Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5 แนวคิด หลักการการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน และสาธารณภัย - Coggle…
บทที่ 5 แนวคิด หลักการการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน และสาธารณภัย
แนวคิด
Anglo-American Model
(AAM)
รถ Ambulance เปfนหลัก
ส่วนขององค์การความปลอดภัยสาธารณะ
ลำเลียงผูู้ปู่วยส่งตรงห้องฉุกเฉิน
ทีมเวชกิจฉุกเฉินให้การดูแลโดยมีแพทย์กำกับ
Scoop and run นำผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด
ผู้ป่วยส่วนใหญ่ได้รับการนำส่งไปยังโรงพยาบาล
Franco-German Model (FGM)
ผู้ป่วยส่วนใหญ่ได้รับการรับการรักษา ณ จุดเกิดเหตุ
Ambulance, Helicopterและ Coastal ambulance
Stay and Stabilize นำบริการโรงพยาบาลมาหาผู้ป่วย
ส่วนขององค์การสาธารณสุข
แพทย์ให้การดูแลโดยมีทีมเวชกิจฉุกเฉินช่วย
ลำเลียงผู้ปู่วยส่งหน่วยเฉพาะทาง
ความหมาย
การเจ็บป่วยฉุกเฉิน
การเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน จำเป็นต้องดำเนินการช่วยเหลือ และการดูแลรักษาทันที
การเจ็บป่วยวิกฤต
Critical” ในผู้ป่วยอาการเพียบหนัก
มีอาการรุนแรงหรือขั้นฉุกเฉิน มีอันตราย
“Crisis” ผู้ป่วยที่อยู่ในสภาวะที่มีสถานการณ์คับขัน เป็นจุดวิกฤตของการเป็นโรค ทำให้มีอาการดีขึ้น
การเจ็บป่วยที่มีความรุนแรงถึงขั้นที่อาจทำให้ผู้ป่วยถึง
แก่ชีวิตหรือพิการได้
ลักษณะผู้ป่วยวิกฤต
ผู้ป่วยที่สามารถรักษาได้
ผู้ป่วยที่หมดสติ ผู้ป่วยที่มีระบบการหายใจล้มเหลว
ผู้ป่วยที่มีอัตราตายสูง
Septic Shock หากไม่ได้รับการรักษา
ผู้ป่วยที่มีแนวโน้มที่จะมีอาการรุนแรง
myocardialin farction ต้องการการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด
ผู้ป่วยที่อัตราตายสูง แม้จะได้รับการรักษา
ผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย
หลักการพยาบาล
ผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน
หลักทั่วไปในการพยาบาลผู้ป่วยภาวะฉุกเฉิน
เพื่อช่วยชีวิต > ผู้ป่วยที่มีภาวะหยุดหายใจ, หัวใจหยุดเต้นกะทันหัน
ป้องกัน บรรเทาไม่ให้เกิดอาการรุนแรงขั้น > การดามกระดูกหัก คอ จัดท่านอน ให้ความอบอุ่น
บันทึกอาการและช่วยเหลือผู้บาดเจ็บ >เป็นประโยชน์ในการรักษาต่อไป
ส่งต่อรักษาหลังจากให้การช่วยเหลือเบื้องต้นแก่ผู้ป่วย
หลักในการพยาบาล
การอุ้มยกเคลื่อนย้ายผู้ป่วยอย่างนุ่มนวลรวดเร็วปลอดภัย
ประวัติการเจ็บป่วยและอาการสำคัญอย่างละเอียด รวดเร็ว
คัดกรองผู้ป่วยอย่างรวดเร็วแม่นยำ
คงไว้ซึ่งหน้าที่ของอวัยวะสำคัญชีวิตและสภาพร่างกายของผู้ป่วย
ให้การช่วยฟื้นคืนชีพอย่างถูกต้อง
ให้การดูแลจิตใจของผู้ป่วยและญาติ
นัดหมายผู้ป่วยที่ไม่ได้นอนโรงพยาบาลให้รักษาต่อเนื่อง
ส่งต่อรักษาทั้งในหอผู้ป่วยในแผนกผู้ป่วยหนัก นอกโรงพยาบาล
หลักการพยาบาลตามบทบาทพยาบาลวิชาชีพงานบริการพยาบาลผู้ป่วยอุบัติเหตุและฉุกเฉินของ
สภาการพยาบาล พ.ศ. 2552
ค้นหาสาเหตุและหรือปัญหาที่ทำให้เกิดภาวะฉุกเฉินหรืออุบัติเหตุ แล้วดำเนินการแก้ไข
ดูแลและรักษาสภาวะของผู้ป่วยให้อยู่ระดับปลอดภัย และคงที่โดยการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด
ดำเนินการแก้ไขปัญหาที่กำลังคุกคามชีวิตผู้ป่วย
