Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 1 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบหายใจ, image, image, image, image,…

- - - - เมื่อร่างกายติดเชื้อจากผู้อื่นทำให้เชื้อในคอมีปริมาณมาก ต่อมทอลซิลซึ่งมีหน้าที่กรองเชื้อจะบวมแดง โตและเจ็บเกิดภาวะที่เรียกว่าต่อมทอลซิลอักเสบ (Tonsillitis) สาเหตุขึ้นกับอายุ เด็กโตหรือผู้ใหญ่จะเกิดจากเชื้อที่เรียกว่า Streptococcus ส่วนเด็กมักจะเกิดจากเชื้อไวรัส
    - - มีอาการเจ็บคอ อาการเจ็บคอจะเจ็บมากบริเวณด้านข้างของช่องปากทั้งสองข้าง โดยมากจะเจ็บมากกว่า 48 ชั่วโมง
      - กลืนอาหารลำบาก
      - มีอาการไข้ หนาวสั่น ไข้จะสูงหรือไข้ต่ำๆ ขึ้นอยู่กับสภาพผู้ป่วย
      - คัดจมูก มีน้ำมูกแต่ไม่มาก น้ำมูกมักใส
      - ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว
      - อาจมีต่อมน้ำเหลืองด้านหน้าลำคอส่วนบน โตทั้งสองข้าง
      - มีกลิ่นปาก
      - มีจุดหนองที่ต่อมทอลซิลและต่อมน้ำเหลืองโตกดเจ็บ
    - - ให้พักผ่อนมากขึ้น ดื่มน้ำ รับประทานอาหารให้เพียงพอ
  - - - เกิดจากเชื้อหวัด ไซนัสอักเสบ ต่อมอะดีนอยด์อักเสบ บางรายอาจจะมีภาวะบางอย่างทำให้ติดเชื้อง่ายขึ้น บ่อยขึ้น เช่น ว่ายน้ำ ดำน้ำ การสั่งน้ำมูกอย่างรุนแรง การขึ้นที่สูง ขึ้นเครื่องบิน
    - - ปวดหู ร้องไห้งอแง โดยเฉพาะมักเป็นเวลากลางคืน พ่อแม่เด็กอาจคิดว่าแมลงเข้าหู
      - มักมีไข้นำมาก่อน
      - บางรายบ่นหูอื้อๆ หรือมีน้ำไหลออกจากหูได้ น้ำใสหรือน้ำหนองน้อยรายมากที่จะพบว่ามีน้ำปนเลือด ส่วนมากจะมีแก้วหูทะลุด้วย จึงมีน้ำไหลออกมาทางรูทะลุถ้ารักษาทันท่วงที รูทะลุมักจะปิดได้เอง เมื่อหูแห้งดี
      - อย่างไรก็ตามไม่แนะนำให้แคะหูเองอาจจะทำให้ช่องหูบวมอักเสบได้ เวลามาพบแพทย์อาจจะส่องดูในช่องหูได้ยากขึ้น
    - - มักจะต้องให้ยาปฏิชีวนะตามความเหมาะสม สำหรับกำจัดเชื้อที่เป็นสาเหตุ
      - ดูดทำความสะอาดในช่องหู เพื่อดูดหนองออก ช่วยระบายเชื้อโรคออกได้เร็วขึ้น
      - ยาแก้ปวด ยาลดน้ำมูก รวมทั้งยาหยอดหูตามความจำเป็น
    - - พบได้ไม่บ่อยเนื่องจากในปัจจุบันยาปฏิชีวนะได้ผลดีในการรักษาอาการจะไม่รุนแรงมากอาการที่พบบ่อยกว่า
        
        รักษาแล้วไม่ทุเลา เช่น ไข้สูงไม่ลดลง ประกอบกับ น้ำหนองไหลจากหูมากขึ้น ปวดบวมหลังหูอาจคิดถึงฝีลุกลามไปกระดูกหลังหูจำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัด
      - อีกกลุ่มที่มีภาวะแทรกซ้อน
        
