Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5 วิสัยทัศน์ โครงการศึกษา แผนการศึกษาแห่งชาติ และแผนพัฒนาการศึกษาไทย…
บทที่ 5 วิสัยทัศน์ โครงการศึกษา แผนการศึกษาแห่งชาติ และแผนพัฒนาการศึกษาไทย
แผนการศึกษาแห่งชาติ หมายถึง แผนงานหลักระยะยาวในการจัดการศึกษาของชาติ เพื่อใช้เป็นแนวทางในการจัดและบริหารการจัดการศึกษาของชาติที่จะนำไปสู่ประสิทธิภาพและประสิทธิผล ประกอบด้วยความมุ่งหมาย นโยบาย ระบบการศึกษา แนวปฏิบัติ และเกณฑ์อายุมาตรฐานของนักเรียนแต่ละระดับ
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ หมายถึง แผนกลยุทธ์ที่เพิ่มเติมจากแผนการศึกษาแห่งชาติ เพื่อกำหนดทิศทางและขอบเขตในการพัฒนาการศึกษาของชาติ ซึ่งสอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
วิสัยทัศน์ หมายถึง ภาพความสำเร็จในอนาคตขององค์กร โดยเน้นถึงความมุ่งมั่นในการพัฒนาให้ถึงจุดหมาย เป็นสภาพที่พึงปรารถนาในอนาคต อาจมีลักษณะในเชิงปรัชญา ที่สามารถให้ทิศทางกับผู้นำที่จะนำองค์กรไปสู่ภารกิจหลักที่มีความชัดเจน เป็นรูปธรรม กล่าวคือ เป็นภารกิจที่ต้องทำ ทำเพื่ออะไร ทำเพื่อใคร โดยมีลักษณะแสดงจุดมุ่งมั่นในภารกิจ มีความชัดเจน จำได้ง่าย และสามารถนำไปสู่การปฏิบัติได้
โครงการศึกษา ในระยะก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบประชาธิปไตยมีโครงการศึกษา 7 โครงการ คือ 1) โครงการศึกษา พ.ศ.2441 2) โครงการศึกษา พ.ศ.2445 3) โครงการศึกษา พ.ศ.2450 4) โครงการศึกษา พ.ศ.2452 5) โครงการศึกษา พ.ศ.2456 6) โครงการศึกษา พ.ศ.2458 7) โครงการศึกษา พ.ศ.2464 มีสาระสำคัญดังนี้
โครงการศึกษา พ.ศ. 2450 การจัดการศึกษาแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 1)สามัญศึกษา มี 2 แผนก คือ แผนกสามัญมี 3 ระดับคือ มูลศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษ เรียนระดับละ 3 ปี และแผนกพิเศษมี 3 ระดับคือ มูลพิเศษ ประถมศึกษาเรียนระดับละ 3 ปี มัธยมพิเศษ เรียน 5ปี 2) วิสามัญศึกษาเรียนทางด้านปฏิบัติ เช่น แผนกอังกฤษ ช่างแพทย์ ผดุงครรภ์และครู
4.โครงการศึกษา พ.ศ. 2452 เป็นการจัดการศึกษาที่สูงกว่าประถมศึกษา คือ ระดับมัธยมศึกษาและอุดมศึกษาเพื่อให้นักเรียนที่จบชั้นมัธยมศึกษาสูงแล้วไปศึกษาต่อในยุโรปโดยไม่ต้องเสียเวลาเตรียมที่จะไปเข้ามหาวิทยาลัย
โครงการศึกษา พ.ศ. 2458 มีจุดมุ่งหมายสำคัญคือแก้ไขข้อบกพร่องและปรับปรุงโครงการศึกษา พ.ศ. 2456 ให้เหมาะสม ให้พลเมืองหันมาสนใจการศึกษาวิชาชีพ ให้มีการจัดสอนวิชาวิสามัญในระดับมัธยมศึกษา กล่าวถึงการศึกษาของสตรี
โครงการศึกษา พ.ศ.2445 ได้แบ่งระดับการศึกษา 3 ระดับได้แก่ ประโยคหนึ่ง คือ ประโยคมูลศึกษาและชั้นประถมศึกษา เรียน 3 ปี ประโยคสอง คือ มัธยมศึกษาเรียน 3 ปี และประโยคสาม คือ อุดมศึกษาเรียน 5 ปี การศึกษามี 2 ประเภท ได้แก่สายสามัญศึกษาเรียน การอ่าน การเขียน เลข บัญชี และศีลธรรม สายวิสามัญศึกษา เรียนความรู้พิเศษต่าง ๆ ในการประกอบอาชีพ เช่น วิชาครู แพทย์ ช่างและวิชาชีพอื่น ๆ
