Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 3 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบหัวใจ, การช่วยเหลือเมื่อเด็กมีภาวะเขียว…

- - - - ผนังกั้นหัวใจห้องล่างรั่ว (Ventricular Septal Defect - VSD)
        :red_flag:
        
        มีรูรั่วที่ผนังกั้นห้องหัวใจห้องล่าง
        
        ทำให้เลือดแดงจากหัวใจห้องล่างซ้ายผ่านรูรั่วไปยังห้องล่างขวา ออกสู่หลอดเลือดแดงของปอด
        
        ส่งผลให้หัวใจห้องซ้ายทำงานมากขึ้นจนหัวใจวายได้
        
        ทำให้ปริมาณเลือดที่ไปยังปอดมีมากขึ้น ปริมาณเลือดที่กลับเข้าสู่หัวใจห้องบนซ้ายและล่างซ้ายก็เพิ่มมากขึ้นด้วย
      - อาการและอาการแสดง :red_flag:
        
        มีเหงื่อออกมากโดยเฉพาะเวลาดูดนม (Excessive perspiration)
        
        ตัวเล็กเลี้ยงไม่โต พัฒนาการอาจปกติหรือล่าช้า(Weight gain จะช้า และ development โดยเฉพาะ gross motor จะช้า น้ำหนักตัวจะถูกกระทบมากกว่าเมื่อเทียบกับส่วนสูง)
        
        ติดเชื้อระบบหายใจได้บ่อย และมีอาการและอาการแสดงของภาวะหัวใจวาย เช่น หัวใจเต้นเร็ว กระสับกระส่าย น้ำหนักขึ้นมากผิดปกติ ปัสสาวะลดลง ตับโต บวมจากน้ำคั่ง
      - อาการและอาการแสดงของผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคหัวใจ VSD :red_flag:
        
        ขนาดเล็กมักไม่มีอาการผิดปกติ แต่ฟังเสียงหัวใจได้ยินเสียงฟู่ตั้งแต่อายุ 1-2 สัปดาห์ หรืออาจตรวจพบเมื่อเด็กอยู่ในวัยก่อนเรียน
        
        ขนาดกลาง จะมีอาการหายใจเร็ว หายใจลำบาก เหนื่อยหอบและเหงื่อออกบวมน้ำ
        
        ขนาดใหญ่ มีอาการเหนื่อยง่ายเวลาดูดนม ดังนั้นเวลาให้นมต้องให้แบบหยด (Dropper) มีเหงื่อออกมาก หายใจเร็ว มักมีอาการและอาการแสดงของภาวะหัวใจวาย เวลาร้องไห้มีเขียวได้
      - ภาวะแทรกซ้อน
        :red_flag:
        
        ภาวะหัวใจวาย เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยที่สุด
        
        ภาวะความดันภายในหลอดเลือดที่ปอดสูง
        
        ภาวะติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ เนื่องจากการมีเลือดคั่งในปอด
        
        ภาวะติดเชื้อที่หัวใจ เนื่องจากการมีรูรั่วที่ผนังกั้นห้องหัวใจห้องล่าง
      - การดูแลรักษา
        :red_flag:
        
        1. การดูแลรักษาในระหว่างที่ยังไม่ได้รับการผ่าตัด :
        
        การดูแลเพื่อป้องกันภาวะหัวใจวาย
        
        ดูแลให้เด็กรับประทานยาป้องกันภาวะหัวใจวายอย่างถูกต้อง ไม่หยุดยาหรือเปลี่ยนยาเอง
        
        ดูแลเด็กให้รับประทานนมและน้ำตามปริมาณที่แพทย์กำหนด
        
        ดูแลเด็กไม่ให้เด็กรับประทานอาหารรสเค็ม อาหารหมักดอง อาหารที่ใส่ผงชูรสและอาหารที่มีส่วนผสมของผงฟูเพราะจะทำให้เกิดอาการบวมและหัวใจทำงานมากขึ้น
        
        ดูแลให้เด็กรับประทานอาหารหรือนมในปริมาณน้อยแต่บ่อยครั้ง เด็กเล็กให้ดูดนมแต่ละมื้อห่างกัน 2-3 ชั่วโมงและใช้หัวนมที่มีรูใหญ่เพื่อลดการใช้แรงดูดนม เด็กโตควรจัดอาหารเสริมที่มีพลังงานสูงระหว่างมื้อและควรเป็นอาหารที่ย่อยง่ายเพื่อลดการใช้พลังงาน
        
        ดูแลให้เด็กนอนหลับอย่างเพียงพอเพื่อให้หัวใจเต้นช้าลงและบีบตัวมีประสิทธิภาพมากเด็กเล็กควรนอนวันละ 10-15 ชั่วโมงหรือเด็กโตวันละ 8-12 ชั่วโมงโดยจัดให้นอนในที่ที่มีอากาศถ่ายเทดีและเย็นจะช่วยให้เด็กนอนได้นานมากขึ้น
        
        ไม่ควรให้เด็กร้องไห้นาน ควรหาสาเหตุที่ทำให้เด็กร้อง สนองความต้องการหรือเบี่ยงเบนความสนใจด้วยการเล่นหรือของเล่นที่เด็กชอบ
        
        งดการเล่นที่ต้องใช้แรงมากและมีการแข่งขัน
        
        ป้องกันไม่ให้เด็กท้องผูกโดยให้รับประทานผัก ผลไม้หรือน้ำผลไม้ทุกวัน
        
        เช็ดตัวลดไข้ให้เด็กทุกครั้งเมื่อมีไข้และควรพาไปพบแพทย์ เพราะการที่เด็กมีไข้จะทำให้อัตราการเต้นของหัวใจเร็วขึ้น การบีบตัวจึงไม่มีประสิทธิภาพและทำให้หัวใจวายได้
        
        10.เมื่อมีอาการที่สงสัยว่าเด็กหัวใจวายให้โทรศัพท์ปรึกษาแพทย์หรือนำเด็กไปพบแพทย์ทันที
        
        ป้องกันการติดเชื้อที่ปอด โดยดูแลไม่ให้เด็กอยู่ใกล้ผู้ที่เป็นหวัดหรือไอเรื้อรัง
        
        ป้องกันการติดเชื้อที่หัวใจ ด้วยการรักษาความสะอาดปากและฟันเมื่อมีฟันผุควรปรึกษาทันตแพทย์และแจ้งให้ทราบว่าผู้ป่วยเป็นโรคหัวใจเพื่อให้ยาป้องกันการติดเชื้อก่อนและหลังทำฟัน
        
