Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบปัสสาวะ - Coggle Diagram
ระบบปัสสาวะ
วิธีการป้องกัน การชะลอ ยับยั้ง
กระบวนบวนการเสื่อมของระบบทางเดินปัสสาวะ
และการป้องกันไม่ให้เกิดโรค
Kegel exercise
ขมิบก้นสลับกับผ่อนคลายนานครั้งละ 5 วินาที และเพิ่มระยะเวลาจนกระทั่งสามารถขมิบได้นาน 10 วินาที ควรทำ 3 ชุด ชุดละ 10 ครั้ง
bladder retraining
ผู้สูงอายุต้องบันทึกและประเมินตนเอง ก่อนว่า มีระยะเวลาท่ีต้องการขับถ่ายแต่ละคร้ังเฉลี่ยแล้ว นานประมาณเท่าใด หลังจากนั้นตั้งเป้าหมายว่าจะยืดเวลา การขับถ่ายออกไปอีกจากเดิมประมาณ 5-10 นาที เมื่อรู้สึก ปวดและต้องการขับถ่ายในช่วงเวลาท่ียืดออกไป
หลีกเลี่ยง การดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนและแอลกอฮอล์
เนื่องจากคาเฟอีนทำให้ กระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวกว่าปกติ ในขณะที่แอลกอฮอล์ มีฤทธิ์ขับปัสสาวะ
prompted voiding
เป็นวิธีท่ีให้ผู้ดูแลฝึกเรื่องการขับถ่าย ปัสสาวะให้กับผู้สูงอายุที่กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ และมีความ
บกพร่องทางสติปัญญา เพื่อลดโอกาสท่ีเกิดปัสสาวะเล็ดราด โดยให้ขับถ่ายปัสสาวะเมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม พร้อมท้ัง ให้กำลังใจเมื่อผู้สูงอายุกลั้นปัสสาวะได้
combined toileting and exercise therapy
คือ การช่วยเหลือให้ผู้สูงอายุเข้าห้องน้ำขับถ่ายปัสสาวะ ร่วมกับการออกกำลังกายเพิ่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเน้ือ
กระตุ้นด้วยคลื่นสนามแม่เหล็กไฟฟ้า
เป็นการ ใช้ระบบคลื่นสนามแม่เหล็กไฟฟ้ากระตุ้นระบบประสาท และกล้ามเนื้อที่ช่องเชิงกราน ทำให้กล้ามเนื้อเกิดการหดตัวและคลายตัวอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ส่งผลให้เพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน ช่วยให้กลั้นปัสสาวะได้ดีขึ้น
โรคที่เกิดจากกระบวนการเสื่อม
ของระบบทางเดินปัสสาวะ
ต่อมลูกหมากโต
เกิดขึ้นจากความเสื่อมของร่างกายตามวัยในผู้ชาย และเกิดจากความเปลี่ยนแปลงของสมดุลฮอร์โมน นอกจากนี้ยังสันนิษฐานว่าอาจเกิดจากพันธุกรรม โดยเฉพาะคนที่มีอาการค่อนข้างรุนแรงในกลุ่มคนที่มีอายุน้อยกว่า 60 ปี ซึ่งต้องรับการรักษาโดยผ่าตัด
Kidney stone disease (โรคนิ่วในไต)
นิ่วในไตอาจเกิดขึ้นได้จากปริมาณของเกลือ แร่ธาตุ และสสารต่าง ๆ เช่น แคลเซียม กรดออกซาลิก และกรดยูริกในปัสสาวะที่เปลี่ยนแปลงไป
โดยมีปริมาณมากเกินกว่าของเหลวในปัสสาวะจะละลายหรือทำให้เข้มข้นน้อยลงได้ จนเกิดการเกาะตัวเป็นก้อนนิ่ว
Prostate Cancer(มะเร็งต่อมลูกหมาก)
เกิดจากเซลล์ในต่อมลูกหมากที่ผิดปกติและมีการกลายพันธุ์ของดีเอ็นเอจนเซลล์เติบโตและขยายขึ้นรวดเร็วกว่าปกติ ทำให้ลุกลามทำลายเซลล์ที่ปกติในบริเวณดังกล่าว ในขณะที่เซลล์ที่ผิดปกติเหล่านี้จะมีชีวิตต่อไป และก่อให้เกิดเนื้องอกที่สามารถลุกลามไปยังเนื้อเยื่อรอบข้าง ทั้งยังอาจแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นของร่างกาย
Urinary incontinence(กลั้นปัสสาวะไม่อยู่)
Stress incontinence (ปัสสาวะเล็ดเมื่อ ไอ จาม)
Urge incontinence (ปัสสาวะเล็ดเมื่อปวดปัสสาวะ)
Over incontinence (ปัสสาวะเล็ดโดยไม่ปวดปัสสาวะ)
สาเหตุ
การบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะการอักเสบติดเชื้อที่กระเพาะปัสสาวะหรือทางเดินปัสสาวะช่องคลอดหย่อนหูรูดไม่แข็งแรงหรือเสื่อม
เยื่อบุรอบท่อปัสสาวะบางฝ่อท้องผูกเรื้อรังการใช้ยาบางชนิดปัญหาเรื่องน้ำหนักตัวเครื่องดื่มคาเฟอีน
ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ(Urinary Tract Infection)
เนื่องจากภูมิคุ้มกันลดลง
สาเหตุส่วนใหญ่ของการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ มาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย จากลำไส้ หรือ ผิวหนังของอวัยวะเพศเข้าไปอยู่ในทางเดินปัสสาวะ และ แพร่เข้าไปอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ หรือไต
ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการเสื่อม
ของระบบทางเดินปัสสาวะ
ทฤษฎีอวัยวะ(Organ Theory)
ทฤษฎีความเสื่อมโทรม (Wear and tear theory)
เชื่อว่าการเสื่อมของเซลล์ในร่างกายเกิดจากการใช้งานหนักหรือใช้งานต่อเนื่องและยาวนาน
อวัยวะที่มีการใช้งานมากกว่าย่อมเสื่อมง่ายและเร็วกว่า
Urinary incontinence (ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่)
ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้แบบเรื้อรัง (Chronic urinary incontinence)
Urge incontinence (ปัสสาวะเล็ดเมื่อปวดปัสสาวะ)
สาเหตุเกิดจากกล้ามเนื้อกระเพราะปัสสาวะ ทํางานไม่ปกติ
ทําให้ผู้สูงอายุเกิดการอยากจะถ่ายปัสสาวะทันทีอย่าง รุนแรง (Urgency) โดยที่ยังไม่พร้อมหรือยังไม่ต้องการถ่ายปัสสาวะ อาจจะเกิดข้ึนบ่อยแม้เวลากลางคืน
Over incontinence (ปัสสาวะเล็ดโดยไม่ปวดปัสสาวะ)
เกิดจากมีปัสสาวะตกค้างในกระเพาะปัสสาวะจํานวนมาก เมื่อมีปัสสาวะล้นเกินกว่าที่จะเก็บไว้ได้ก็จะไหลออกมาเอง
เนื่องจากการทํางานของระบบประสาทที่ควบคุมการบีบรัดตัวของกระเพาะปัสสาวะเสียไปปัสสาวะก็จะท้นออกมา
Stress incontinence (ปัสสาวะเล็ดเมื่อ ไอ จาม)
เกิดจากการปิดของหูรูดของท่อปัสสาวะไม่ดี เนื่องจากมีการ
หย่อนยานของกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน ที่จะช่วยพยุงบริเวณ
คอกระเพาะปัสสาวะตามอายุที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
ทฤษฎีพันธุกรรม (Genetic Theory)
ทฤษฎีนาฬิกาชีวิต(Biological Clock Theory)
อายุขัยของมนุษย์ถูกกไหนดีไว้ในโปรแกรมก่อนเกิดจากยีนใน DNA ถ่ายทอดลักษณะต่างๆในลูกหลาน
มนุษย์ถูกกำหนดมาจากdnaถ้าดีก็ดีเลย แต่มันก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยภายนอกสิ่งแวดล้อมด้วย
Urinary incontinence (ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่)
ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้แบบเฉียบพลัน (Acute urinary incontinence
Retention of urine/Restricted mobility เมื่ออายุมากขึ้นการจํากัดการถ่ายปัสสาวะได้ด้วยตนเอง หรือจํากัดการเคลื่อนไหว ทําให้ผู้สูงอายุไม่สามารถเดินไปห้องน้ำได้สะดวกจากสาเหตุต่างๆ เช่น ผู้สูงอายุมีที่ก้ันข้างเตียงเพื่อป้องกันการตกเตียง การผูกมัดผู้สูงอายุ
Delirium/Drugผู้ป่วยสูงอายุที่เกิดภาวะซึมสับสนเฉียบพลัน(Delirium) จากเหตุใดก็ตาม จะสูญเสียความสามารถในการควบคุมปัสสาวะ
ชั่วคราว รวมท้ัง ยาบางชนิดก็อาจส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีอาการปัสสาวะราดข้ึนได้
Polyuria/Prostatism ภาวะที่ทําให้มีปริมาณปัสสาวะมากผิดปกติ ร่วมกับ การเปลี่ยนแปลงของระบบการขับถ่ายปัสสาวะเนื่องจากความชรา ทำให้เกิดอาการปัสสาวะราดได้
สาเหตุที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ ได้แก่ การได้รับยาขับปัสสาวะ การดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนและแอลกอฮอล์ โรคเบาหวาน รวมท้ัง กลุ่มอาการจากโรคของต่อมลูกหมาก ทําให้กิดการอุดก้ันที่คอ
กระเพาะปัสสาวะ (Bladder outlet obstruction) ทําให้เกิดปัสสาวะราด
กระบวนการเสื่อม
ของระบบทางเดินปัสสาวะ
เมื่อเข้าสู่วันสูงอายุจะเกิดการเปลี่ยนแปลงของระบบทางเดินปัสสาวะ น้ำหนักของไตมีขนาดลด หน่วยไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น ผนังหลอดเลือดเเดงที่ไปเลี้ยงไตเสื่อมสภาพ เมื่อหลอดเลือดเเข็งขึ้นจะส่งผลให้การไหลเวียนของเลือดในไตลดลง ท่อไตทำงานลดลงทำให้การดูดกลับของ
สารต่างๆน้อยลงตาม ทำให้ปัสสาวะเจือจาง ความจุของกระเพาะปัสสาวะลดลงเนื่องจากกล้ามเนื้อ detrusor บีบตัวลดลง กล้ามเนื้อหูรูดบีบรัดตัว
ไม่ดี ทำให้ปัสสาวะค้างในกระเพาะปัสสาวะเพิ่มขึ้น ทำให้ต้องถ่ายปัสสาวะบ่อยขึ้น กล้ามเนื่องภายในอุ้งเชิงกรานหย่อนยาน กระเพาะปัสสาวะหย่อนทำให้กลั้นปัสสาวะไม่ได้ในผู้สูงอายุชายเกิดภาวะต่อมลูกหมากโตอุดกั้นการไหลของปัสสาวะ