พยาธิสรีรวิทยาระบบประสาท

ระบบประสาท(Nervous System)

เป็นระบบที่ควบคุมการทำงานของร่างกายในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มาจากภายนอกทั้งหมด ระลลประสาทที่ซับซ้อนที่สุดในโลก

หน้าที่

-รับความรู้สึก(Sensory) จากตัวกระตุ้นทั้งภายในและภายนอก -วิเคราะห์ข้อมูล(Processing information) -สังงานและควบคุมการทำงาน(Motor system)

เนื้อยื่อประสาท(Nervous tissue)

2.โครงสร้างของเซลล์ประสาท

1.หน้าที่และส่วนประกอบของเนื้อเยื่อประสาท

เนื้อเยื่อประสาททำหน้าที่รับความรู้สึกและส่งประแสความรู้สึกไปยังส่วนต่างๆของร่างกาย แบ่งเป็น2ส่วน คือ
-เซลล์ประสาท(netve cellหรือneuron)
-เซลล์เนื้อเยื่อเกี่ยวพันประสาท(neuroglia)

1.ตัวเซลล์(cell body)เป็นส่วนที่มีนิวเคลียสและไซโตพลาสซึม 2.เส้นใยประสาท(nerve fiber)คือส่วนที่เป็นแขนงของไวโตพลาสซึม(cytoplasmic process)ที่ยื่นออกจากตัวเซลล์

3.ชนิดของเซลล์ประสาท

1.เซลล์ประสาทขั้วเดียว(unipolar neuron)

2.เซลล์ประสาทสองขั้ว(bipolar neuron)

3.เซลล์ประสาทหลายขั้ว(multipolar neuron)

4.โครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์เนื้อเยื่อเกี่ยวพันประสาท

-แอสโตรไซท์(astrocyte) ช่วยพยุงและเชื่อมปลายประสาทที่ชำรุด -โอลิโกเดนโดรไซท์(oligodendrocyte)ช่วยสร้างเยื่อไมอีลิน(myelin sheath)
-ไมโครเกลีย(microglia)กำจัดสิ่งแปลกปลอม
-เซลล์อิแพนไดมา(epandyma cell)บุช่องในสอมงและไขสันหลัง
-เซลล์ชวันน์(schwann cell)หรือ นิวโรเลมมา(neurolemma) บุอยู่รอบแอกซอน ทำหน้าที่สร้างเยื่อไมอีลิน

Cerbrospinal fluid:CSF

CSF สร้างจากEpendymal cell ที่อยู่ในเนื้อเยื่อ Choroid plexus อยู่ใจกลางสมองส่วนที่เป็นโพรงน้ำสมอง

มีสีขาวใส

ประกอบด้วย น้ำ โปรตีน น้ำตาล เซลล์เม็ดเลือดขาวและเซลล์เม็ดเลือดแดงในปริมาณน้อยมาก

หน้าที่

ปกป้องสมองและไขสันหลังจาการกระทบกระเทือน

ช่วยตงรูปร่างของสมองและไขสันหลัง

ช่วยกำจัดของเสียจากเนื้อสมองและไขสันหลัง

ช่วยให้สารหลายชนิดที่อยู่ในเลือดที่อาจอันตรายต่อนื้อเยื่อสมองซึมเข้าสู่เนนื้อเยื่อสมองไม่ได้หรือได้น้อย เรียกว่า Blood brain barrier

โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง Myasthenia gravis(MG)

เกิดจากความผิดปกติของสารสื่อประสาท ชื่ออะซีทิลโคลีน(acetylcholine)

สารสื่อประสาทจะส่งสัญญาณที่ตัวรับสัญญาณบริเวณกล้ามเนื้อแต่ละมักเพื่อให้กล้ามเนื้อเกิดการหดตัว

ผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้ออ่อนเเรงเมื่อปลายประสาทเกิดการหลั่งหลั่งสารสื่อประสาทออกมา จะไม่สามารถส่งสัญญาณสู่ตัวรับบนกล้ามเนื้อได้ เนื่องจากร่างกายได้สร้างแอนติบอดี้มาขัดขวางและทำลายตัวรับสัญญาณบนกล้ามเนื้อ

