Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
6 cặp phạm trù - Coggle Diagram
6 cặp phạm trù
Cái riêng và cái chung
Khái niệm
Cái riêng
chỉ một sự vật hiện tượng, một quá trình nhất định.
Cái chung
chỉ những mặt, những thuộc tính, những yếu tố, những quan hệ,...lặp lại phổ biến ở nhiều sự vật hiện tượng
Quan hệ
Cái riêng, cái chung đều tồn
tại khách quan
Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú đa dạng hơn cái chung; cái chung là cái bộ phận nhưng sâu sắc bản chất hơn cái riêng
Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú đa dạng hơn cái chung; cái chung là cái bộ phận nhưng sâu sắc bản chất hơn cái riêng
Ý Nghĩa
Chỉ có thể tìm cái chung trong cái riêng, trong các sự vật hiện tượng cụ thể
-
Nguyên nhân và Kết quả
Khái niệm
Nguyên nhân
chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật, hiện tượng
Kết quả
chỉ những biến đổi xuất hiện do sự tác động giữa các mặt, các yếu tố trong một sự vật hiện tượng
Ý nghĩa
Mối liên hệ nhân quả có tính khách quan vậy nên cần phải tìm nguyên nhân của các sự vật, hiện tượng dẫn đến kết quả trong thế giới hiện thực khách quan chứ không phải ở ngoài thế giới đó.
Trong nhận thức và thực tiễn cần có cách nhìn toàn diện và lịch sử cụ thể trong phân tích, giải quyết và ứng dụng quan hệ nhân quả.
Quan hệ
Nguyên nhân sinh ra kết quả, vì vậy nguyên nhân bao giờ cũng có trước kết quả
Một nguyên nhân có thể sinh ra một hoặc nhiều kết quả và một kết quả có thể do một hoặc nhiều nguyên nhân tạo nên.
Tất nhiên và ngẫu nhiên
Khái niệm
Tất nhiên
chỉ cái do những nguyên nhân cơ bản, bên trong của kết cấu vật chất quyết định và trong những điều kiện nhất định.
Ngẫu nhiên
chỉ cái do nguyên nhân bên ngoài, do sự ngẫu hợp của nhiều hoàn cảnh bên ngoài quyết định
Ý nghĩa
Trong thực tiễn phải căn cứ vào cái cái tất nhiên chứ không phải là ngẫu nhiên. Tuy nhiên, không được bỏ qua cái ngẫu nhiên
Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hóa cho nhau vì vậy cần tạo ra những điều kiện nhất định để cản trở hoặc thúc đầu sự chuyển hóa của chúng dựa trên mục đích nhất định.
Quan hệ
Đều tồn tại khác quan trong hiện thực, có vai trò nhất định đới với sự phát triển của sự vật vật và hiện tượng, trong đó tất nhiên giữ vai trò quyết định.
Là hai mặt vừa thống nhất, vừa đối lập. Tất nhiên vạch đường đi qua vô số cái ngẫu nhiên. Ngẫu nhiên là biểu hiện một mặt, một khía cạnh cảu tất nhiên
Tất nhiên quy định ngẫu nhiên, ngẫu nhiên bổ sung cho tất nhiên
-
Nội dung và hình thưc
Ý nghĩa
-
Nội dung quyết định hình thức, muốn thay đổi sự vật, hiện tượng thì trước hết phải thay đổi nội dung.
Khái niệm
Nội dung
chỉ sự tổng hợp tất cả những mặt, những yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật, hiện tượng.
Hình thức
chỉ phương thức tồn tại và phát triển của sự vật, hiện tượng đó, hình thức là hệ thống các mối liên hệ tương đối bền vững giữa các yếu tố của nó.
Quan hệ
Nội dung và hình thức gắn bó chặt chẽ với nhau, thống nhất biện chứng với nhau.
Cùng một nội dung có thể biểu hiện trong nhiều hình thức, cùng một hình thức có thể chứa đựng nhiều nội dung.
-
Nội dung thay đổi dẫn đến hình thức phải thay đổi. Nội dung quyết định hình thức nhưng hình thức có tính độc lập tương đối và tác động trở lại nội dung.
Bản chất và hiện tương
Khái niệm
Bản chất
chỉ sự tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên, tương đối ổn định ở bên trong quy định sự vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng đó.
Hiện tượng
chỉ sự biểu hiện của những mặt, những mối liên hệ đó trong những điều kiện xác định, là những biểu hiện ra bên ngoài của bản chất.
Quan hệ
Bản chất bao giờ cũng biểu hiện ra thành những hiện tượng nhất định.Còn hiện tượng bao giờ cũng là sự biểu hiện của một bản chất nhất định.
Bản chất quyết định hiện tượng. Bản chất như thế nào thì hiện tượng như thế ấy. Bản chất thay đổi thì hiện tượng cũng thay đổi.
Bản chất là cái chung, cái tất yếu, còn hiện tượng là cái riêng biệt, phong phú và đa dạng. Bản chất là cái bên trong, hiện tượng là cái bên ngoài.
Ý nghĩa
Trong nhận thức, không được dừng lại ở hiện tượng mà phải đi sâu tìm ra bản chất của sự vật. thông qua nhiều hiện tượng khác nhau mới nhận thức đúng được bản chất.
Khả năng và hiện thực
Khái niệm
Khả năng
Những gì hiện chưa có, nhưng sẽ có, sẽ tới khi có các điều kiện tương ứng.
Hiện thực
Những cái hiện có, hiện đang tồn tại thực sự trong thực tế và cả ý thức
Quan hệ
Đều tồn tại trong mối quan hệ thống nhất, không tách rời, luôn chuyển hóa lẫn nhau.
-
-
-