รักษาหน้าที่ต่างๆ ของอวัยวะสำคัญของร่างกายให้คงไว
ป้องกันภาวะแทรกซ้อนและติดเชื้อ
ประคับประคองจิตใจและอารมณ์ของผู้ป่วยและญาต
การพยาบาลสาธารณภัย
ภัยพิบัติ/สาธารณภัย
ภัยที่เกิดขึ้นไม่ว่าจะเกิดจากธรรมชาติ
หรือจากการกระทำของมนุษย์
แล้วก่อให้เกิดอันตรายต่อชีวิต เกิดความสูญเสียหรือความเสียหายต่อทรัพย์สิน
2ประเภท
ภัยที่เกิดจากธรรมชาติ
(Natural Disaster)
เกิดแบบฉับพลัน และเกิดแบบค่อยเป็นค่อยไป
ภัยที่เกิดจากมนุษย์
(Man-made Disaster)
เกิดอย่างจงใจและเกิดอย่างไม่จงใจ
ระดับความรุนแรง
ระดับที่ 2
ขนาดกลาง
อาศัยความช่วยเหลือจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด
ระดับที่ 3
ขนาดใหญ่
มีผลกระทบรุนแรงกว้างขวาง อาศัยผู้เชี่ยวชาญหรืออุปกรณ์พิเศษ
ระดับที่ 1
ขนาดเล็ก
สาธารณสุขระดับอำเภอสามารถจัดการได้
ระดับที่ 4
ขนาดใหญ่
มีผลกระทบรุนแรงยิ่ง กรณีที่ได้รับมอบหมายจากนายกฯ
อุบัติเหตุกลุ่มชน/อุบัติภัยหมู่
(MASS CASSUALTIES)
ลักษณะสำคัญ
เกิดการบาดเจ็บหรือการเจ็บป่วยของประชาชนจำนวนมาก
มีการทำลายของทรัพย์สินหรือสิ่งแวดล้อม
ทรัพยากรที่มีอยู่ในภาวะปกติไม่เพียงพอที่จะนำมาใช้ควบคู่สถานการณ์
ระบบและกลไกปกติของสังคมถูกทำลายหรือไม่เพียงพอที่จะควบคุมสถานการณ์ได้
อุบัติเหตุที่เกิดกับคนจำนวนมาก
ได้รับการเจ็บป่วยจำนวนมากมีการระดมพลเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาล
ประเภทของอุบัติภัยหมู่
Multiple casualties
จำนวนและความรุนแรงของผู้ป่วยไม่เกินขีดความสามารถของโรงพยาบาล
ผู้ป่วยที่มีภาวะคุกคามต่อชีวิตจะได้รับการรักษาก่อน
Mass casualties
จำนวนและความรุนแรงของผู้ป่วยเกินขีดความสามารถของโรงพยาบาล
ผู้ป่วยที่มีโอกาสรอดชีวิตมากที่สุด
ใช้เวลาและทรัพยากรน้อยสุดจะได้รับการรักษาก่อน
หลักการพยาบาลสาธารณภัย
การตอบโต้เหตุการณ์ฉุกเฉิน (Response)
CSCATT
C – Command
S – Safety A, B, C (Personal, Scene, Survivors)
C – Communication
A – Assessment
T – Triage, T – Treatment, T – Transportation
ควบคุมยับยั้งโรคและภัยอันตรายที่อาจเกิดขึ้น
เฝ้าระวังภายใน 5 วันหลังภัยพิบัติ
การเตรียมความพร้อม (Preparedness)
เตรียมคน มีแผนที่ตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน มีการฝึกอบรมความรู้และทักษะ การซ้อมแผน
การบูรณะฟื้นฟู (Recovery)
เน้นให้มีระบบเฝ้า
ระวังโรคติดต่อและส่งมอบภารกิจให้หน่วยงาน
ฟื้นฟูทางด้านจิตใจของผู้ประสบภัยและครอบครัว
การบรรเทาภัย (Mitigation)
ลดหรือกำจัดโอกาสในการเกิดหรือลดผลกระทบของการเกิดภัยพิบัติ
เฝ้าระวังหรือระบบการมีข่าวกรองที่ดีในการแจ้งภัยล่วงหน้า
ลักษณะของการปฏิบัติการพยาบาล
นำความรู้ ทักษะทางการพยาบาลและการพยาบาลฉุกเฉินมาใช้ในระยะก่อนเกิดภัย ขณะเกิดภัย และหลังเกิดภัย
ป้องกัน ลดความรุนแรงของการบาดเจ็บ เจ็บป่วย
ลดความเสียหายต่อชีวิต สุขภาพ ที่เกิดจากสาธารณภัย
เน้นด้านการพยาบาลฉุกเฉินแก่ผู้ประสบภัยจำนวนมากในขณะเกิดภัย
คุณสมบัติพยาบาล
สามารถประเมินสถานการณ์ คาดการณ์ถึงปัญหาสุขภาพ
มีทักษะตัดสินใจดี มีความเป็นผู้นำ แก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้
ความรู้ทางการพยาบาล
มีประสบการณ์การปฏิบัติงานพยาบาลผู้ป่วยฉุกเฉินและวิกฤต