สาเหตุ

-กรรมพันธุ์

-ร่างกายสร้างAbต่อโปรตีนชนิดหนึ่ง

-สารอะซิติลโคลีน ไม่สามารถทำงานได้

สมอง(Brain)

-เป็นอวัยวะที่ใหญ่ที่สุดในร่างกาย
-มีเซลล์ประสาทประมาณพันล้านเซลล์อยู่ในกะโหลกศีรษะ
-มีกะโหลกที่มีความหนาและแข็งแรง ทำหน้าที่ป้องกันไม่ให้สมองได้รับความกระทบกระเทือน

Cerebral edema

-ภาวะที่มีของเหลวส่วนเกินสะสมในสมอง
-ทำให้สมองบวมและมีความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น
-สาเหตุ : ส่วนใหญ่เกิดการบาดเจ็บและอาการป่วยต่างๆ ภาวะนี้เกิดรวดเร็วและอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

ภาวะเพิ่มความดันในกะโหลกศีรษะ

ทำให้เกิดการเคลื่อนที่ของเนื้อสมองจากที่มีความดันในกะโหลกสูงไปยังที่มีความดันต่ำกว่า กดเบียดสมองทำให้สมองขาดเลือดไปเลี้ยง

Vasogenic edema

-ผลจาการเพิ่มของเหลวนอกเซลล์
-สาเหตุจากเนื้องอก เซลล์ขาดเลือดเป็นระยะเวลานานและการติดเชื้อ

Cytotoxin edema หรือ Celular edema

เป็นการบวมของของเหลวในเซลล์สมอง เกิดภาวะhypo-osmotic เช่นภาวะน้ำเป็นพิษ,การขาดเลือดไปเลี้ยงอย่างรุนแรง
-ทำให้มีการเสื่อมสภาพของปั๊มโซเดียม-โปแตสเซียม ทำให้โซเดียมและน้ำเคลื่อนที่เข้ามาสะสมอยู่ในเซลล์ มีการลดปริมาณน้ำนอกเซลล์ในสมอง

Hydrostatic edema

-มีการบวมรอบโพรงสมองจากแรงดันน้ำในภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง(Hydrocephalus)

Hydrocephalus

ภาวะที่CSFคั่งในกะโหลกมากผิดปกติร่วมกับการมีความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น

สาเหตุ: ความผิดปกติแต่กำเนิด(Congenital anomaly)พบบ่อยที่สุด คือAqueductal stenosis สาเหตุอื่น คือCongenital hydrocrphalus

Increased Intracranial Pressure(IICP)
ภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง

-เป็นผลมาจากความพร่องของสมดุลระหว่างปริมาตรและความดันภายในกะโหลก

การบาดเจ็บที่ศีรษะ
-การบาดเจ็บที่หนังศีรษะ(scalp injury)
-การบาดเจ็บที่กะโหลก(skull fracture)
-การบาดเจ็บที่สมองและหลอดเลือดสมอง

Cerebral Hemorrhage

เป็นภาวะที่มีเลือดออกในสมอง เกิดจากหลอดเลือดออกในสมอง เกิดจากหลอดลเือดในสมองหรือเกิดจากสาเหตุภายนอกเช่นอุบัติเหตุ

สาเหตุ : ความดันโลหิตสูง,อุบัติเหตุ คนอายุน้อยกว่า50ปี เลือดออกในสมองมักจะเกิดจากอุบติเหตุ,Aeterionous malformation(AVM)ผิดปกติแต่กำเนิด

สาเหตุ : หลอดเลือดโป่งพองAneurysm อาจเกิดจากความดันโลหิตสูงหรือเป็นพิการแต่กำเนิด,โรคเลือด,โรคตับ,เนื้องอกสมอง,รับประทานยาต้านมะเร็ง

