Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 1 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบทางเดินหายใจ - Coggle Diagram

- - - - ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส เชื้อที่พบบ่อยที่สุดในผู้ป่วยทุกอายุคือ rhinovirus ซึ่งมีมากกว่า100 ชนิด
    - - ขึ้นกับอายุและชนิดของเชื้อไวรัส เด็กเล็กอาจมีไข้ และน้ำมูกเป็นอาการเด่น เด็กโตมักไม่มีไข้แต่อาจเริ่มด้วยอาการเจ็บคอหรือ ระคายคอ ต่อมามีน้ำมูกคัดจมูก ไอ อาการไอพบได้ประมาณสองในสามของผู้ป่วยเด็ก
    - - การลดไข้
        
        การเช็ดตัว
        
        ยา เช่น paracetamol
        
        ระมัดระวังการใช้ibuprofen โดยเฉพาะช่วงที่มีโรคไข้เลือดออก ระบาด
        
        ไม่แนะนำให้ใช้แอสไพริน เนื่องจากมีรายงานการเกิด Reye’ssyn-drome ในเด็กที่เป็นไข้หวัดใหญ่หรือสุกใสและได้รับยาแอสไพริน
  - - - ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส ที่พบบ่อย ได้แก่adenovirus, influenza virus,parainfluenzavirus, rhinovirus, respiratory syncytial virus (RSV)
    - - ทอนซิลอักเสบเป็นหนอง หรือทอนซิลบวมแดงจัด
      - ต่อมน้ำหลืองบริเวณคอส่วนหน้าบวมและกดเจ็บ
      - ไข้สูง > 38 องศาเซลเซียส
      - ไม่มีอาการไอ
      - อายุ3-14 ปี
    - - การรักษาตามอาการ
      - การให้ยาต้านจุลชีพ
  - - - เจ็บคอ หูอื้อ ลมหายใจมีกลิ่น (halitosis) เสียงขึ้นจมูก เยื่อบุจมูกแดง กดเจ็บบริเวณไซนัส post nasal drip ไม่ได้กลิ่น และปวดฟัน เป็นต้น
    - - การรักษาประคับประคองตามอาการ
      - การรักษาจำ เพาะ (specific treatment) ได้แก่ ยาต้านจุลชีพ
    - - periorbitalcellulitis ทำ ให้มีอาการไข้รอบตาบวม
      - ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ได้แก่ การติดเชื้อในเบ้าตา มีอาการตาบวม ตาโปน ไม่สามารถกลอกตาได้ตามปกติมีฝีหนองภายในกะโหลกศีรษะ ทำให้มีความดันในกะโหลกศีรษะสูง
    - - การป้องกันโดยการดูแลไม่ให้ติดหวัด
      - แนะนำผู้ปกครองของเด็กเล็กให้เลือกสถานรับเลี้ยงเด็กอ่อนที่สะอาด และไม่แออัดเกินไป
      - ครอบครัวที่มีเด็กโตอยู่ด้วยต้องเน้นให้ล้างมือเมื่อกลับจากโรงเรียน
      - เลี่ยงควันบุหรี่ มลพิษ และสารที่ก่อให้เกิดโรคภูมิแพ้เนื่องจากมีผล ต่อเยื่อบุจมูก และโพรงไซนัส
      - ควบคุมอาการในผู้ป่วยเด็กที่มีปัญหาการแพ้อากาศ
      - ทั้งนี้ไม่แนะนำให้ใช้ยาต้านจุลชีพเพื่อการป้องกัน เนื่องจากพบว่ามี ปัญหาเชื้อดื้อยามากขึ้น
  - - - เชื้อไวรัส เป็นสาเหตุส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ30-50 ของการเกิด AOM ในเด็ก เชื้อที่พบบ่อย ได้แก่ respiratorysyncytialvirus(RSV), influenzavirus, adenovirus, rhinovirus, coronavirus, enterovirus, parainfluenzavirus type 1-3, human metapneumovirus
      - เชื้อแบคทีเรีย ที่พบเป็นสาเหตุของ AOM บ่อย ได้แก่ S. pneumoniae, H. influenzae, S. pyogenes, M. catarrhalis
    - - ประวัติมีการ