        2. การดูแลรักษาด้วยการผ่าตัด
        
        การผ่าตัดปิดรูรั่ว เป็นการทำผ่าตัดแก้ไขความผิดปกติที่มีโดยผ่าตัดปิดรูรั่วที่ผนังกั้นห้องหัวใจ หลังผ่าตัดจะมีแผลผ่าตัดบริเวณกลางหน้าอก ผู้ปกครองยังต้องดูแลป้องกันภาวะหัวใจวายให้เด็กหลังผ่าตัดระยะแรกและพาเด็กมาตรวจตามแพทย์นัดหลังผ่าตัด หากการผ่าตัดประสบความสำเร็จดีสามารถแก้ไขความผิดปกติได้หมด เด็กจะสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ
        
        3. การรักษาด้วยการสวนหัวใจ
        
        ปัจจุบันสามารถใช้วิธีการสวนหัวใจทำการปิดรูรั่วที่ผนังกั้นหัวใจห้องล่างได้เป็นผลสำเร็จดีด้วยการใช้อุปกรณ์ที่มีลักษณะคล้ายร่มนำไปปิดตรงบริเวณรูรั่ว วิธีนี้สามารถรักษาได้เฉพาะในรายที่มีรูรั่วขนาดเล็กเท่านั้น หากมีรูรั่วขนาดใหญ่หรืออยู่ในตำแหน่งที่ไม่สามารถวางอุปกรณ์ปิดรูรั่วได้จะต้องรับการผ่าตัดแก้ไขต่อไป
      - การพยาบาลหลังการรักษาด้วยการสวนหัวใจ :red_flag:
        
        ประเมินสภาพแรกรับ, stability ของผู้ป่วยโดยการวัด vital signs ทุก 15 นาที × 1 ชั่วโมง ทุก 30 นาที × 1 ชั่วโมง, ทุกชั่วโมงจน stableหลังจากนั้นทุก 4 ชั่วโมง
        
        ประเมินสภาวะพื้นฐานทางระบบประสาท(Neurovascular status)
        
        เฝ้าระวังภาวะเลือดออก และการเกิดเลือดออกในเนื้อเยื่อ (hematoma) บริเวณแผลที่ทำการสวนหัวใจ
        
        ดูแลให้นอนพักบนเตียงและการจำกัดการเคลื่อนไหวของแขน/ขาข้างที่สวนหัวใจ
        
        ประเมินและเฝ้าระวังอุณหภูมิทั้ง coreและ peripheral temperature
        
        ประเมินและตรวจดูบริเวณตำแหน่งที่ให้สารละลายทางหลอดเลือดดำ
    - - ASD เป็น โรคหัวใจพิการแต่กำเนิดชนิดไม่เขียว ที่มีความผิดปกติในการสร้างผนังกั้น เอเตรียม (Atrial septum) คือมีรูรั่วที่ผนังเอเตรียมซ้าย – ขวา พบประมาณ ร้อยละ 7-11 ของโรคหัวใจแต่กำเนิด มักปิดได้เองในขวบปีแรกแต่ถ้าต้องผ่าตัดจะทำเมื่อทารก อายุ 5-1 0 ปี
      - ผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่ว (Atrial Septal Defect - ASD) :red_flag:
        
        ผลจากการที่มีรูรั่วที่ผนังกั้นหัวใจห้องบน
        
        ทำให้เลือดไหลผ่านจากหัวใจห้องบนซ้ายผ่านรูรั่วไปห้องบนขวา
        
        ตรวจพบได้จากเสียงฟู่ที่หัวใจและผู้ป่วยมีอาการเหนื่อยง่าย ส่วนใหญ่มักถูกตรวจพบโดยบังเอิญ
      - สาเหตุ
        :red_flag:
        
        ผนังกั้นหัวใจบนรั่วเป็นความผิดปกติตั้งแต่กำเนิดในระบบไหลเวียนโลหิตของทารก ในครรภ์ปกติจะมีรูเปิดอยู่ เพื่อให้เลือดนั้นไม่ต้องผ่านปอด (ระหว่างอยู่ในครรภ์ เลือดจะถูกฟอกผ่านรก โดยปอดจะยังไม่ทำงาน) โดยเลือดจะเข้าสู่หัวใจห้องบนขวาเข้าสู่หัวใจห้องบนซ้ายแล้วผ่านลงไปยังหัวใจห้องล่างซ้าย แล้วเลือดก็จะถูกสูบฉีดไปเลี้ยงร่างกายต่อไปและเมื่อเด็กเกิดออกมา ช่องโหว่นี้จะถูกปิด ถ้าไม่ปิด เลือดก็จะไหลจากหัวใจห้องบนซ้ายไปยังห้องบนขวา หรือไหลจากหัวใจห้องบนขวาไปยังหัวใจห้องบนซ้าย
      - อาการและอาการแสดง
        :red_flag:
        
        อายุต่ำกว่า 5 ปี มักไม่มีอาการ เมื่อโตขึ้นมักตรวจพบโดยบังเอิญ
        
        หากมีความดันเลือดในปอดสูง หรือ ASD มีขนาดใหญ่ มักจะมีอาการเหนื่อยง่าย เหงื่อออกมาก มีอาการของโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ
        
        ตรวจร่างกาย คลำได้หัวใจห้องล่างขวาโตและเต้นแรงกว่าปกติ อาจคลำ thrill และ ฟังเสียง murmur ได้บริเวณกระดูกอกด้านซ้ายบน
      - ภาวะแทรกซ้อน
        :red_flag:
        
        โรคหัวใจล้มเหลว
        
        การติดเชื้อแบคทีเรียในหัวใจ
        
        ลิ้นหัวใจรั่ว
        
        การเติบโตช้า
        
        หัวใจบีบตัวผิดจังหวะ
        
        ความดันในปอดสูง
      - การตรวจวินิจฉัยโรค
        :red_flag:
        
        ในเบื้องต้นแพทย์จะวินิจฉัยเสียงหัวใจที่ผิดปกติด้วยหูฟัง โดยจะช่วยให้ได้ยินเสียงฟู่หัวใจ (murmur)ซึ่งเป็นเสียงของเลือดที่ไหลลอดผ่านรูแคบๆความดังของเสียงจะขึ้นกับขนาดของรูรั่ว และปริมาณเลือดที่ผ่านรูรั่ว เอกซเรย์เพื่อดูขนาดของหัวใจและดูว่ามีน้ำท่วมปอดหรือไม่
        
        การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เพื่อดูว่ามีภาวะหัวใจห้องบนสั่นระริกหรือไม่ และตรวจว่ามีหัวใจห้องล่างโตมากขึ้นหรือไม่
        
        การตรวจอัลตราซาวน์หัวใจ เพื่อยืนยันการวินิจฉัย ดูการบีบตัวของหัวใจ และดูทิศทางการไหลเวียนของเลือดภายในหัวใจ
        
        การสวนหัวใจเป็นการใช้ท่อ หรือสายเพื่อวัดความดันในห้องหัวใจและเส้นเลือดปอด
        
        การตรวจภาพคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า
      - การรักษา :red_flag:
        