Cerebral concussion

คือการที่สมองเสียหน้าที่ไปชั่วครู่จากแรงกระทบภายนอกโดยไม่มีพยาธิสภาพในสมอง

อาการ : หมดสติชั่วครู่ จำเหตุการณ์ไม่ได้

Epidural hemorrhage/hematoma เป็นภาวะที่มีเลือดออกระหว่างกะโหลกและเยื่อหุ้มสมอง

Subdural hemorrhage เป็นภาวะที่มีเลือดออกระหว่างเนื้อสมองกับเยื่อหุ้มสมองชั้นDura

Intracerebral hematoma(ICH)หรือ cerebral contusion เป็นภาวะที่มีเลือดออกในกะโหลกศีรษะในเนื้อสมองส่วนที่เป็นโพรงสมอง(Ventricle)ซึ่งปกติเป็นที่อยู่ของCSF

Subarachnoid hemorrhage(SAH) เลือดออกใต้ชั้น arachnoidในผู้ใหญ่-สาเหตุ : พบบ่อยที่สุดคือAneurysm,Lumbar puncture พบเลือดในCSF

หลอดเลือดเลี้ยงสมอง แบ่งออกเป็น2ระบบ

Carotid system

Vertebro-basilar system

-เป็นหลอดเลือดเลี้ยงสมองที่เริ่มจากหลอดเลือดcommon carotid artery 2เส้น

-ทางขวาตั้งค้นจากbrachiocephalic trunk ส่วนทางซ้ายเป็นแขนงที่แยกจากจุดสูงสุดของaortic arch หลอดเลือดcommon carotid artery สิ้นสุดโดยแยกออกเป็นinternal และ external carotid arteries

Vertebral artery เป็นหลอดเลือดที่แยกจากsubclavian arteries ทอดผ่านformen transversariumของกระดูกสันหลังส่วนคอระดับC6-C1แล้วเข้าสู่โพรงกะโหลกศีรษะทางforamen magnum

Basilar artery

เป็นหลอดเลือดทราเกิดจากการรมกันของright and left vertebral arteries แล้วทอดอยู่ทางด้านหน้าของpons ขึ้นไปสิ้นสุดในระดับmidbrain โดยแยกเป็นright and left posterior cerebral arteries;PCA

Cerebral Vascular disease

Cerebral hypoxiaสมองขาดออกซิเจน

Cerebral ischemia สมองขาดเลือดชั่วคราว(Transient Ishemic Attack,TIA)

Cerebral infarction

Cerebrovascular Accident(Stroke)

อาการที่สมองได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอต่อความต้องการ เกิดผลกระทบต่อร่างกาย เช่นอาการหายใจสั้นและถี่ ความจำเสื่อมชั่วคราว ชักหรืออาจหมดสติได้

สาเหตุ: มาหลายปัจจัย โรคหอบ สำลักควัน โดนบีบรัดบริเวณคอหรือจมน้ำ

เกิดจาการอุตันของหลอดเลือดแดงที่เลี้ยงสมองในชั่วขณะ ซึ่งส่งผลต่อสมองขาดสารอาหารและออกซิเจน

สาเหตุ: ความดันโลหิตสูง ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด ภาวะหลอดลเลือดสมองตีบ ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

โรคหลอดเลือดสมอง(Stroke)

ภาวะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยงเนื่องจากหลอดเลือดตีบ หลอดเลือดอุดตันหรือหลอดเลือดแตก ส่งผลให้เนื้อยื่อสมองถูกทำลาย การทำงานของสมองหยุดชะงัก

ความผิดปกติของหลอดเลือดสมอง

หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน(ischemic storke)

สาเหตุ : ส่วนใหญ่หลอดเลือดสมองอุดตัน เกิดจากลิ่มเลือดที่เกิดขึ้นในบริเวณอื่นไหลไปตามกระแสะเลือดจนไปอุดตันที่หลอดเลือดสมอง

สาเหตุของหลอดเลือดสมองตีบ : เกิดจากการสะมของไขมันในหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดตีบแคบ มีความยืดหยุ่นและมีประสิทธิภาพในการลำเลียงเลือดลดลง

หลอดเลือดสมองปริแตกหรือฉรกขาด(hemorrhagic storke)

เกิดจากหลอดเลือดเสียความยืดหยุ่นจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือด ทำให้หลอดลเือดปริแตกได้ง่าย