        การติดเชื้อลุกลามออกไปพวกหู เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เด็กจะมีไข้สูงตลอด ปวดศีรษะรุนแรง อาเจียน
  - - - อาการเจ็บคอจากเชื้อไวรัส ผู้ป่วยจะมีอาการเจ็บคอโดยเฉพาะเวลากลืน คอแดงเล็กน้อย ไม่มีจุดขาวที่ทอนซิล มีเสมหะ น้ำมูกใสไม่มีสีเขียว-เหลือง ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักมีอาการหวัดมาก่อนแล้วจึงเจ็บคอภายหลัง
      - อาการเจ็บคอจากเชื้อแบคทีเรีย มักเกิดกับผู้ที่มีอาการเจ็บคอต่อเนื่องหลายวัน คอแดงจัด มีจุดขาวที่ทอนซิล มีไข้ มีเสมหะหรือน้ำมูกสีเขียว-เหลือง กลืนลำบาก เสียงพูดเปลี่ยนไป
    - - แพทย์วินิจฉัยโรคติดเชื้อในคอด้วยการซักประวัติ การตรวจร่างกาย และตรวจเพิ่มเติมการตรวจเพิ่มเติม เฉพาะในกรณีที่มีอาการรุนแรงอาจจำเป็นต้องมีการเก็บตัวอย่างเชื้อจากลำคอเพื่อส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
    - - กรณีที่เป็นการติดเชื้อแบคทีเรีย
        
        จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อลดการติดเชื้อโดยรับประทานตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
      - กรณีที่เป็นการติดเชื้อไวรัส
        
        อาการของโรคมักจะดีขึ้นได้เองภายใน 3-4 วัน การรักษาจึงเป็นไปตามอาการโดยไม่ต้องไม่ใช้ยาปฏิชีวนะ ผู้ป่วยควรงดรับประทานของทอด ของมัน อาหารรสจัด
    - - ควรสวมหน้ากากอนามัย
      - ไม่ควรคลุกคลีกับผู้ป่วยโรคติดเชื้อในคอ โรคหวัด หรือโรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจอื่นๆ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และรับประทานให้เป็นเวลา
  - - - เกิดจากเชื้อไวรัส ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักมีอาการไม่เกิน 10 วัน และมักจะหายได้เอง
      - เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักมีอาการของหวัดหรือการติดเชื้อในระบบ ทางเดินหายใจส่วนบนมากกว่า 10 วันหรือมีอาการดีขึ้นแล้วกลับแย่ลง
    - - รวมถึงมีอาการปวด หรือแน่นบริเวณใบหน้า อาจมีการรับกลิ่นเสียไป เมื่อตรวจ
      - มีน้ำมูกไหลออกมาทางรูจมูกด้านหน้า หรือไหลลงคอ
      - อาการคัดหรือแน่นจมูก
    - - ภาพเอกซเรย์ไซนัส
      - เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ และเอ็กซเรย์คลื่นแม่เหล็กของไซนัส
    - - การซักประวัติ และการตรวจโพรงจมูก สำหรับภาพรังสีเอกซเรย์นั้นมีส่วนช่วยเฉพาะในรายที่อาการและอาการแสดงไม่สัมพันธ์กันหรือในรายที่ยากต่อการวินิจฉัย การส่งเพาะเชื้อช่วยในรายที่ไม่ตอบสนองต่อการให้ยาต้านจุลชีพหรือสงสัยเชื้อดื้อยา
    - - การรักษาตามอาการ เช่น ให้ยาแก้ปวด, ให้ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือและให้ยาสเตียรอยด์พ่นจมูก
      - ในผู้ป่วยไซนัสอักเสบเฉียบพลันที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ถ้าผู้ป่วยมีอาการไม่มาก เช่น ปวดเล็กน้อย ไข้ต่ำกว่า38.3°C แนะนำให้สังเกตอาการและจะให้ใช้ยาต้านจุลชีพ
      - ยาต้านจุลชีพชนิดแรกที่ควรให้ คือ amoxicillin และควรให้เป็นระยะเวลา 10-14 วัน
    - - ทางตา อาการที่ต้องสงสัย ได้แก่ ตาบวม เจ็บตา กลอกตาแล้วเจ็บ มองเห็นภาพซ้อนหรือ เห็นภาพไม่ชัด เป็นต้น
      - ทางสมอง อาการที่ต้องสงสัย ได้แก่ ปวดศีรษะ มีอาการคลื่นไส้อาเจียน มองเห็นภาพซ้อนหรือ เห็นภาพไม่ชัด กล้ามเนื้ออ่อนแรง ร่วมกับไข้สูง เป็นต้น
    - - ไข้หวัด ภูมิแพ้ เยื่อบุโพรงจมูกบวม โรคกรดไหลย้อน
    - - ควรพักผ่อนให้เพียงพอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และตรงเวลา เลี่ยงอาหารรสจัด มัน เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนไม่ควรมากกว่า 2 แก้วต่อวัน ดื่มน้ำอย่างน้อย 1.5 ลิตรต่อวัน
  - - - เกิดจากการติดเชื้อไวรัส
    - - ติดต่อทางระบบทางเดินหายใจ จากการไอ จาม รับน้ำมูก น้ำลาย หรือสัมผัสเชื้อโรคจากสิ่งต่างๆ รอบตัว เช่น การเล่นกับคนเป็นหวัด โทรศัพท์ จับราวบันได กดปุ่มกดลิฟต์ และ ของเล่น เป็นต้น
        