        ในผู้ป่วยที่มีรูรั่วขนาดเล็ก รูรั่วจะค่อย ๆ เล็กลงและปิดได้เอง และหากผู้ป่วยแสดงอาการภาวะหัวใจล้มเหลว จำเป็นต้องใช้ยารักษา เพื่อประคับประคองอาการ หากไม่ดูแลรักษาอาจเกิด Infective endocarditis
        
        หากมีรูรั่วขนาดใหญ่หรือแสดงอาการรุนแรงมากขึ้น จะต้องทำการรักษาโดยการปิดรูเหล่านี้ แพทย์อาจจะทำการปิดโดยการผ่าตัดปิดรูรั่วโดยใช้เยื่อหุ้มหัวใจ หรือวัตถุสังเคราะห์ หรือไม่ต้องผ่าตัดโดยใช้วัสดุปิดรูเหล่านี้ผ่านทางสายสวนหัวใจ
    - - เป็นโรคหัวใจพิการแต่กำเนิดชนิดไม่เขียวที่เกิดจากการมีเส้นเลือดหัวใจเกินที่เรียกว่าเส้นเลือดพีดีเอ เส้นเลือดนี้จะเชื่อมต่อระหว่างเส้นเลือดที่นำเลือดดำไปฟอกที่ปอดและเส้นเลือดแดงที่นำเลือดออกไปเลี้ยงทั่วร่างกาย
      - โดยปกติเส้นเลือดนี้จะใช้ในการไหลเวียนเลือดของทารกขณะทารกอยู่ในครรภ์มารดา แต่หลังคลอดระบบการไหลเวียนเลือดของทารกจะเปลี่ยนจากเดิม ทำให้ไม่ต้องมีการใช้เส้นเลือดพีดีเออีกต่อไป
      - เส้นเลือดนี้จะมีผนังหนาขึ้นจนเกิดเนื้อเยื่อพังผืดภายในเส้นเลือดแล้วอุดหลอดเลือดในที่สุดและต่อมาเส้นเลือดจะค่อย ๆ ลีบเล็กลง โดยปกติจะใช้เวลาประมาณ 3 สัปดาห์ หากยังเปิดอยู่นานเกินกว่า 1 เดือน ถือว่าเป็นเส้นเลือดเกิน ทำให้มีเลือดไหลลัดวงจรโดยเลือดแดงจากหลอดเลือดแดงใหญ่จะไหลผ่านเส้นเลือดนี้ไปรวมกับเลือดดำที่ไปปอดจึงทำให้มีเลือดไปปอดมากขึ้นแล้วทำให้ผู้ป่วยมีภาวะหัวใจวายตามมาได้
      - มีช่องเปิดระหว่างหลอดเลือดหัวใจใหญ่ทั้งสองเส้น (Patent Ductus Arteriosus - PDA) :red_flag:
        
        ทารกแรกเกิดทุกคนจะมีช่องเปิดระหว่างหลอดเลือดหัวใจสองเส้น (Aorta และ Pulmonary Artery) และจะปิดเองภายในหนึ่งชั่วโมงหรือไม่เกิน 24 ชั่วโมงหลังคลอด
        ในกรณีผิดปกติช่องเปิดนี้จะไม่ปิด ส่งผลให้เลือดแดงกับเลือดดำผสมกัน ทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น
      - สาเหตุของการเกิดโรคหัวใจ PDA :red_flag:
        
        การคลอดก่อนกำหนด
        
        มีภาวะขาดออกซิเจนขณะคลอด
        
        มารดาที่มีการติดเชื้อหัดเยอรมันหรือการได้รับสารต่างๆ เช่น ยาแอมเฟตามีน ยากันชัก โดยเฉพาะในช่วง 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์
      - อาการ
        :red_flag:
        
        ในเด็กที่มีเส้นเลือดเกินขนาดเล็ก มักไม่มีอาการผิดปกติแต่เป็นการตรวจพบโดยบังเอิญเมื่อเด็กมีอาการเจ็บป่วยด้วยโรคอื่นแล้วไปพบแพทย์ ในบางรายอาจมีอาการเหนื่อยง่ายเวลาเล่นเมื่อเทียบกับเด็กอื่น
        
        ในเด็กที่มีเส้นเลือดเกินขนาดกลางหรือขนาดใหญ่ มักมีอาการหัวใจวาย โดยมีอาการเหนื่อยหอบ กระสับกระส่าย หายใจเร็วขึ้น หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออกมากเวลาดูดนม ดูดนมได้น้อยหรือไม่ดูดนม ปัสสาวะออกน้อย น้ำหนักขึ้นช้า อาการมักเกิดขึ้นในช่วงอายุ 2 เดือนหรือหลังจากนั้น เพราะตามปกติเมื่อเด็กอายุมากขึ้นความดันในปอดจะค่อย ๆ ลดต่ำลง จึงทำให้มีเลือดไปปอดมากขึ้น ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะหัวใจวายได้
      - ภาวะแทรกซ้อน
        :red_flag:
        
        1.ภาวะหัวใจวาย
        
        2.ภาวะความดันภายในหลอดเลือดที่ปอดสูง
        
        ภาวะติดเชื้อที่ปอด
        
        ภาวะติดเชื้อที่หัวใจ
      - การดูแล
        :red_flag:
        
        ป้องกันการเกิดภาวะหัวใจวาย โดยเฉพาะการดูแลผู้ป่วยให้รับประทานยาครบถ้วน ไม่รับประทานอาหารที่มีรสเค็ม ดื่มนมหรือน้ำตามปริมาณที่แพทย์แนะนำและพาเด็กไปพบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง
        
        ป้องกันการติดเชื้อ โดยดูแลความสะอาดร่างกายโดยเฉพาะปากและฟันให้สะอาดหลังรับประทานอาหารทุกครั้ง
      - การรักษา
        :red_flag:
        
        1.1 การให้ยาเพื่อปิดเส้นเลือด PDA ยาที่ใช้รักษาเพื่อปิดเส้นเลือดเกิน คือ ยาอินโดเมทาซิน (Indomethacin) โดยยานี้มีฤทธิ์ทำให้เส้นเลือดเกินค่อย ๆ หดตัวและปิดในที่สุด ผลข้างเคียงของยาอาจทำให้ไตวายได้ หากได้รับยานี้ต้องสังเกตการปัสสาวะของเด็กว่าเด็กมีปัสสาวะน้อยลงหรือมีสีผิดปกติ
        
        1.2 การให้ยาเพื่อควบคุมและป้องกันภาวะหัวใจวาย ภาวะหัวใจวายเป็นภาวะแทรกซ้อนที่มักเกิดขึ้นในเด็กที่มีเส้นเลือดเกินขนาดกลางและขนาดใหญ่ แพทย์จะให้ยาไดจ็อกซิน (digoxin) เพื่อช่วยบีบตัวให้หัวใจบีบตัวได้ดีขึ้น และให้ยาขับปัสสาวะ เช่น ยาลาซิกซ์ (Lasix) อัลแด็กโตน (Aldactone) เป็นต้น เพื่อลดการคั่งของน้ำในร่างกาย
        
