Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Yapı Bakımından Anlatım Bozuklukları - Coggle Diagram
Yapı Bakımından Anlatım Bozuklukları
Özne Eksikliği: İlk cümlede bulunan özne, birinci yükleme uyarken diğer yüklemlere uymazsa özne eksikliğinin neden olduğu anlatım bozukluğu meydana gelir.
Kişi Bakımından Uyumsuzluk: Özne, tekil veya çoğul birden fazla kişiden oluşuyorsa (“ben ve sen”, “sen ve o”, “onlar ve Ali” gibi) yüklem çoğul kişiye göre çekimlenmelidir.
✦ Ben ve Ece buraya daha önce gelmişti. (yanlış)
1. çoğul (biz) 3. tekil (o)
✧ Ben ve Ece buraya daha önce gelmiştik. (doğru)
1. çoğul (biz) 3. tekil (o)
Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk: İnsan dışındaki varlıklar (hayvan, bitki, kavramlar.) özne olduğunda yüklem daima tekil olur
Ağaç çiçek açmış. (doğru)
Ağaçlar çiçek açmış. (doğru)
Ağaçlar çiçek açmışlar. (yanlış)
Olumluluk-Olumsuzluk Bakımından Uyumsuzluk
“Hiç kimse, hiçbiri” gibi öznelerde yüklem olumsuz olmalıdır.
Söylediklerine hiç kimse inanmadı. (doğru)
Söylediklerine hiç kimse inandı. (yanlış)
Öge Eksikliği: Cümlede kullanılması gereken bir öğenin bulunmaması, anlatım bozukluğuna yol açar.
Özne Eksikliği: Yüklemdeki eyleme uygun bir öznenin olmaması ya da bir öznenin birden fazla yükleme bağlanması anlatım bozukluğuna yol açabilir.
Onun okulu yakında bitecek ve öğretmen olarak göreve başlayacak. (yanlış)
Onun okulu yakında bitecek ve o, öğretmen olarak göreve başlayacak. (doğru)
Yüklem Eksikliği: Sıralı ve bağlı cümlelerde iki cümlenin aynı yükleme bağlanması sonucu anlatım bozukluğu meydana gelir. Yüklem eksikliği, bazen ikinci bir eylemin kullanılmaması ya da ek fiilin ortak kullanılması ile oluşur.
Virüs sebebiyle tatile geçen yıl da, bu yıl da gidemiyoruz. (yanlış)
Virüs sebebiyle tatile geçen yıl da gidemedik, bu yıl da gidemiyoruz. (doğru)
Nesne Eksikliği: Cümlelerde ortak kullanılan nesnenin yüklemlere bağlanamamasından kaynaklanır.
İnsanlar gazetelere inanmıyor, bu nedenle de çok az okuyor. (yanlış)
İnsanlar gazetelere inanmıyor, bu nedenle de gazeteleri çok az okuyor. (doğru)
Tümleç (Tamlayıcı) Eksikliği: Sıralı ve bağlı cümlelerde yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç) veya zarf tamlayıcısının ortak öge kabul edilip tüm yüklemlere bağlanması sonucu ortaya çıkar.
Bu dersi seviyorum ama bir türlü istediğim notu alamıyorum. (yanlış)
Bu dersi seviyorum ama bu dersten bir türlü istediğim notu alamıyorum. (doğru)
Çatı Uyumsuzluğu: Birleşik cümlelerde fiilimsinin ve yüklemin çatı bakımından (etken-edilgen) uyumlu olmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
Yabani otlar yolarak bir köşede biriktirilsin. (yanlış)
Yabani otlar yolunarak bir köşede biriktirilsin. (doğru)
Tamlama Yanlışlıkları: Genellikle isim ve sıfatların aynı tamlanana bağlanması sonucu oluşan bir anlatım bozukluğudur. Bu nedenle isimlerle sıfatların aynı tamlanana bağlandığı kullanımlara dikkat etmek gerekir.
En iyi yabancı ve Türk filmleri izleyici oylarıyla belirlendi. (yanlış)
En iyi yabancı filmler ve Türk filmleri izleyici oylarıyla belirlendi. (doğru)
Bağlaç Yanlışlıkları: Bağlaçlardan bazıları olumlu ve olumsuz yargıları birbirine bağlar. Bu duruma uymayan kullanımlarda anlatım bozukluğu meydana gelir.
Ahmet Bey oğlunu çok seviyor fakat bir dediğini iki etmiyordu. (yanlış)
Ahmet Bey oğlunu çok seviyor ayrıca bir dediğini iki etmiyordu. (doğru)
Eklerin Yanlış Kullanımı: Cümlede eklerin eksik, fazla veya yanlış kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
Biz okumasını sevmeyen bir milletiz. (yanlış)
Biz okumayı sevmeyen bir milletiz. (doğru)