        
        vàng răng
      - doxycycline
        
        nhạy cảm as
        
        có thể dùng chung với thức ăn
      - erythromycine
        
        chỉ dùng trên phụ nữ có thai và trẻ em
      - azithromycin 250-500mg x 3 lần/ tuần
        
        tiêu chảy, khó chịu đường tiêu hóa
      - clindamycine
        
        gây viêm ruột giả mạc
      - Dapson 50-100mg/d x 3 tháng
        
        cđ
        
        MTC viêm nhiều+ kháng trị
        
        mụn nặng mà k dùng dc iso
        
        XN cần theo dõi
        
        men Glucose-6-phosphate dehydro
        
        CTM
        
        CN gan
    - - td
        
        làm mất tác dụng của androgen trên tuyến bã
      - thuốc đối kháng androgen
        
        spironolactone
        
        ức chế thụ thể androgen
        
        ức chế men 5-alpha reductase
        
        tdpu:
        
        tăng kali máu
        
        rối loạn kinh nguyệt
        
        đau vú
        
        đau đầu
        
        mệt mỏi
        
        gây nữ hóa bào thai nam khi đang mang thai
        
        cyproterone acetate
        
        flutamide
      - thuốc giảm sx nội sinh của androgen bời buồng trứng hay tuyến thượng thận
        
        thuốc ngừa thai uống
        
        ức chế cạnh tranh androgen tại tuyến bã thông qua
        
        giảm lượng testosteron tự do nhờ tăng sản xuất globulin gắn với hormon
        
        ức chê hoạt động cua men 5-a reductase nên giảm sự chuyển testosteron thành DHT
        
        giảm sản xuất androgen từ buồng trứng do ức chê tiêt LH
        
        progestin chẹn thụ the tiếp nhận của androgen trên tế bào sừng và tế bào bã
        
        TDPu
        
        buồn nôn, nôn
        
        tăng cân
        
        căng tức vú
        
        tdphu hiếm gặp
        
        thuyên tắc tĩnh mạch
        
        thuyên tắc phổi
        
        THA
        
        glucocorticoid
        
        chất đối kháng GnRH
    - - là thuốc duy nhất tác động lên tất cả cơ chế bệnh sinh của MTC
        
        ức chế tiết bã+ giảm kích thước tuyến bã
        
        slg VK giảm thoáng qua
        
        td lên P.acnes thông qua gián tiếp giảm lipid cần cho sự phát triển VK
      - CĐ
        
        MTC nặng
        
        MTC TB k đáp ứng vs KS uống
        
        MTC để lại sẹo nhiều
        
        MTC có ảnh hưởng đến tâm lí
      - liều
        
        0,5-1mg/kg/d
        
        ở lưng, ngực: 2mg/kg/d
        
        20w- 6 tháng; mụn nặng : 18 tháng
      - tdp
        
        viêm môi, khô niêm mạc, khô da, ngứa da
        
        khô mắt, mât thị lực ban đêm,
        viêm kết mạc, viêm giác mạc, viêm thần kinh thị giác
        
        giảm thính lực
        
        tăng áp lực nội sọ lành tính - giả u não
        
        nôn ói
        
        thay đổi thị lực
        
        đau đầu nặng
        
        không dùng chung iso với tetra vì tăng tdp này
        
        viêm thực quản, nôn ói, viêm dạ dày và viêm đại tràng---> hiếm gặp
        
        viêm gan cấp : hiếm gặp; nhưng có tăng men gan
        
        tăng triglyceride huyết tương
        
        thường xảy ra trong 4W đầu
        
        thường đi kèm tăng cholesterol /m+ giảm HDL
        
        xn khác: tăng VS, tăng TC, giảm BC
        
        quái thai
        
        ngừa thai trước 1th trước dều trị, ít nhất sau đều trị 1 th
  - - - điều trị MTC tb
    - - kháng viêm tốt hơn nhưng hoạt hóa porphyrin kém hơn
- - - - 20-100 ST k viêm
      - hoặc 15-50 ST viêm
      - hoặc tổng ST 30-125
    - - ..> 5 nốt/ cục
      - hoặc > 100 ST k viêm
      - hoặc >50 ST viêm
      - hoặc tổng số ST > 125
    - - hoặc < 15 ST viêm
      - hoặc Tổng số ST < 30
      - <20 ST k viêm
  - - - tb : 19-30d
      - nặng 31-39d
      - nhẹ : 1-18d
      - rất nặng : >= 39d
    - - mũi 1d; căm 1d
      - ngực+ lưng trên : 3d
      - trán : 2d; má phải 2d; má trái : 2d
    - - 0: k có ST
      - 1: có nhân trứng cá
      - 2: có sẩn viêm
      - 3: có mụn mủ nang lông
      - 4: nốt/ cục viêm sâu
- - - - u xương da
      - u biểu mô nang lông
      - tăng sản tuyến bã
      - mụn cóc phẳng
      - hạt kê
    - - Dowling-Degos
      - nevus comedonicus.
      - HC Favre-Racouchot