        เจ็บป่วย ทางระบบหายใจ มีประวัติครอบครัวป่วยเป็นหูชั้นกลางอักเสบ การเลี้ยงดูใน สถานเลี้ยงเด็กอ่อน กลุ่มที่มีภาวะกรดไหลย้อน ปากแหว่งเพดานโหว่ กลุ่มอาการ ดาวน์การใช้จุกนมปลอม รวมถึงการอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีควันบุหรี่
    - - การปวดหูในเด็กเล็กที่ยังไม่สามารถพูดได้อาจมีดึงหู ทุบหูร่วมกับ ร้องกวน งอแงผิดปกติหรือไม่ยอมนอน
    - - การรักษาตามอาการ อาการที่สำคัญ คือ อาการปวดหูโดยเฉพาะในระยะเวลา 24 ชั่วโมง แรก
      - การรักษาจำ เพาะ ปัจจุบันพบว่าสาเหตุของการเกิด AOM ในเด็กนั้น ส่วนหนึ่งเกิด จากการติดเชื้อไวรัส ซึ่งหายได้เองโดยไม่ต้องใช้ยาต้านจุลชีพ
    - - คือ วัคซีนป้องกันเชื้อปอดอักเสบ (Pneumococcal vaccine), วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ (Influenza vaccine) และการให้ภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส RSV-IGIV ในกลุ่มที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ เป็นต้น
      - ทำให้ร่างกายแข็งแรงเพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อต่าง ๆ
      - ถ้าเจ็บป่วยเป็นโรคนี้ ควรดูแลรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ อย่าปล่อยให้เป็นเรื้อรัง
      - ควรให้ทารกกินนมมารดาอย่างน้อย 6 เดือน เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหูชั้นกลางอักเสบ
      - ระมัดระวังอย่าให้เกิดอันตรายหรืออุบัติเหตุกับหู
- - - - เชื้อที่พบเป็นสาเหตุส่วนใหญ่คือไวรัสที่พบบ่อยที่สุด คือ parainfluenza viruses
    - - ภาวะพร่องออกซิเจน, ภาวะหายใจล้ม เหลว, ภาวะขาดน้ำ, bacterial tracheitis, ปอดบวมน้ำ (pulmonary edema), มีลมในช่องเยื่อหุ้มปอด, หัวใจหยุดเต้นและเสียชีวิต
    - - หลีก เลี่ยงไม่ให้เด็กเล็กอยู่ในที่แออัด หลีกเลี่ยงการสัมผัสหรือใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่มี อาการหวัดหรือติดเชื้อ
        ในระบบหายใจ
      - ถ้ามีสมาชิกในครอบครัวมีอาการหวัด หรือติดเชื้อในระบบหายใจควรให้ใช้ผ้าปิดปากปิดจมูกและล้างมือ
        ทุกครั้งก่อน สัมผัสเด็ก
    - - รักษาทั่วไปและการใช้ยาเพื่อลดการบวมของทางเดินหายใจ ได้แก่ corticosteroids และ nebulized epinephrine
    - - น้ำมูก ไอเล็กน้อย และไขต่ำๆ (บางราย อาจมีไข้สูงถึง 40 องศาเซลเซียส) นำมาก่อนประมาณ 12-48 ชั่วโมง หลังจากนั้นจะมีอาการ ไอเสียงก้อง เสียงแหบ และหายใจได้ยินเสียง stridor ซึ่งมักเกิดในช่วงหายใจเข้า อาการมักเป็นมากขึ้นในเวลากลางคืน ขณะกระสับกระส่ายหรือร้องไห้มาก
  - - - ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อ Haemophilus influenzae type b
    - - ผู้ป่วยมักมีไข้สูงเฉียบพลัน เจ็บคอมาก กลืนลำบาก น้ำลายไหล พูดไม่ชัด กระสับกระส่าย
    - - การรักษาแบบประคับประคอง
        
        ให้ออกซิเจนที่มีความชื้น
        
        งดให้อาหารทางปากและพิจารณาให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
        
        รบกวนผู้ป่วยให้น้อยที่สุด หลีกเลี่ยงการตรวจช่องคอโดยไม่จำเป็น
        
        เตรียมท่อช่วยหายใจให้พร้อม โดยเตรียมขนาดเล็กกว่าปกติ 0.5-1 มม.
      - การรักษาแบบจำเพาะ
        