        การรักษาด้วยการผ่าตัด ในเด็กที่ไม่มีอาการหัวใจวายจะทำผ่าตัดเมื่ออายุ 6 เดือนขึ้นไป เพราะร่างกายมีความสมบูรณ์และรอให้เส้นเลือดเกินปิดเอง โดยเส้นเลือดเกินนี้อาจปิดเองได้ภายในอายุ 1 ปี ส่วนในรายที่มีอาการหัวใจวายจนไม่สามารถควบคุมได้ด้วยยาจะต้องผ่าตัดปิดเส้นเลือดเกิน
        
        3.การรักษาด้วยการทำสวนหัวใจ ปัจจุบันสามารถปิดเส้นเลือดเกินได้โดยไม่ต้องทำผ่าตัด ด้วยการใช้วิธีการสวนหัวใจและใช้อุปกรณ์พิเศษที่มีเหมือนขดลวดขนาดเล็กที่สามารถขดตัวอยู่ในหลอดเลือดแล้วทำให้มีลิ่มเลือด
        มาเกาะที่บริเวณขดลวดนี้จนอุดหลอดเลือดเกิน เลือดจึงไม่สามารถไหลผ่านหลอดเลือดนี้ได้อีกต่อไป
    - - ผู้ป่วยจะมีอาการไอเป็นเลือด (Hemoptysis ) เจ็บหน้าอก(Chest pain) หัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอ (Arrhythmia ) หอบเหนื่อย เป็นลม หมดสติ และอาจถึงแก่ความตาย การรักษาพยาบาล ดูแลตามอาการ เนื่องจากเป็นภาวะที่ไม่สามารถช่วยให้หายได้ ดังนั้นต้องดูแลประคับประคองไปตลอดชีวิต อธิบายและให้กำลังใจแก่พ่อแม่ของเด็ก
    - - CoA เป็น การตีบแคบของ aorta ส่วนใหญ่พบที่ตำแหน่ง ใกล้รอยต่อ ductus ateriosus หรือ aortic arch
      - แบ่งได้เป็น 2 ชนิด ได้แก่ ชนิดที่พบในทารกและชนิดที่พบในเด็กโตหรือผู้ใหญ่ :red_flag:
        
        1). ชนิดที่พบในเด็กทารกจะมีการตีบแคบของเส้นเลือดเอออร์ต้าในตำแหน่งเหนือรอยต่อกับเส้นเลือดเกิน โดยเส้นเลือดส่วนที่อยู่เหนือรอยตีบแคบมักมีขนาดเล็กเป็นช่วงยาว ทำให้เลือดแดงไหลผ่านไปเลี้ยงร่างกายส่วนล่างได้น้อยมาก จึงต้องอาศัยเส้นเลือดเกินเพื่อให้มีเลือดดำไหลผ่านไปเลี้ยงร่างกายส่วนล่างและเมื่อเส้นเลือดเกินมีขนาดเล็กลงเด็กจะมีอาการแสดงของโรคจึงตรวจพบได้ตั้งแต่วัยทารก
        
        อาการสำคัญ :red_flag:
        
        1.มีความดันโลหิตที่แขนสูงมากกว่าขา เนื่องจากเลือดแดงจากหัวใจห้องล่างซ้ายไหลผ่านบริเวณที่ตีบแคบนี้ไปได้น้อย
        
        2.มีอาการเขียวเฉพาะส่วนล่างของร่างกาย ในรายที่เส้นเลือดเกินยังเปิดอยู่ เลือดดำบางส่วนจะไหลผ่านเส้นเลือดเกินผ่านเอออร์ต้าส่วนปลายไปเลี้ยงร่างกายส่วนล่าง ซึ่งทำให้มีอาการเขียวบริเวณปลายเท้า เนื่องจากเป็นเลือดดำจึงมีออกซิเจนน้อย
        
        3.หัวใจวาย เนื่องจากเลือดแดงไหลออกทางเอออร์ต้าได้น้อยเป็นเวลานานทำให้มีการคั่งของเลือดแดงในหัวใจห้องล่างซ้าย กล้ามเนื้อหัวใจจะหนาตัวมากขึ้น หัวใจจึงบีบตัวได้ไม่เต็มที่และต้องบีบตัวบ่อยครั้งมากขึ้นเพื่อให้มีเลือดไปเลี้ยงร่างกายเพียงพอ ทำให้มีหัวใจวายตามมา
        
        4.มีเลือดไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ ในรายที่มีการตีบแคบมากและเส้นเลือดเกินเล็กลงหรือปิดไปจะทำให้มีเลือดไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ เด็กจะมีอาการหายใจเหนื่อยหอบ ชีพจรที่ปลายมือเท้าเบาลง ปลายมือเท้าเย็น ปัสสาวะน้อยลง ความดันโลหิตต่ำ
        
        การดูแลรักษา
        :red_flag:
        
        ป้องกันภาวะเลือดไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ แพทย์จะให้ยาพรอสต้าแกลนดินแก่เด็กทางหลอดเลือดดำเพื่อช่วยขยายเส้นเลือดเกินนี้ไว้ไม่ให้หดเล็กแต่ต้องระวังผลข้างเคียงของยาที่อาจทำให้เด็กหยุดหายใจและมีไข้ได้
        
        ควบคุมภาวะหัวใจวาย ในกรณีที่เด็กมีอาการหัวใจวายแพทย์จะให้ยาเพื่อควบคุมภาวะหัวใจวาย ได้แก่ ยาไดจ็อกซิน ยาขับปัสสาวะ ควรดูแลให้เด็กได้รับยาอย่างถูกต้องและปฏิบัติตามข้อปฏิบัติในการดูแลเด็กเพื่อป้องกันภาวะหัวใจวาย
        
        ทำผ่าตัด เมื่อสามารถควบคุมอาการหัวใจวายได้แล้วแพทย์จะทำผ่าตัดโดยตัดส่วนที่มีการตีบแคบออก
        
        2). ชนิดที่พบในเด็กโตหรือผู้ใหญ่ จะมีการตีบแคบของเส้นเลือดเอออร์ต้าในตำแหน่งที่อยู่หลังรอยต่อกับเส้นเลือดเกิน และหลังเส้นเลือดที่แยกจากเอออร์ต้าไปเลี้ยงร่างกายส่วนล่าง ส่วนใหญ่มักไม่มีอาการ จึงตรวจพบโดยบังเอิญเมื่อเด็กโตหรือเป็นผู้ใหญ่
        
        อาการ
        :red_flag:
        
        1.มีความดันโลหิตสูงที่แขนมากกว่าขา เนื่องจากเลือดแดงจากหัวใจห้องล่างซ้ายไหลผ่านบริเวณที่ตีบแคบนี้ไปได้น้อย
        