รักษาโรคเบื้องต้นได้
มีทักษะในการสื่อสาร บันทึกข้อมูล ถูกต้องครบถ้วนชัดเจน
ระบบทางด่วน
(Fast track/Pathway system)
หลักการ
ทำรายการตรวจสอบข้อมูล
ฝึกอบรมผู้มีส่วนเกี่ยวข้องให้มีความรู้
จัดทำแนวปฏิบัติ ลำดับการปฏิบัติในการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย กำหนดหน้าที่
แผนการปฏิบัติต้องเน้นย้ำเวลาเป็นสำคัญ
ทีมสหสาขาวิชาชีพร่วมดำเนินการ
กำหนด clinical indicator
บทบาทพยาบาลในระบบทางด่วน
Flow (purpose-process-performance)
Triage/ Specific triage/ Assessment, Activate system
Investigation, Care delivery
Monitoring: early warning signs & E-response
Risk management (general & clinical)
EMS (accessibility)
Co-ordination, Communication, Handover
Inter & Intra transportation
Evaluation, output, outcome
Improvement, Innovation, Integration
หลักการดูแลผู้บาดเจ็บ
(Trauma life support)
ระบบการดูแลผู้บาดเจ็บ
(Trauma care system)
การเข้าถึงหรือรับรู้ว่ามีเหตุเกิดขึ้น (Access)
หมายเลขโทรศัพท์ฉุกเฉินเป็นหมายเลขเดียว ประเทศไทย 1669
ดูแลระยะก่อนถึงโรงพยาบาล (Prehospital care)
คำนึงถึงความปลอดภัยของสิ่งแวดล้อมเป็นอันดับแรก
ดูแลในระยะที่อยู่โรงพยาบาล (Hospital care)
วินิจฉัย การรักษาตามความเร่งด่วน
รวมถึงการดูแลในหอผู้ป่วยวิกฤต หอผู้ป่วย การฟื้นฟู
การฟื้นฟูสภาพ และการส่งต่อ (Rehabilitation & transfer)
ดูแลต่อเนื่องในรายที่พบปัญหาหรือต้องได้รับการฟื้นฟู
การดูแลผู้บาดเจ็บขั้นต้น
การประเมินผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บเบื้องต้น (Primary Survey)
ประเมินเป็นระบบ
A=Airway maintenance with cervical spine protection
B=Breathing and ventilation
C=Circulation with hemorrhagic control
D= Disability (Neurologic Status)
E= Exposure/environmental control
Resuscitation
ช่วยเหลือเพื่อให้ผู้ป่วยพ้นภาวะวิกฤต
ที่อาจทำให้เสียชีวิตได้
Secondary survey
ตรวจร่างกายอย่างละเอียด
หลังจากผู้ป่วยพ้นภาวะวิกฤตแล้ว
Definitive care
การรักษาหลังจากผู้ป่วย
ได้รับการวินิจฉัยเบื้องต้นแล้ว
ขั้นตอน วิธีการ
Airway maintenance
with cervical spine protection
ประเมิน Airway
เปิดทางเดินหายใจให้โล่ง
โดยใช้วิธีการ Head-tilt Chin-lift
กรณีผู้ป่วยได้รับอุบัติเหตุ ด้วยวิธี jaw-thrust maneuver,
modified jaw thrust, Triple airway maneuver
ให้ความระมัดระวัง Cervical spine injury
ทางเดินหายใจอุดกั้นพิจารณา
ใส่ Endotracheal tube
Breathing and Ventilation
ประเมินการช่วยหายใจและการระบายอากาศ
เปิดดูร่องรอยบาดแผลที่บริเวณทรวงอก
ดูการเคลื่อนไหวบริเวณทรวงอก
คลำ การเคาะเพื่อตรวจหาการบาดเจ็บ
ฟัง Breath sound ทั้งสองข้าง
Circulation and Hemorrhage control
อาการทางระบบประสาท
pupils, Glasgow coma scale
ผิวหนัง
ผิวหนังเย็น ชื้น เหงื่อออกมาก cyanosis ยกเว้น septic shock จะอุ่น สีชมพูในระยะแรก
ระบบทางเดินปัสสาวะ
ระยะแรกจะลด 30-50 ml./hr. และ 40 ml./hr. เมื่อเกิดภาวะไตวายจะออกน้อยกว่า 20 ml./hr
ระบบทางเดินอาหาร
กระหายน้ำ ท้องอืด คลื่นไส้ อาเจียน ลำไส้บวม และไม่ได้ยิน bowel sound