        กลุ่ม ไรโนไวรัส (Rhinoviruses)
        
        โคโรนาไวรัส (Coronaviruses)
    - - ไข้ตัวร้อน ครั่นเนื้อครั่นตัว
      - อ่อนเพลีย
      - ปวดศีรษะ
      - คัดจมูก มีน้ำมูกใส
      - จาม
      - คอแห้ง เจ็บคอ
      - อาจมีอาการไอ ซึ่งมีได้ทั้งไอแห้งหรือไอมีเสมหะ
    - - เนื่องจากโรคหวัดเกิดจากเชื้อไวรัส ไม่มียาที่ใช้รักษาโดยเฉพาะ จึงให้การรักษาตามอาการเท่านั้น
        
        ถ้ามีไข้ ให้รับประทานยาลดไข้
        
        หากมีอาการไอ ควรดื่มน้ำอุ่นบ่อยๆ
    - - ปิดปากและจมูกเมื่อไอหรือจาม จะช่วยลดการติดเชื้อโรคได้
      - รักษาร่างกายให้อบอุ่นอยู่เสมอ โดยเฉพาะเวลาที่มีอากาศเปลี่ยนแปลง
      - ไม่ควรเข้าไปในที่ที่มีคนแออัด โดยเฉพาะเวลาที่มีการระบาดของไข้หวัด
      - ไม่ควรอาบน้ำหรือสระผมด้วยน้ำที่เย็นเกินไปโดยเฉพาะในเวลาที่มีอากาศเย็น
      - ดูแลสุขภาพตนเองให้แข็งแรงโดยการออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ
- - - - ปอดอักเสบจากการติดเชื้อ หรือ pneumonia (ปอดบวม)
        
        กิดการอักเสบของถุงลมปอดและเนื้อเยื่อโดยรอบ
      - ปอดอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ
        
        เกิดจากการหายใจเอาสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ
    - - การซักประวัติ สอบถามอาการโดยเฉพาะอาการไอแบบมีเสมหะ มีไข้ และหายใจหอ
      - การตรวจร่างกาย เช่น ฟังเสียงปอด และเอกซเรย์ปอด
      - ตรวจวัดออกซิเจนในเลือด
      - ตรวจนับเม็ดเลือดขาวในเลือด
      - ตรวจและเพาะเชื้อจากเสมหะและเลือด
    - - ไอมีเสมหะ
      - เจ็บหน้าอกขณะหายใจหรือไอ
      - หายใจเร็ว หายใจหอบ หายใจลำบาก
      - มีไข้ เหงื่อออก หนาวสั่น
      - คลื่นไส้ อาเจียน หรือท้องเสีย
      - อ่อนเพลีย
      - ผู้สูงอายุอาจมีอาการซึม ความรู้สึกสับสน อุณหภูมิร่างกายต่ำกว่าปกติ
      - เด็กเล็กอาจมีอาการท้องอืด อาเจียน ซึม ไม่ดูดนมหรือน้ำ
    - - การให้ยาปฏิชีวน
      - การรักษาแบบประคับประคองตามอาการ
      - การรักษาภาวะแทรกซ้อน
    - - ฉีดวัคซีนป้องกันโรค
        
        วัคซีนแบบคอนจูเกต (Conjugate)
        