5.โครงการศึกษา พ.ศ. 2456 มีจุดมุ่งหมายสำคัญคือปรับความเข้าใจผิดของราษฎร ปรับปรุงสามัญศึกษาและวิสามัญศึกษาให้มีความสัมพันธ์กัน เปลี่ยนชื่อมูลศึกษาเป็นประถมศึกษา การศึกษามี 3 ระดับ คือ ประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอุดมศึกษา
โครงการศึกษา พ.ศ.2441 มีวัตถุประสงค์คือการขยายการศึกษาให้แพร่หลายทั้งประเทศเพื่อยกระดับมาตรฐานการศึกษาของประเทศให้สูงขึ้น โดยมีการจัดประเภทการศึกษา ระบบการศึกษาให้มีระเบียบแบบแผนในการพัฒนาการศึกษา
โครงการศึกษา พ.ศ. 2464 ต้องการจะแก้ไขความนิยมอาชีพเป็นเสมียนของพลเมือง โดยได้จัดทำคำแนะนำชี้แจงแก่ราษฎรเกี่ยวกับหนทางในการทำมาหาเลี้ยงชีพด้วยการเรียนวิชาชีพอย่างอื่น
แผนพัฒนาการศึกษาชาติ เป็นแนวทางในการจัดการศึกษา “แผนการศึกษาชาติ” หรือ “แผนการศึกษาแห่งชาติ”ได้แก่ 1) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2475 2) แผนการศึกษาชาติ พ.ศ.2479 3) แผนการศึกษาชาติ พ.ศ.2494 4) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2503 5) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2520 6) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2535 7) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2545-2559 8) แผนการศึกษาแห่งชาติ ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2552-2559 มีรายละเอียดดังนี้
1.แผนการศึกษาชาติ พ.ศ. 2475 มีจุดมุ่งหมายคือ ให้พลเมืองทุกคนได้รับการศึกษาเหมาะกับอัตภาพของตนพอควรแก่ภูมิปัญญาและทุนทรัพย์ จัดการศึกษาให้จริยศึกษา พุทธิศึกษา และพลศึกษาพอเหมาะกัน จัดให้มีการศึกษาสายสามัญศึกษาประกอบด้วยประถมต้น 1-4 มัธยมต้น 1-4 มัธยมปลาย 5-8 และวิสามัญศึกษาจัดสอนวิชาชีพ เช่น กสิกรรม หัตถกรรม และพานิชกรรม เพื่อประกอบอาชีพให้เป็นประโยชน์แก่บ้านเมือง
แผนการศึกษาชาติ พ.ศ. 2479 มีจุดมุ่งหมายให้พลเมืองทุกคนได้รับการศึกษา เพื่อจะได้ทำหน้าที่พลเมืองตามระบอบรัฐธรรมนูญได้เต็มที่ ระดับการศึกษามี 5 ระดับ คือ มูลการศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษา เตรียมอุดมศึกษา และอุดมศึกษา การศึกษามี 2 ประเภท คือ สามัญศึกษาและอาชีวศึกษา
แผนการศึกษาชาติ พ.ศ. 2494 ความมุ่งหมายของการศึกษา ต้องการให้พลเมืองได้รับการศึกษาพอเหมาะกับอัตภาพเป็นพลเมืองดี องค์ความรู้แห่งการศึกษาเพิ่มขึ้นเป็น 4 ประการคือ จริยศึกษา พลศึกษา พุทธิศึกษา และหัตถศึกษา ประเภทการศึกษา มีการศึกษาชั้นอนุบาล ประถมศึกษา มัธยมศึกษา เตรียมอุดมศึกษาและอาชีวชั้นสูง อุดมศึกษามหาวิทยาลัย การศึกษาพิเศษ และการศึกษาผู้ใหญ่ โดยมุ่งให้ประชาชนอ่านออก เขียนได้ และมุ่งส่งเสริมอาชีพความเป็นอยู่ของประชาชนให้สูงขึ้น
แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2503 รัฐมุ่งให้พลเมืองทุกคนได้รับการศึกษาตามควรแก่เอกัตภาพเพื่อเป็นพลเมืองดี สนองความต้องการของสังคมและบุคคล โดยให้สอดคล้องกับแผนเศรษฐกิจและแผนการปกครองของชาติ อันเป็นการนำการศึกษาเข้ามาเชื่อมโยงกับความต้องการทางด้านเศรษฐกิจ การเมืองและสังคมของประเทศ โดยการขยายการศึกษาภาคบังคับเป็น 7 ปี จัดเน้นให้การศึกษาโดยใช้องค์สี่แห่งการศึกษา คือ จริยศึกษา พุทธิศึกษา พลศึกษา และหัตถศึกษา และได้จัดระบบการศึกษาเป็น 7 : 3 : 2 (ประถม 7 ปี(ศึกษาภาคบังคับ) มัธยมต้น 3 ปี มัธยมปลาย 2) แผนนี้มีอายุการใช้งานนานที่สุดถึง 16 ปี การศึกษา มี 4 ระดับ คือ อนุบาลศึกษา ประถมศึกษา มัธยมศึกษา อุดมศึกษา
แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2520 เป็นการศึกษาเพื่อชีวิตและสังคมต่อเนื่องกันตลอดชีวิต การศึกษามี 2 ระบบคือ การศึกษาในระบบโรงเรียน และการศึกษานอกโรงเรียน เปลี่ยนแปลงโครงสร้างระบบการศึกษาเป็น 6 : 3 : 3 มุ่งอบรมพลเมืองให้ตระหนักเห็นคุณค่าของระบอบการปกครองประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข เน้นความเป็นเอกลักษณ์ของชาติการศึกษาภาคบังคับเริ่มตั้งแต่อายุ 6-8 ปีบริบูรณ์ มุ่งกระจายอำนาจการบริหารการศึกษา
แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2535 เป็นการจัดการศึกษาเพื่อสนองตอบความต้องการและความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสังคมอย่างรวดเร็ว และสร้างความสมดุลในการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จัดการศึกษาในระบบ 6 : 3 : 3 โดยมุ่งเน้นจัดการศึกษาที่เน้นการพัฒนาบุคคลใน 4 ด้าน คือ ด้านปัญญา ด้านจิตใจ ด้านร่างกาย และด้านสังคม อย่างสมดุลและกลมกลืนกัน ตลอดจนมีความรู้และทักษะในการประกอบอาชีพและสามารถพึ่งตนเองได้ ทั้งในระดับบุคคล ชุมชน ท้องถิ่น ภูมิภาค และระดับประเทศ
แผนการศึกษาแห่งชาติ (พ.ศ. 2545-2559) เป็นแผนยุทธศาสตร์ระยะยาว 15 ปี ที่มีความสำคัญยิ่ง เนื่องจากเป็นการนำสาระของการปฏิรูปการศึกษา ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ และนโยบายของรัฐบาลมาสู่การปฏิบัติ และเป็นกรอบแนวทางในการจัดทำแผนพัฒนาการศึกษาขั้นพื้นฐาน แผนพัฒนาการอาชีวศึกษา แผนพัฒนาการอุดมศึกษา และแผนการพัฒนาด้านศิลปะ วัฒนธรรม ทั้งระดับเขต พื้นที่การศึกษาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และสถานศึกษา เพื่อนำไปสู่การดำเนินการปฏิรูปการศึกษาที่สอดคล้องต่อเนื่องกันทั่วประเทศ