        การให้ยาต้านจุลชีพ ควรให้ยาที่เหมาะ สม และรวดเร็วที่สุด
    - - ปอดอักเสบ, ปอด
        แฟบ, pulmonary edema, ทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน
  - - - เชื้อก่อโรคที่พบบ่อยที่สุด คือ Staphylococcus aureus1-5 ทั้งที่ดื้อและ ไม่ดื้อต่อ methicillin (MRSA)
      - เชื้ออื่นๆ ได้แก่ Streptococcus pneumoniae, group A streptococcus (Streptococcuspyogenes, GAS), alpha-
    - - ไอเสียงก้อง เสียงแหบ ต่อมามีไข้สูง ไอ มี
        เสมหะจำนวนมากหายใจลำบาก
    - - การรักษาที่สำคัญมากและต้องพิจารณาเร่งด่วน คือ การดูแลทางเดิน หายใจให้เปิดโล่ง
      - ผู้ป่วยร้อยละ 50-90 จำเป็นต้องใส่ท่อช่วยหายใจ หรือเจาะคอ หลังจากใส่ท่อช่วยหายใจส่วนใหญ่จำเป็นต้องดูดเสมหะบ่อย
      - ควรให้ออกซิเจนและสารน้ำให้เพียงพอ ติดตาม อาการใกล้ชิด
  - - - เชื้อไวรัส respiratory syncytial virus (RSV) และ parainfluenza virus type เป็นสาเหตุที่พบ
        บ่อย โดย RSV มัก พบในเด็กเล็ก
      - สาเหตุส่วนใหญ่ (ร้อยละ 90) เกิดจากไวรัส ได้แก่ influenza A, influenza B, parainfluenzavirus, RSV, coronavirus, adenovirus, rhinovirus และhuman metapneumovirus (hMPV)
    - - ผู้ป่วยจะมีอาการคล้ายหวัด ได้แก่ มีไข้ หรืออาจไม่มีไข้ก็ได้ มีน้ำมูก คัดจมูกนำมาก่อนในช่วง 3-5 วัน
    - - การรักษาตามอาการ
        
        การดื่มน้ำมากๆ อาจให้ดื่มน้ำผึ้งผสมมะนาว เพื่อทำให้ชุ่มคอและ บรรเทาอาการไอ
        
        ไม่แนะนำให้ใช้ยากด อาการไอในผู้ป่วยเด็ก (cough suppression) เพราะทำให้ เกิดอาการง่วงซึม เสมหะแห้งเหนียวมากขึ้น และอาจเป็นอันตราย ถึงขั้นเสียชีวิตได้
        
        การให้ยากลุ่ม antihistamine, decongestant และ beta-2 agonist
      - การรักษาประคับประคอง
        
        การทำกายภาพบำบัดทรวงอกเพื่อระบายเสมหะ
      - การรักษาจำเพาะ
        
        เนื่องจากสาเหตุส่วนใหญ่ของหลอดลมอักเสบเฉียบพลันเกิดจาก ไวรัส ดังนั้นการให้ยาต้านจุลชีพจึงไม่มีประโยชน์ ยกเว้น ในรายที่มีลักษณะบ่งชี้ว่ามีการติดเชื้อแบคทีเรีย ควรให้ยาต้าน จุลชีพที่ครอบคลุมเชื้อที่น่าจะเป็นสาเหตุ
    - - การติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน ปอดแฟบใน รายที่มีการระบายเสมหะไม่ดี มีเสมหะคั่งค้างอาจเกิดเป็นหลอดลมอักเสบเรื้อรัง หรือโรคปอดเรื้อรังตามมาได้
    - - การได้รับวัคซีนที่จำเพาะเจาะจงกับเชื้อ ได้แก่ ไข้หวัดใหญ่ (influenza) และไอกรน (pertussis) มีประโยชน์ในการช่วยลด อาการของผู้ป่วยในระหว่างที่มีการติดเชื้อได้
  - - - ไวรัส ที่พบบ่อยได้แก่ respiratory syncytial virus, influenza, parainfluenza และ human metapneumoviru
      - เชื้อแบคทีเรียที่พบบ่อยที่สุดในทุกกลุ่มอายุ (ยกเว้นทารกแรกเกิด) คือ Streptococcus pneumoniae
    - - ไข้ ไอ หอบ มีอาการหายใจลำบาก หายใจอกบุ๋ม จมูกบาน ในรายที่เป็นมากอาจ ตรวจพบริมฝีปากเขียวหรือหายใจมีเสียง grunting
    - - การรักษาแบบประคับประคอง
        