        วัคซีนแบบโพลีแซคคาไรด์ (Polysaccharide)
    - - ไม่สูบบุหรี่
      - ดูแลสุขอนามัยส่วนตัว
      - หลีกเลี่ยงควันบุหรี่ ควันไฟ
      - สร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรงด้วยการนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอบประทานอาหารที่มีประโยชน์ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
      - ไม่ดื่มสุรามากจนมึนเมาเพราะอาจสำลักเอาเชื้อโรคจากปากเข้าปอด
  - - - ไอแบบมีเสียงก้องหรือคล้ายเสียงเห่า ซึ่งจะเกิดเมื่อมีการอักเสบและไอมากขึ้น และมักมีอาการในเวลากลางคืน
      - หายใจเสียงดัง หายใจลำบาก
      - เสียงแหบ
      - มีผื่นขึ้น
      - ตาแดง
      - ต่อมน้ำเหลืองบวม
      - โรค Croup มักเกิดขึ้นกับเด็กเล็ก โดยเฉพาะเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 3 ปีหากพบว่ามีอาการติดต่อกันนานกว่า 1 สัปดาห์ หรือมีอาการต่อไปนี้ ควรพาเด็กไปพบแพทย์ทันที
        
        หายใจเข้าหรือออกมีเสียงดังหรือเสียงสูง
        
        หายใจเร็วกว่าปกติ หายใจลำบาก
        
        เริ่มมีน้ำลายไหลหรือกลืนลำบาก
        
        ดื่มนมหรือน้ำไม่ได้ ไม่มีแรง กระวนกระวาย
        
        จมูก ปาก หรือเล็บเปลี่ยนเป็นสีเทาหรือม่วงจากภาวะหายใจลำบาก
        
        อาการคล้ายภาวะขาดน้ำ เช่น ลิ้นหรือปากแห้ง ไม่ปัสสาวะ เป็นต้น
    - - มักเกิดจากการติดเชื้อไวรัส
    - - แพทย์จะตรวจร่างกายเบื้องต้น สังเกตอาการจากการหายใจของเด็ก
        
        สังเกตการหายใจและฟังเสียงบริเวณหน้าอกด้วยหูฟังแพทย์ว่ามีความผิดปกติหรือไม่
        
        ตรวจภายในลำคอ
        
        เอกซเรย์บริเวณคอ
    - - การรักษาด้วยตนเอง
        
        ดูแลให้เด็กอยู่ในอาการสงบด้วยการกอด
        
        เพิ่มความชื้นในอากาศ
        
        ให้เด็กเล็กดื่มน้ำหรือนมอุ่น ๆ
        
        ให้เด็กนอนหมอนสูงหรือให้นอนหนุนตัก
        
        ให้เด็กนอนหลับอย่างเพียงพอ
      - การรักษาโดยแพทย์
        
        ใช้ยาสเตียรอยด์ทั้งชนิดรับประทานหรือชนิดพ่น
        
        างรายอาจให้ฉีดยาเดกซาเมทาโซน
        
        กรณีที่มีอาการรุนแรง แพทย์อาจให้เด็กพักรักษาตัวที่โรงพยาบาล
  - - - น้ำมูกไหล
      - คัดจมูก
      - ไอ
      - มีไข้
    - - เกิดจากการติดเชื้อไวรัสในบริเวณหลอดลมฝอย ที่เป็นทางเดินหายใจขนาดเล็กที่สุดในปอด
    - - คลอดก่อนกำหนด
      - มีปัญหาเกี่ยวกับหัวใจหรือปอด
      - ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
      - สูบบุหรี่
      - ไม่ได้ดื่มนมแม่
      - ติดต่อใกล้ชิดกับเด็กคนอื่น ๆ
      - อยู่ในที่แออัด
    - - เอกซเรย์หน้าอก
      - ตรวจหาเชื้อไวรัส
      - ตรวจเลือด
    - - โดยปกติแล้ว โรคหลอดลมฝอยอักเสบเฉียบพลัน มักจะอยู่เพียงแค่ 2-3 สัปดาห์ เด็กส่วนใหญ่มักจะหายจากโรคนี้ได้เอง เพียงแค่ดูแลรักษาตัวอยู่ที่บ้าน
  - - - ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม
        
        การสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้
        
        ออกกำลังกายหักโหมเกินไป
        
        สัมผัสอากาศเย็น
        
        การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ
        
        มีภาวะกรดไหลย้อน
        
        รับประทานยาบางชนิด เช่น แอสไพริน
        
        สารกันบูดในอาหาร
        
        ความเครียด
      - ปัจจัยทางพันธุกรรม
        
        โรคหอบหืดเป็นโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม ผู้ที่มีบิดา มารดา หรือญาติเป็น จะมีโอกาสเป็นโรคนี้มากกว่าคนทั่วไป
    - - ไอ มีเสมหะ แน่นหน้าอก หายใจไม่อิ่ม หายใจมีเสียงหวีด และเหนื่อยหอบ โดยอาการจะเป็นๆ หายๆ ส่วนใหญ่เป็นช่วงกลางคืนหรือเช้ามืด และหลังจากสัมผัสปัจจัยกระตุ้นต่างๆ
    - - การตรวจสมรรถภาพปอดด้วยวิธี spirometry
      - การตรวจ Peak Expiratory Flow (PEF)
      - ตรวจภาวะหลอดลมไวเกินโดยให้ผู้ป่วยสูดดมสารเมธาโคลีน
      - ตรวจการออกกำลังกาย
      - ตรวจภาวะภูมิแพ้
      - ตรวจภาพรังสีทรวงอกหรือเอกซเรย์ปอด
      - ตรวจการอักเสบของหลอดลม
    - - การรักษาภาวะอักเสบเพื่อควบคุมอาการของโรคให้สงบลง และการป้องกันอาการกำเริบด้วยการหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นต่างๆ ที่ทำให้เกิดอาการหอบหืด เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเป็นปกติที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
        
        กลุ่มยาควบคุมหรือระงับการอักเสบของหลอดลม
        
        กลุ่มยาบรรเทาอาการ
    - - ปัจจุบันยังไม่มีวิธีการป้องกันการเกิดโรคหอบหืด
  - - - โรคหลอดลมอักเสบชนิดเฉียบพลัน (acute bronchitis)
        
        เกิดจากเชื้อไวรัส เหมือนไข้หวัดมีอาการไม่เกิน 3 สัปดาห์
      - โรคหลอดลมอักเสบชนิดเรื้อรัง (chronic bronchitis)
        
        เกิดจากโรคภูมิแพ้ [โรคหืด (asthma)] หรือเกิดจากการสูบบุหรี่เป็นระยะเวลานาน
    - - มีอาการไอเรื้อรัง ไม่หายภายใน 2 สัปดาห์
      - มีอาการไอเป็นเลือด ร่วมด้วย
      - มีอาการที่สงสัยว่า อาจเป็นปอดอักเสบร่วมด้วย เช่น มีไข้ ไอ และหอบเหนื่อย
      - มีอาการไอมาก จนรบกวนการรับประทานอาหาร หรือการนอนหลับ
    - - แพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกาย โดยใช้ที่ฟังปอด ฟังหลอดลม ว่ามีการตีบแคบของหลอดลมหรือไม่
      - การส่งตรวจภาพรังสีทรวงอก (chest X-ray)
    - - มักจะหายได้เอง ภายใน 7-10 วัน ถ้าปฏิบัติตนถูกต้อง (ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส จึงไม่จำเป็นต้องรับประทานยาต้านจุลชีพ
        
        พักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำอุ่นบ่อยๆ เพราะน้ำเป็นยาละลายเสมหะที่ดีที่สุด
        
        หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยง ควัน, กลิ่นฉุน, ควันบุหรี่, สารเคมี, ฝุ่น, สารระคายเคืองต่างๆ ซึ่งจะทำให้การอักเสบในหลอดลมเป็นมากขึ้น
        
        ควรพยายามหลีกเลี่ยงอากาศเย็น และแห้ง
        
        ควรให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายขณะนอนให้เพียงพอ
        
        - รักษาตามอาการ เช่น ถ้ามีไข้ อาจรับประทานยาลดไข้ [paracetamol หรือ non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)]
    - - โรคหลอดลมอักเสบชนิดเรื้อรัง-
        
        ควรหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยง ควัน, กลิ่นฉุน, ควันบุหรี่, สารเคมี, ฝุ่น, สารระคายเคืองต่างๆ
      - โรคหลอดลมอักเสบชนิดเฉียบพลัน
        
        ควรหลีกเลี่ยงสาเหตุที่ทำให้ร่างกายมีภูมิต้านทานต่ำลง
        
        หมั่นออกกำลังกายแบบแอโรบิก
    - - ถ้าให้การรักษาไม่ถูกต้อง การติดเชื้อจากหลอดลมอาจลามไปที่ปอด ทำให้เกิดปอดอักเสบ (pneumonia)ได้ หรือจากหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน อาจกลายเป็นหลอดลมอักเสบเรื้อรัง หรือโรคถุงลมโป่งพองได้