แผนการศึกษาแห่งชาติ ฉบับปรัปรุง (พ.ศ. 2552-2559) ได้นำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นปรัชญาพื้นฐานในการกำหนดแผน ซึ่งมีการศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรมและธรรมชาติเข้ามาเป็นตัวบูรณาการเชื่อมโยง โดยมี "คน" เป็นศูนย์กลางของการพัฒนาที่ยั่งยืน และมุ่งไปสู่การอยู่ดีกินดีมีสุขของคนไทยทั้งปวง เจตนารมณ์ของแผนการศึกษาแห่งชาตินี้จึงมุ่งเน้นการพัฒนาชีวิตให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์พร้อมทั้งกาย ใจ สติปัญญา ความรู้และคุณธรรม มีจริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข และพัฒนาสังคมไทยให้เป็นสังคมที่เข้มแข็งและมีดุลยภาพใน 3 ด้าน ได้แก่ สังคม คุณภาพ สังคมแห่งภูมิปัญญาและการเรียนรู้และสังคมสมานฉันท์และเอื้ออาทรต่อกัน
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติเป็นแผนพัฒนาการศึกษาของประเทศไทย แนวทางการกำหนดแผนการศึกษาเปลี่ยนแปลงไปตามลักษณะของสังคม มีกรอบแนวทางมาจากแผนการศึกษาแห่งชาติและสอดคล้องกับแผนพัฒนาการเศรษฐกิจแห่งชาติ ขณะนี้ประเทศไทยมีแผนพัฒนาการศึกษาชาติ 11 ฉบับ มีสาระสำคัญดังนี้
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2504-2509) เน้นการจัดการศึกษาภาคบังคับให้เป็นการศึกษาขั้นพื้นฐานสำหรับประชาชน ขยายและปรับปรุงการศึกษาระดับกลาง จัดตั้งมหาวิทยาลัยในภาคต่าง ๆ ขึ้น ผลิตอาจารย์และครูให้เพียงพอกับความต้องการ
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2510-2514) เน้นจัดการศึกษาให้สัมพันธ์กับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ โดยคำนึงถึงความต้องการด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความต้องการด้านกำลังคน ตลอดจนความรู้และเทคนิคในการพัฒนาสาขาต่าง ๆ ขยายการศึกษาภาคบังคับ เน้นหนักในการผลิตกำลังคนระดับกลางทั้งปริมาณและคุณภาพ ปรับปรุงคุณภาพการศึกษา และมาตรฐานการศึกษา ส่งเสริมการศึกษาในโรงเรียนราษฏร์
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2515-2519) มุ่งเน้นการปรับปรุงคุณภาพและการขยายปริมาณการศึกษา ตลอดจนการผลิตกำลังคนระดับต่าง ๆ ให้สนองความต้องการของการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2520-2524) มุ่งเน้นปรับปรุงด้านคุณภาพระบบการศึกษาให้สูงขึ้น การปรับปรุงระบบบริหาร การศึกษาเปลี่ยนแปลงเนื้อหาสาระและกระบวนการเรียนรู้ เน้นการจัดระบบการศึกษาในระบบโรงเรียน และนอกระบบโรงเรียนให้ประสานกันและส่งเสริมความเสมอภาคทางการศึกษา
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 5 (พ.ศ. 2525-2529) มุ่งดำเนินการการจัดการศึกษาทั้งในระบบโรงเรียน และนอกโรงเรียนให้สัมพันธ์กับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ และเป็นการจัดการศึกษาเพื่อก่อให้เกิดความเสมอภาคทางการศึกษา และมุ่งให้การศึกษาเป็นการเสริมสร้างบุคคลให้มีความรู้ ความคิดและความสามารถในการประกอบอาชีพ มีจริยธรรม คุณธรรม ตลอดจนมีพลานามัย สมบูรณ์ รักและธำรงศิลปวัฒนธรรม และความเป็นไทย