        มีภาวะหัวใจวาย เนื่องจากเลือดแดงไหลออกทางเส้นเลือดเอออร์ต้าได้น้อยเป็นเวลานานทำให้มีการคั่งของเลือดแดงในหัวใจห้องล่างซ้าย
        
        การดูแลรักษา :red_flag:
        
        การทำผ่าตัด แพทย์จะทำผ่าตัดให้เมื่อหลอดเลือดของเด็กมีขนาดประมาณครึ่งหนึ่งของผู้ใหญ่หรืออายุ 3 ปีขึ้นไป เพราะถ้าทำผ่าตัดเร็วเกินไปจะมีการตีบแคบซ้ำได้ เนื่องจากจุดที่เย็บตัดต่อจะไม่โตขยายตาม แต่ถ้าปล่อยให้เป็นอยู่นานจนอายุเกิน 5 ปี อาจทำให้มีความดันโลหิตสูงและมีภาวะหัวใจวายได้
        
        การทำบัลลูน เป็นการสวนหัวใจด้วยสายสวนชนิดที่สามารถทำให้ปลายสายโป่งพองและถ่างขยายเส้นเลือดเอออร์ต้าได้
        
        การใส่สเต็นท์ เป็นการสวนหัวใจเพื่อนำอุปกรณ์พิเศษที่มีลักษณะคล้ายโครงเหล็กขนาดเล็กถ่างขยายคาไว้บริเวณส่วนที่ตีบ การรักษาด้วยวิธีนี้ดีกว่าการทำบัลลูน เนื่องจากการตีบแคบจะหลงเหลืออยู่น้อยกว่า
    - - PS เป็นโรคหัวใจที่มีการตีบของลิ้น pulmonary ซึ่งการตีบนั้นอาจตีบที่เนื้อเยื่อใต้ลิ้นหรือตรงตำแหน่งของลิ้น หรือเหนือตำแหน่งของลิ้นซึ่งเป็นการตีบของ pulmonary artery ก็ได้ทำให้เลือดดำออกจาก right ventricle ไปปอดลดลง
      - การไหลเวียนคือ เลือดดำไม่สามารถผ่านไปปอดได้ทาง เวนตริเคิลขวาแต่จะผ่าน foramen ovale ไปเอเตรียมซ้าย เวนตริเคิลซ้าย และออกเอออร์ต้า เลือดไปปอดได้ทาง PDA
      - ลิ้นหัวใจห้องล่างขวาตีบ (Pulmonary Valve Stenosis)
        
        เป็นภาวะที่ลิ้นหัวใจห้องล่างขวาเปิดไม่เต็มที่เนื่องจากหนาตัว แข็ง หรือเชื่อมประสานกันอย่างผิดปกติ ทำให้หัวใจต้องทำงานมากกว่าเดิม
  - - - TOF เป็นความผิดปกติ ของโรคหัวใจแต่กำเนิดชนิดเขียว ที่พบบ่อยที่สุดประกอบด้วยลักษณะที่มีความผิดปกติ 4 อย่างคือ
        
        1.มี Pulmonary artery ตีบ
        
        2.มี VSD หรือ ผนังกั้นช่องติดต่อระหว่าง Ventricle ซ้ายและขวา
        
        มีตำแหน่งของลิ้นหัวใจที่ aortic เลื่อนไปทางด้านขวา Aortic Overriding
        
        4.มีการหนาตัวของ Ventricle ข้างขวา Right ventricular hypertrophy
      - มีรูรั่วของผนังกั้นหัวใจห้องล่างร่วมกับหลอดเลือดหัวใจที่จะไปยังปอดตีบหรือลิ้นหัวใจตีบ (Tetralogy of Fallot - TOF) :red_flag:
        
        เป็นโรคชนิดซับซ้อนที่พบบ่อยที่สุดทั้งในประเทศไทยและทั่วโลก
        
        ปกติแล้วหัวใจจะส่งเลือดไปยังปอดเพื่อเอาเลือดไปฟอกให้มีออกซิเจนมากขึ้น
        
        แต่กรณีนี้ลิ้นหัวใจตีบ หรือหลอดเลือดเล็กกว่าปกติ เป็นเหตุให้เลือดที่จะต้องถูกส่งไปฟอกที่ปอดมีน้อยกว่าปกติ จึงรั่วผ่านผนังห้องหัวใจไปออกทางด้านซ้ายและเอาไปเลี้ยงร่างกายต่อ กลายเป็นว่าเลือดที่ไปเลี้ยงร่างกายเป็นเลือดดำ
        
        เด็กจึงมีภาวะเขียว
      - พยาธิสภาพและสรีรวิทยา
        :red_flag:
        
        ปริมาณเลือดที่ไปรับออกซิเจนที่ปอดน้อยกว่าปกติ
        
        มีเลือดไหลผ่านจาก ventricle ขวาไปยัง ventricle ซ้ายทางรูรั่วระหว่าง ventricle ทั้ง 2 เลือดจำนวนนี้จะไปผสมกับเลือดที่ถูกฉีดออกจาก Ventricle ซ้าย ทำให้เลือดใน aorta มีออกซิเจนน้อยกว่าปกติและทำให้ผู้ป่วยมีอาการเขียว
        
        ถ้า systemic vascular resistance ต่ำลงเลือดที่ไหลผ่านจาก ventricle ขวาไปยัง ventricle ซ้ายทางรูรั่วระหว่าง ventricle ทั้ง 2 จะและเลือดที่ไปรับออกซิเจนที่ปอดจะลดลงทำให้ ผู้ป่วยเขียวมากขึ้นในทางตรงกันข้ามถ้าsystemic vascular resistance เพิ่มขึ้นผู้ป่วยก็จะเขียวน้อยลง
      - อาการและอาการแสดง
        :red_flag:
        
        1.ผู้ป่วยมักมีอาการในระยะปลายขวบแรก คือขณะเริ่มเดิน มีอาการเหนื่อยง่าย ซึ่งความรุนแรงของอาการขึ้นอยู่กับการตีบที่บริเวณลิ้น เด็กส่วนใหญ่ในตอนแรกจะมีอาการ เขียวขณะออกกำลัง เช่นการดูดนม การร้องไห้ และในเด็กที่เดินได้แล้วนั้นจะได้ประวัติว่าเด็กชอบนั่งยองๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อรู้สึกเหนื่อย การเจริญเติบโตจะช้ากว่าปกติ
        