        ให้ออกซิเจนในผู้ป่วยที่มีมีอาการเขียว
        
        ให้สารน้ำอย่างเพียงพอ แนะนำให้ผู้ป่วยดื่มน้ำ หรือให้น้ำผ่านทาง สายให้อาหารทางจมูก ควรหลีกเลี่ยงวิธีการนี้ในเด็กเล็กที่ มีรูจมูกเล็ก ในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงมากหากจำเป็นต้องใส่ควรเลือกสายที่มี ขนาดเล็กที่สุด
        
        ให้ยาพ่นขยายหลอดลมในรายที่ฟังปอดได้ยินเสียง wheeze หรือ rhonchi
        
        พิจารณาให้ยาขับเสมหะหรือยาละลายเสมหะในกรณีที่ให้สารน้ำเพียงพอแล้ว
        
        การทำกายภาพบำบัดทรวงอก
      - การรักษาตามอาการ
        
        การให้ยาแก้ปวดลดไข้ ในรายที่มีอาการ เจ็บหน้าอก ปวดข้อ ปวดท้อง เจ็บหู ผู้ป่วยที่มี pleural pain
      - การรักษาจำเพาะ
        
        ปอดบวมจากไวรัสไม่มียารักษาจำเพาะ ยกเว้นไวรัสไข้หวัดใหญ่ (influenza virus) ในกรณีที่สงสัยว่าไวรัสไข้หวัดใหญ่เป็นเชื้อก่อโรค ควรให้ยา ต้านไวรัส ได้แก่
        
        Oseltamivir
        
        Zanamivir
    - - น้ำหรือหนองในช่องเยื่อหุ้มปอด
      - ฝีในปอด
    - - เด็กควรได้รับวัคซีนป้องกันเชื้อแบคทีเรียก่อโรคในระบบหายใจ
      - พ่อ แม่ และผู้เลี้ยงดูเด็กอายุน้อยกว่า 6 เดือน ควรได้รับวัคซีน ไข้หวัดใหญ่และ
        วัคซีนป้องกันโรคไอกรน
  - - - สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เช่น Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Streptococcus pyogenes, Mycoplasma pneumoniae เป็นต้น
    - - การรักษาแบบประคับประคอง
        
        ควรได้รับการรักษาในโรงพยาบาล
        
        ให้ออกซิเจน หากมีอาการหอบเหนื่อยหรือ SpO2 น้อยกว่า 92%
        
        ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำหากมีภาวะขาดน้ำหรือกินได้น้อย
        
        ให้ยาลดไข้และยาแก้ปวด
        
        หลีกเลี่ยงการทำกายภาพบำบัดทรวงอกในขณะที่ผู้ป่วยมีอาการหอบเหนื่อย
      - ยาต้านจุลชีพ
        
        ผู้ป่วยทุกคนควรได้รับยาต้านจุลชีพเข้าหลอดเลือดดำที่ครอบคลุมเชื้อ แบคทีเรียเป็นวงกว้างในช่วงแรกและครอบคลุม
      - การเจาะระบายน้ำในเยื่อหุ้มปอด
        
        การเจาะระบายน้ำในเยื่อหุ้มปอดควรทำโดยวิธีมาตรฐาน
      - การใส่ท่อระบายน้ำในเยื่อหุ้มปอด
      - การใส่ยาละลายไฟบริน (fibrinolytic agent) ในเยื่อหุ้มปอด
      - การผ่าตัด
      - การนัดติดตามอาการ
  - - - การรักษาขณะมีอาการหอบ
        
        ให้ยาขยายหลอดลม ให้ผลเร็วกว่าการฉีด ถ้าไม่สามารถพ่นยาได้อาจใช้ยาฉีด
        
        ให้ยา corticosteroid ควรให้ทันทีขณะที่หอบมาก เป็นยาลดการอักเสบจะได้ผลหลังให้ยา 6-8 ชั่วโมง
        
        รักษาภาวะแทรกซ้อน เช่น ปอดอักเสบ ปอดแฟบ
        
        ให้ออกซิเจน
      - การรักษาโรคหืดระยะยาว
        
        การควบคุมสิ่งกระตุ้นให้เกิดการแพ้
        
        ให้ยาเพื่อรักษาภาวะหลอดลมหดเกร็ง
        
        กายภาพบำบัดทรวงอก เช่น การฝึกการหายใจ การไออย่างมีประสิทธิภาพ
        
        การออกกำลังกาย
    - - ประวัติ มีอาการไอ หอบ เหนื่อย แน่นหน้าอก หรือหายใจมีเสียงวี้ด (wheeze)
      - การตรวจร่างกาย
      - การตรวจพิเศษเพื่อสนับสนุนการวินิจฉัย