ภาวะกรดด่างของร่างกาย
เกิดการเผาผลาญ anaerobic metabolism จนเกิดภาวะ acidosis metabolic
ระบบหายใจ
หายใจเร็ว และไม่สม่ำเสมอ จาก Acidosis respiration
หัวใจและหลอดเลือด
Blood pressure, Pulse, Capillary filling time, Central venous pressure
การเสียเลือดที่มองไม่เห็น
ช่องอก จากการตรวจร่างกาย
การเอกซเรย์ปอด การใส่ท่อระบาย
ช่องท้อง retroperitoneum
โดยการทำ Diagnostic peritoneal lavage
อุ้งเชิงกราน
ใน Fracture pelvis, Fracture femur
ต้นขาเป็นบริเวณที่มีเส้นเลือดขนาดใหญ่
-Fracture femur
Disability: Neurologic Status
Glasgow Coma Scale
AVPU Scale = A-Alert, V-Voice/verbal stimuli, P-Painful stimuli, U-Unresponsive
CPOMR Scale
pupils
Exposure / Environment control
ถอดเสื้อผ้าออกให้หมดค้นหาการบาดเจ็บ
พลิกตะแคงตัวผู้บาดเจ็บแบบท่อนซุง
ตรวจร่างกายจะประเมินการได้รับบาดเจ็บของประสาทสันหลัง
ตรวจ bulbocarvernosus reflex
การกู้ชีพ (Resuscitation)
Circulation
ห้ามเลือดผู้บาดเจ็บ ร่วมกับการให้สารน้ำทดแทน
ควรเก็บเลือดส่งตรวจช่วยการประเมินความผิดปกติ
หลังได้รับสารน้ำ,เลือด ประเมินการตอบสนองต่อสารน้ำ
Breathing
ให้ได้รับออกซิเจนเสริม
reservoir face mask- flow rate 11 L/min
ติดตามระดับความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือด
ตวงวัดปริมาณปัสสาวะ
Airway
หลังจากการประเมิน การทำ Definitive airway
ใส่ท่อช่วยหายใจ, วิธีการทางศัลยกรรม
ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
การประเมินสภาพร่างกายผู้ป่วยที่
ได้รับบาดเจ็บอย่างละเอียด
(Secondary Survey)
History
Medication ยาที่ใช้ในปัจจุบัน
Past illness/Pregnancy การเจ็บป่วยในอดีต การตั้งครรภ์
Allergies ประวัติการแพ้ยา สารเคมี วัตถุ
Last meal เวลาที่รับประทานอาหารครั้งล่าสุด
Event/ Environment related to injury อุบัติเหตุที่เกิดขึ้น ความรุนแรง
Blunt trauma จากอุบัติเหตุจราจร พลัดตกที่สูง
Penetrating trauma เกิดจากอาวุธปืน มีด
การรักษาผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บ
ภายหลังได้รับการช่วยเหลือขั้นต้นแล้ว (Definitive Care)
แก้ไขพยาธิสภาพโดยตรง
การรักษาจำพาะของการบาดเจ็บแต่ละอวัยวะ
Intracranial hematoma
Intra-abdominal bleeding
multiple organ injury
Physical Examination
Cervical spine and Neck
คำนึงถึง cervical spine injury ใส่ Collar
Chest
ดู คลำ เคาะ ฟัง -ค้นหาปัญหา
Facial
คลำกระดูกใบหน้าให้ทั่ว
เพื่อหา deformity ที่อาจบ่งบอก facial fracture
Abdomen
สงสัยการบาดเจ็บในช่องท้องและมีการเสียเลือด, Reevaluation
ดู ฟัง คลำ เคาะ
ตรวจพิเศษโดยใช้สารทึบแสง, Contrast study -Intravenous pyelography (IVP)
Head
ตรวจหนังศีรษะใช้มือคลำทั่วหนังศีรษะ
Musculoskeletal and
Peripheral vascular assessment
ประเมินบาดแผล การหักงอ บวมผิดรูป
ประเมินจุดที่เจ็บ การเคลื่อนไหว คลำ Crepitus
Pelvic fracture
พบ Ecchymosis
บริเวณ Iliac wing, Pubis, Labia หรือ Scrotum
Neurological system
ตรวจระอย่างละเอียด
ประเมิน motor,
sensory และต้อง Reevaluation
ระดับความรู้สึกตัว pupil size Glasgow coma score