        2.อาการอื่นๆที่สำคัญได้แก่ อาการเขียวมากขึ้นทันทีโดยที่อยู่ๆเด็กจะมีอาการหอบ และร้องมาก ตัวและปากเขียวมากกว่าปกติ หลังจากนั้นจะมีอาการตัวอ่อนแล้วก็หลับไป ในเด็กที่มีอาการมากอาจมีอาการตัวแข็ง ตาเหลือก ไม่รู้สึกตัว ชัก และอาจตายได้ เรียกภาวะนี้ว่า ภาวะ Cyanotic spell หรือ ภาวะ Anoxic Spell เป็นภาวะที่เกิดจากการที่สมองขาดออกซิเจนอย่างเฉียบพลัน โดยจะเกิดได้ในขณะที่ร่างกายต้องใช้ออกซิเจนมากกกว่าปกติพบได้บ่อยในทารกอายุก่อน1เดือน ราว 1 – 2 ปี แต่พบน้อยเมื่ออายุมากกว่า 2 ปี
        
        3.อาการเขียวมากขึ้นทันทีนี้ส่วนใหญ่เกิดขึ้นเมื่อ อายุ 2-3 เดือน มักเป็นในตอนเช้าหลังตื่นนอน สิ่งที่อาจทำให้เกิดอาการ ได้แก่ การร้อง การดูดนม การขับถ่าย หรือการไอติดๆกันหลายครั้ง อาการแต่ละครั้ง อาจเป็นอยู่เป็นนาทีหรือชั่วโมง
      - ภาวะแทรกซ้อน
        :red_flag:
        
        1.สมองพิการ จาก cyanotic spells ที่เป็นบ่อยหรือนาน ๆ
        
        2.Cerebrovascular accidents จากหลอดเลือดในสมองอุดตัน ในเด็กเล็กมักเกิดร่วมกับภาวะเลือดจาง ส่วนในเด็กโตมักเกิดจากการที่มีเม็ดเลือดแดงมากกว่าปกติอย่างมาก
        
        3.ฝีในสมอง มักพบในเด็กที่มีอายุมากกว่า 2 ปี
        
        4.Infective endocarditis
        
        5.Thrombotic pulmonary vascular disease
        
        6.ความผิดปกติในการแข็งตัวของเลือด
      - การดูแลรักษา
        :red_flag:
        
        ป้องกันภาวะเขียวกะทันหัน ในรายที่ยังไม่ได้รับการทำผ่าตัดแพทย์จะให้ยาเพื่อป้องกันภาวะเขียวกะทันหัน
        
        ดูแลให้เด็กได้รับยาโพรพาโนโลน (propranolol) ตามที่แพทย์สั่ง เพื่อป้องกันการเกิดภาวะเขียวกะทันหัน
        
        ลดปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดภาวะเขียวกะทันหัน ได้แก่
        
        ไม่ปล่อยให้เด็กร้องไห้นาน ๆ
        
        จัดกิจกรรมการเล่นที่ใช้แรงน้อยงดการเล่นที่ต้องแข่งขัน ไม่หลอกหรือเล่นด้วยการเล่นที่ทำให้เด็กตกใจ และสังเกตอาการเขียวกะทันหันขณะเล่น
        
        ป้องกันเด็กขาดน้ำ เมื่อเด็กอาเจียนหรือท้องเสียหรือมีไข้ ต้องให้น้ำชดเชยเพื่อป้องกันเลือดหนืด
        
        ดูแลให้เด็กนอนพักผ่อนอย่างเพียงพอ เด็กเล็ก วันละ 10-15 ชั่วโมงหรือเด็กโต วันละ 8-12 ชั่วโมง
        
        ป้องกันภาวะซีด โดยให้เด็กรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็ก เช่น เนื้อสัตว์ต่าง ๆ ไข่แดง นม ถั่วหรือวิตามินเสริมธาตุเหล็ก และรับประทานอาหารที่มีวิตามินซี เช่น ผักและผลไม้ต่าง ๆ หรือน้ำผลไม้
        
        ป้องกันไม่ให้เด็กท้องผูก
        
        ป้องกันการติดเชื้อ
        
        บันทึกการเกิดอาการเขียวกะทันหันของเด็กทุกครั้งและแจ้งให้แพทย์
        
        ทราบเมื่อพาเด็กไปตรวจเพื่อให้แพทย์ปรับยาป้องกันภาวะเขียวกะทันหันและวางแผนการรักษาได้อย่างถูกต้องและควรพาเด็กไปตรวจตามนัดทุกครั้ง
      - รักษาประคับประคองอาการ
        :red_flag:
        
        การทำบอลลูน เป็นการทำสวนหัวใจโดยใช้สายสวนชนิดพิเศษถ่างบริเวณเส้นเลือดที่ตีบ
        
        การผ่าตัดต่อเส้นเลือดเทียม
      - ผ่าตัดแก้ไขความพิการทั้งหมด :red_flag:
        
        TGV เป็นโรคหัวใจแต่กำเนิดชนิดเขียว ที่พบได้บ่อย ความผิดปกติก็คือ มีการสลับกันของหลอดเลือดแดงใหญ่ที่ออกจากหัวใจ โดย Aorta เป็นหลอดเลือดที่ออกจาก ventricle ข้างขวา และ pulmonary artery ออกจาก ventricle ข้างซ้ายเพราะฉะนั้นในโรคนี้จะไม่มี fibrous continuity ระหว่างลิ้นaorticและลิ้น mitral ความผิดปกตินี้อาจเรียกว่าdextro หรือ D-transpositionคือ Aortaอยู่หน้าและขวาต่อ pulmonary Artery เลือดดำจะออกสู่ Aortaเลือดแดงจะออกสู่ pulmonary arteryไปปอด ถ้าไม่มีทางติดต่อผู้ป่วยจะเสียชีวิตตั้งแต่แรกเกิด แต่ผู้ป่วยมักมีทางติดต่อทำให้ร่างกายมีโอกาสได้รับเลือดแดไปเลี้ยงร่างกาย การรักษามักให้ Prostaglandin เพื่อเปิด PDA หรือผ่าตัดเปลี่ยนทางไหลเวียนเลือด
    - - คือการที่หลอดเลือดดำและแดงของหัวใจสลับขั้วกันอย่างสิ้นเชิง จากขวาเป็นซ้าย จากซ้ายเป็นขวา
      - ความผิดปกตินี้ทำให้เด็กที่เกิดมามีภาวะเขียวเนื่องจากเลือดที่ฟอกแล้วจากปอดถูกส่งกลับไปที่ปอด ขณะที่เลือดดำที่ถูกส่งมาที่หัวใจก็ถูกส่งไปเลี้ยงอวัยวะอื่น ๆ ต่ออีก
- - - - โรคหัวใจรูห์มาติก เป็นโรคหัวใจที่เกิดจากการเป็นไข้รูห์มาติกซ้ำ ๆ กันหลายครั้ง แล้วทำให้เกิดการอักเสบของกล้ามเนื้อหัวใจ เยื่อหุ้มหัวใจและลิ้นหัวใจ ทำให้เกิดลิ้นหัวใจรั่วหรือตีบ โรคหัวใจรูห์มาติกพบบ่อยในเด็กอายุ5-15 ปี การป้องกันการเกิดโรคหัวใจรูห์มาติกที่สาเหตุก็คือการป้องกันการเกิดไข้รูห์มาติก
    - - โรคไข้รูห์มาติก เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากการติดเชื้อเบต้าฮีโมไลติกสเตปโตคอคคัส กลุ่มเอ ซึ่งเป็นสาเหตุของคออักเสบและต่อมทอนซิลอักเสบ อาจมีอาการจากการติดเชื้อครั้งแรกหรือมีอาการเมื่อมีการติดเชื้อซ้ำ
      - ไข้รูห์มาติกมีอาการเป็นอย่างไร :red_flag:
        