-ทำให้ปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงสมองลดลงอย่างฉับพลันและทำให้เกิดเลือดออกในสมองส่งผลให้ผู้ป่วยเสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็วได้

ปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง

ปัจจัยเสี่ยงที่ป้องกันไม่ได้

ปัจจัยเสี่ยงป้องกันได้

-อายุ เมื่ออายุมากขึ้น หลอดเลือดก็จะเสื่อมตามไปด้วย

-เพศ พบว่าเพศชายมีความเสี่ยงต่อโรคสูงกว่าเพศหญิง

-ภาวะการแข็งตัวของเลือดเร็วกว่าปกติ ส่งผลให้เกิดการจับตัวกันของเม็ดเลือดและมีลิ่มเลือดเกิดขึ้นได้ง่ายกว่าคนปกติ

-ความดันโลหิตสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุดของโรคหลอดเลือดสมอง

-เบาหวาน เป็นสาเหตุที่ทำให้หลอดเลือดแข็งทั่วร่างกาย

-ไขมันในเลือดสูง เป็นภาวะไขมันสะสมอยู่ตามผนังหลอดเลือด

-โรคหัวใจ เช่นโรคลิ้นหัวใจผิดปกติ เป็นสาเหตุของการเกิดลิ่มเลือด

การสูบบุหรี่ สารนิโคตินและคาร์บอนมอนอกไซด์ทำให้ปริมาณออกซิเจนลดลงและเป็นตัวทำลายผนังหลอดเลือดทำให้หลอดเลือดแข็งตัว

Bell's palsy(ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก)

กล้ามเนื้อใบหน้าข้างหนึ่งอ่อนแรงชั่วคราว ทำให้เกิดอาการ หลับตาไม่สนิท ลืมตาไม่สุด มุมปากตก ปากเบี้ยว เมื่อรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำจะมีน้ำลายไหล

สาเหตุ: ได้รับอุบัติเหตุที่เส้นประสาท,เนื้องอก,การติดเชื้อพบบ่อยที่สุด

กลไกการเกิดโรค : เส้นประสาทคู่ที่7 วางอยู่ในช่องเล็กของกระดูกศีรษะ เชื่อว่าเมื่อเส้นประสาทบวมเนื่องจากการอักเสบหรือได้รับอุบัติเหตุจะทำให้เกิดการกดทับและขาดเลือดไปเลี้ยงที่สมอง

การอักเสบและการติดเชื้อ

Acute purulent meningitis

Brain abscess(ฝีในสมอง)

Tuberculosis

Syphilis

โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบเฉียบพลันชนิดมีหนองจากเชื้อแบคทีเรีย Streptococcus,Staphylococcus,Pneumococcus

เชื้อโรคอาจแพร่กระจายจากแหล่งติดเชื้อที่ส่วนอื่นของร่างกาย เช่นคออักเสบ ปอดอักเสบ แล้วผ่านทางกระแสเลือดไปที่เยื่อหุ้มสมอง

Brain abscess

Epidural Abscess

Subdural Abscess

เป็นฝีที่เกิดระหว่างเยื่อหุ้มสมองกับกะโหลกศีรษะ

เป็นการติดเชื้อใต้เยื่อหุ้มสมองมักจะเป็นผลจากการติดเชื้อทางโพรงอากาศคู่หน้าผากหรือข้างจมูก

Poliomyelitis

เกิดจากEnterovirus เชื้อติดต่อทางระบบทางเดินอาหารเข้าสู่CNSทางกระแสเลือด ไวรัสทำลายเฉพาะmotor neuron

Fungal infection

พบในผู้ป่วยที่มีภูมิต้านทานต่ำ ได้รับยากดimmune or steroid

โรคที่พบได้บ่อยได้แก่ Cryptococcosis

เกิดจากCryptococcus neoformans ก่อให้เกิดโรคระบบทางเดินหายใจ แต่แพร่ไปยังสมองได้ ทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อหุ้มสมองและเนื้อสมอง

นางสาวพิมพ์ชล ไชยรา เลขที่53 รหัส63123301100