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 6 (พ.ศ. 2530-2534) ส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิต ปรับปรุงคุณภาพการศึกษา การบริหารการศึกษา การประสานการระดมทรัพยากรทางการศึกษา เพื่อพัฒนาบุคคลให้มีความรู้ ความคิด คุณธรรม พลานามัยที่สมบูรณ์ มีทักษะในการประกอบอาชีพ เป็นสมาชิกที่ดีของสังคมและเป็นกำลังในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 7 (พ.ศ. 2535-2539) ส่งเสริมนโยบายด้านเครือข่ายการเรียนรู้ นโยบายระบบสารสนเทศเพื่อการพัฒนาการศึกษา พัฒนาคุณธรรม จริยธรรมให้แก่ผู้เรียน
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 8 (พ.ศ. 2540-2544) มุ่งเน้นการสร้างความก้าวหน้าและมั่นคงของเศรษฐกิจไทยในประชาคมโลกบนฐานแห่งความเป็นไทย เน้นให้มนุษย์เป็นศูนย์กลางในการพัฒนาให้การศึกษาเป็นกลไกในการพัฒนามนุษย์ เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตในสังคมอย่างสันติสุข มีจิตสำนึกและมีส่วนร่วมในการพัฒนา
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 9 (พ.ศ. 2545-2549) ผลจากรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ (พ.ศ.2540) และพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติฉบับ พ.ศ. 2542 ที่เกิดจากการมีส่วนร่วมของประชาชนในวงกว้าง ส่งผลให้มีการปฏิรูปการศึกษา ทั้งระบบ โดยเริ่มมีการปฏิรูปการเรียนรู้ที่เน้นความสำคัญที่ผู้เรียน การปฏิรูปโครงสร้างการบริหารก็ได้เริ่มต้นขึ้นโดยการจัดตั้งกระทรวงศึกษาธิการตามโครงสร้างใหม่ ซึ่งจะต้องกระจายอำนาจการบริหารและสถานศึกษาไปยังเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษา
แผนพัฒนาการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550-2554) มุ่งเน้นให้คนเป็นศูนย์กลางการพัฒนา ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง การขับเคลื่อนต้องใช้ความรู้ในการพัฒนาด้านต่าง ๆ สอดคล้องกับวิถีสังคมไทย ตลอดจนสร้างศีลธรรมและจิตสำนึกในคุณธรรม ดำรงตนอย่างมั่นคงในกระแสโลกาภิวัตน์
แผนการศึกษาแห่งชาติ ฉบับปรับปรุง (พ.ศ. 2552-2559) แผนพัฒนาการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ ฉบับที่ 11 พ.ศ. 2555-2559 และแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 11 (พ.ศ. 2555-2559) สรุปว่า การกำหนดวิสัยทัศน์ด้านการจัดการศึกษามีความสอดคล้องกัน เป็นกรอบแนวทางในการจัดทำแผนพัฒนาการศึกษาขั้นพื้นฐาน แผนพัฒนาการอาชีวศึกษา แผนพัฒนาการอุดมศึกษา และแผนการพัฒนาด้านศิลปะ วัฒนธรรม ทั้งระดับเขต พื้นที่การศึกษา องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และสถานศึกษา เพื่อนำไปสู่การดำเนินการปฏิรูปการศึกษาที่สอดคล้องต่อเนื่องกันทั่วประเทศ