        อาการไข้ เด็กจะมีไข้ติดกันอย่างน้อย 3 วัน
        
        ปวดบวมตามข้อ โดยเฉพาะข้อใหญ่ ๆ เช่น ข้อเข่า ข้อเท้า ข้อมือ ข้อศอก มักมีอาการปวดมากกว่า 1 ข้อ
        
        มีผื่นแดงที่ผิวหนังรูปร่างคล้ายแผนที่ มีขอบหยัก ๆ อาจเป็นชั่วคราวแล้วหายไปก่อนมาพบแพทย์ มักพบผื่นแดงนี้ที่แขนหรือขา
        
        มีตุ่มแข็งที่สามารถจับเคลื่อนไหวได้ใต้ชั้นผิวหนัง เป็นก้อนรี ๆ คล้ายเม็ดถั่วแดง โดยมักพบใกล้ ๆ ข้อต่าง ๆ
        
        มีกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบร่วมด้วยโดยจะมีอาการเหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย หายใจหอบ บวมที่หนังตา หน้า เท้าและขา
        
        มีอาการทางสมองร่วมด้วย เช่น มีความผิดปกติของการเคลื่อนไหว สั่น เกร็งกระตุก
      - เกณฑ์รอง (Minor criteria) :red_flag:
        
        ไข้
        
        ปวดข้อ โดยไม่มีข้อบวม
        
        อัตราการตกตะกอนของเม็ดเลือดแดง (Erythrocyte sedimentation rate) หรือซี รีแอกทีฟ โปรตีน (C reactive protein) เพิ่มขึ้นเม็ดเลือดขาวมากเกิน (Leukocytosis)
        
        คลื่นไฟฟ้าหัวใจแสดงลักษณะของภาวะหัวใจขัด (heart block) เช่น PR interval ในคลื่นไฟฟ้าหัวใจยาวขึ้น
        
        หลักฐานสนับสนุนการติดเชื้อสเตร็ปโตค็อกคัส เช่น แอนติสเตร็ปโตไลซิน โอ ไทเทอร์ (Antistreptolysin O titre) หรือ DNAase.
        
        เคยเป็นไข้รูมาติก หรือโรคหัวใจไม่แสดงอาการ (inactive heart disease)
      - การรักษา
        :red_flag:
        
        เก็บเสมหะจากคอส่งตรวจหาเชื้อเบต้าฮีโมไลติก สเตปโตคอคคัส กลุ่มเอ ซึ่งเป็นเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคไข้รูห์มาติก
        
        ตรวจเลือดเพื่อตรวจหาการอักเสบที่เกิดขึ้นในร่างกายตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (Echocardiography)
        
        ตรวจพิเศษอื่น ๆ เพื่อหาความผิดปกติของหัวใจโดย เอกซเรย์ทรวงอก ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
        
        ให้การรักษาด้วยยาฆ่าเชื้อเบนซาตินเพนนิซิลลิน (Benzathine penicillin) ชนิดฉีดยาเพนนิซิลลิน วี (Penicillin V) ชนิดรับประทาน สำหรับรายที่แพ้ยา เพนนิซิลลิน วี จะให้ยาอีริโทรมัยซิน (Erythromycin) แทน
        
        ในรายที่มีการอักเสบที่หัวใจและข้อ แพทย์จะให้รับประทานยาเพรดนิโซโลน (Prednisolone)หรือแอสไพลิน(Aspirin) ร่วมด้วย
        
        ในรายที่มีหัวใจวายร่วมด้วย แพทย์จะให้รับประทานยาไดจ็อกซิน ยาขับปัสสาวะ และยาขยายหลอดเลือด เพื่อรักษาภาวะหัวใจวาย
        
        เด็กต้องนอนพักและงดการออกแรงเพื่อลดการอักเสบของหัวใจ
      - ภาวะแทรกซ้อน :red_flag:
        
        การเป็นไข้รูห์มาติกบ่อย ๆ ซ้ำ ๆ จะทำให้เป็นโรคหัวใจรูห์มาติก โรคนี้จะทำให้เด็กมีกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ และลิ้นหัวใจถูกทำลายอย่างถาวรจนลิ้นหัวใจรั่วหรือตีบ แล้วทำให้มีภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือเกิดภาวะหัวใจวาย ซึ่งต้องรักษาด้วยการให้ยาเพื่อควบคุมอาการหัวใจวายและทำผ่าตัดเพื่อซ่อมลิ้นหัวใจหรือใส่ลิ้นหัวใจเทียม ซึ่งมีความเสี่ยงและอันตรายจากการผ่าตัดค่อนข้างมาก
      - เกณฑ์หลัก (Main criteria) :red_flag:
        
        ข้ออักเสบหลายข้อหลายตำแหน่ง (Migratory polyarthritis)
        
        หัวใจอักเสบ (Carditis)
        
        ตุ่มใต้ผิวหนัง (Subcutaneous nodules)
        
        อีริทีมา มาร์จินาตัม (Erythema marginatum)
        
        ซิดแนม โคเรีย (Sydenham's chorea)
      - การป้องกัน :red_flag:
        
        ป้องกันการเป็นไข้รูห์มาติกซ้ำ ถ้าเคยเป็นไข้รูห์มาติกแล้วต้องป้องกันการเป็นซ้ำเพราะคนที่เคยเป็นไข้รูห์มาติกแล้วจะมีโอกาสเป็นซ้กได้ถึง 50-65% ดังนั้นจึงควรพาเด็กไปพบแพทย์ตามนัดทุกครั้งและรับประทานยาอย่างต่อเนื่องโดยแพทย์จะให้รับประทานยาป้องกันตลอดชีวิตหรืออาจพิจารณาหยุดยาเมื่ออายุ 25 ปี และไม่เป็นโรคนี้ซ้ำอีกเป็นเวลา 5 ปี
  - - - สาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะหัวใจวายในเด็กมักเกิดจากโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด ส่วนในผู้ใหญ่มักเกิดจากโรคของหลอดเลือดที่นำเลือดมาเลี้ยงหัวใจจึงทำให้ผู้ใหญ่ที่หัวใจวายมักเสียชีวิตทันที
    - - หัวใจเต้นเร็วมากขึ้นในขณะพัก ซึ่งหมายถึงขณะที่เด็กสงบนิ่งหรือหลับ เพราะปกติชีพจรจะเร็วขึ้นได้หลังจากเด็กดูดนมหรือรับประทานอาหารหรือร้องไห้หรือทำกิจกรรมอื่น ๆ มาใหม่ ๆ จึงไม่ควรจับชีพจรในระยะนี้ และควรจับชีพจรในขณะพักเพื่อให้ได้ชีพจรที่ถูกต้องตรงตามอาการของเด็ก
        
        อายุแรกเกิด ถึง 1 ปี มีชีพจร มากกว่า 160 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 1 ปีขึ้นไป ถึง 3 ปี มีชีพจร มากกว่า140 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 3 ปีขึ้นไป ถึง 6 ปี มีชีพจร มากกว่า 120 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 6 ปีขึ้นไปถึง10 ปี มีชีพจร มากกว่า100 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 10 ปีขึ้นไป มีชีพจร มากกว่า 90 ครั้ง/นาที
      - หายใจเร็วมากขึ้น ในขณะพัก
        
        อายุแรกเกิด ถึง 1 ปี หายใจ มากกว่า 60 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 1 ปีขึ้นไป ถึง 3 ปี หายใจ มากกว่า 45 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 3 ปีขึ้นไป ถึง 6 ปี หายใจ มากกว่า 35 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 6 ปีขึ้นไปถึง10 ปี หายใจ มากกว่า 30 ครั้ง/นาที
        
        อายุ 10 ปีขึ้นไป หายใจ มากกว่า 25 ครั้ง/นาที
      - ปัสสาวะออกน้อย โดยปัสสาวะออกน้อยกว่าครึ่งของน้ำและนมที่ได้รับ
      - เหงื่อออกมาก โดยเฉพาะบริเวณหน้าผากแม้ว่าอากาศไม่ร้อน หรือไม่ได้ไปวิ่งเล่นมาในเด็กโต
      - บวม โดยเฉพาะบริเวณเปลือกตา หน้าและปลายมือเท้า
      - มือและเท้าเย็น ซีด
      - รับประทานอาหารได้น้อย เด็กเล็กจะดูดนมได้ช้าใช้เวลาดูดนมนานมากกว่า 30 นาทีหรือดูดนมได้น้อยลง เหนื่อยมากขึ้นขณะดูดนม หัวโยกขณะดูดนม เด็กโตจะเบื่ออาหารรับประทานมากแล้วเหนื่อย หรือมีอาการคลื่นไส้อาเจียน
    - - ดูแลให้เด็กนอนในท่าศีรษะสูง เพื่อให้เด็กหายใจสะดวกสูดออกซิเจนเข้าสู่ปอดได้มากขึ้น
      - ดูแลให้เด็กพักผ่อน ถ้าเด็กร้องไห้ต้องปลอบให้สงบ เพราะถ้าเด็กร้องไห้จะทำให้เหนื่อยมากขึ้น
      - ดูแลให้เด็กอยู่ในที่ที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก เปิดพัดลมให้มีการระบายอากาศ
      - โทรศัพท์ปรึกษาแพทย์หรือนำเด็กไปพบแพทย์ที่อยู่ใกล้มากที่สุด
    - - ดูแลให้เด็กรับประทานยาตามขนาดและเวลาที่แพทย์สั่งไม่หยุดยาหรือเปลี่ยนยาเอง โดยเฉพาะยาที่ช่วยป้องกันหัวใจวาย ได้แก่ ยาไดจ็อกซิน และยาขับปัสสาวะ
      - ดูแลให้เด็กรับประทานนมและน้ำในปริมาณที่แพทย์แนะนำ การรับประทานนมและน้ำเกินกำหนดจะทำให้หัวใจเด็กต้องทำงานมากขึ้น
      - ดูแลให้เด็กรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นม ถั่วต่าง ๆ ผักและผลไม้ งดอาหารรสเค็ม อาหารหมักดอง อาหารที่ใส่ผงชูรส อาหารที่มีส่วนผสมของผงฟูเพราะจะทำให้เกิดอาการบวมและหัวใจทำงานมากขึ้น
      - ดูแลให้เด็กรับประทานอาหารปริมาณน้อยแต่บ่อยครั้ง ประมาณ 2-3 ชั่วโมง/ครั้ง เด็กเล็กใช้หัวนมที่มี รูใหญ่กว่าปกติเล็กน้อยเพื่อลดการใช้แรงดูดนม เด็กโตควรจัดอาหารเสริมที่มีพลังงานสูงระหว่างมื้อเช่น นม ขนมเค้ก คุกกี้ ขนมปัง เป็นต้น และควรจัดอาหารที่ย่อยง่ายเพื่อลดการใช้พลังงานในการย่อย
      - ดูแลให้เด็กได้พักผ่อนอย่างเพียงพอ เด็กเล็กวันละ 10-15 ชั่วโมงหรือเด็กโตวันละ 8-12 ชั่วโมงและจัดให้นอนในที่ที่ไม่มีเสียง แสง กลิ่น รบกวน อากาศถ่ายเทดีและค่อนข้างเย็นจะช่วยให้เด็กนอนได้นานขึ้น หัวใจก็ได้พักด้วยเช่นกัน
      - ไม่ปล่อยให้เด็กร้องนาน ควรหาสาเหตุที่ทำให้เด็กร้องไห้ สนองความต้องการหรือเบี่ยงเบนความสนใจด้วยการเล่นหรือของเล่นที่เด็กชอบ การที่เด็กร้องนาน ๆ จะทำให้เด็กเหนื่อยมากขึ้น
      - จัดกิจกรรมการเล่นที่ใช้แรงน้อย งดการเล่นที่มีการแข่งขัน เพราะเด็กมักไม่ยอมหยุดเล่นแม้ว่าจะเหนื่อยก็ตาม
      - สังเกตการขับถ่ายของเด็กทุกวัน ต้องป้องกันไม่ให้ท้องผูกโดยให้เด็กรับประทานผัก ผลไม้หรือน้ำผลไม้ทุกวัน เพราะถ้าเด็กท้องผูกต้องออกแรงเบ่งถ่ายอุจจาระ จะทำให้เด็กเหนื่อยและหัวใจทำงานหนักมากขึ้น
      - ป้องกันการติดเชื้อที่หัวใจด้วยการรักษาความสะอาด โดยเฉพาะช่องปากและฟันควรพาเด็กไปตรวจฟันปีละ 2 ครั้งและเมื่อมีฟันผุควรไปพบทันตแพทย์และแจ้งให้แพทย์ทราบว่าผู้ป่วยเป็นโรคหัวใจเพื่อให้ยาป้องกันการติดเชื้อก่อนและหลังทำฟัน เพราะการติดเชื้อที่หัวใจจะทำให้เนื้อเยื่อต่าง ๆ ในหัวใจรวมทั้งลิ้นหัวใจถูกทำลาย ทำให้หัวใจทำงานผิดปกติ เป็นสาเหตุให้เกิดภาวะหัวใจวายได้