Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โรคของหลอดอาหาร
ความพิการแต่กำเนิด
Esophageal atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
Esophageal stenosis เป็นภาวะที่บางส่วนของ หลอดอาหารตีบ
Achalasia
จำนวน myenteric ganglion cell ในผนังหลอดอาหารที่ทาหน้าที่ควบคุมการหดตัวเพื่อบีบไล่อาหารมีจำนวนลดลงหรือไม่มี
กลืนอาหารลำบากและสาลัก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออก
Esophageal varices
หลอดเลือดดาโป่งพองบริเวณหลอดอาหารส่วนล่าง
เป็นเส้นเลือดที่ท่ออาหาร esophagus ส่วนล่างเกิดการขยายตัว ทำให้เกิดผนังของเส้นเลือดบางลง ง่ายต่อการฉีกขาดหรือแตก และมีเลือดออก
สาเหตุที่ทาให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis
หลอดเลือดดามีลักษณะคดเคี้ยว จาก portal hypertension ทาให้เกิดแผลได้
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการแต่กำเนิด
Hirschsprung’s disease or Congenital megacolon
มักพบในเพศชาย
พบที่ rectum และ sigmoid colon
ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsisทาให้ content ผ่านไม่ได้
Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก
Hirschsprung disease
ความพิการแต่กำเนิด Imperforate anus
เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8สัปดาห์ ยังคงอยู่
เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้
Diverticular disease
mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่งออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
มักพบในผู้สูงอายุ, รับประทานอาหารที่มีกากใยอาหารน้อย,ไม่ออกกาลังกาย
ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง → เพิ่มแรงดัน → ติ่งแตก → abscess, peritonitis
โรคของลำไส้เล็ก
Intussusception
เป็นภาวะที่ลาไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลาไส้เล็กส่วนปลาย
ส่วนที่กลืน เรียก intussuscipienส่วนที่ถูกกลืน เรียก intussusceptum
พบในเด็กเล็ก โดยเฉพาะเด็กผู้ชาย
สาเหตุ
ยังไม่ทราบอะไรที่เป็นสาเหตุ บางรายพบว่า เกิดหลังการติดเชื้อของลำไส้ หรือ จากความผิดปกติในผนังของลำไส้เล็กที่เป็นมาตั้งแต่กาเนิด เช่น ก้อนติ่งเนื้อ (Polyps) หรือ กระพุ้งของลำไส้ (Meckel’s diverticulum)
Intestinal adhesion
การติดกันของลำไส้ หรือการที่ลำไส้ติดกับอวัยวะส่วนอื่น ทำให้มีการดึงรั้งลำไส้
Content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากทาให้ลำไส้อุดตันได้
สาเหตุจากการอักเสบหรือภายหลังการผ่าตัดในช่องท้อง
ความพิการแต่กำเนิด
Congenital atresiaเป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
Congenital stenosisเป็นภาวะที่บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ
Intestinal obstruction
เกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่างๆในลำไส้ตามปกติ
เรียก ภาวะลำไส้อืด หรือ Non mechanical obstruction
เกิดจากช่องทางเดินในลำไส้ตีบแคบ หรืออุดตันทั้งหมด
เรียก ลำไส้ตีบตัน
โครงสร้างของทางเดินอาหาร
ส่วนที่เป็นทางเดินอาหาร
ต่อมที่เกี่ยวข้องกับการทางานของ GIT
●ต่อมน้าลาย
●ตับอ่อน / ตับ
โรคของช่องปาก
การอักเสบ
Periodonitis
เป็นการอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟัน
มักเกิดที่เหงือกก่อน แล้วลุกลามทาลาย tissue
ถ้าอักเสบเรื้อรัง อาจทาให้เหงือกร่น (Gingival recession)
เป็นสาเหตุสาคัญของการสูญเสียฟันในคนอายุ35 ปีขึ้นไป
Dental caries
รอยโรคที่มีการทาลายสาร enamel และ dentine
โรคแทรกซ้อนที่สาคัญ คือ Osteomyelitis และ Cellulitis
Gingivitis
เศษอาหารหมักหมมหรือหินปูน พอกอยู่ที่ฟัน
ทำให้ Bacteria เจริญได้ดี
เกิดการอักเสบ
Recurrent herpes labialis
เกิดจากherpes simplex virus
ระยะแรกเป็น vesicle ขนาดเล็ก ที่ mucocutaneous junction ของริมฝีปาก
ต่อมาแตกเป็นแผล และอาจมี secondary infection
ถ้าร่างกายมีความต้านทานลดลง จะเกิดรอยโรคซ้าบริเวณเดิม
Aphthous ulcer (Canker sore)
เป็นแผลที่เกิดซ้าในช่องปาก
มักเป็นแผลตื้น แผลเดียวหรือหลายแผลพร้อมกัน
คลุมด้วย exudate สีเทาและรอบๆเป็นสีแดง
มักหายภายใน 1 สัปดาห์
Oral candidiasis (Thrush)
เกิดจากเชื้อรา Candida albicans
พบในเด็กเล็ก/ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ/ได้รับยาปฏิชีวนะ
บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย fibro-suppurative exudate ที่มีเชื้อราปนอยู่
Tonsillitis
Acute tonsillitis
เกิดจากเชื้อ Streptococcus Staphylococcus
พบ tonsilบวมโต มี exudateสีขาว คลุมอยู่ที่ผิว
ภาวะแทรกซ้อนที่สาคัญคือ Peritonsillar abscess
Chronic hypertrophic tonsillitis
เกิดจากการอักเสบของ tonsilเป็นๆหายๆ
พบ tonsilมีขนาดใหญ่กว่า 2 ซม. เนื่องจากมีlymphoid hyperplasia
ความพิการแต่กำเนิด
โรคปากแหว่งเพดานโหว่
เกิดได้ตั้งแต่ทารกอยู่ในครรภ์มารดา ในช่วงเดือนที่ 2 และเดือนที่ 3 ของการตั้งครรภ์
ปากแหว่ง
เกิดที่ด้านบนของริมฝีปากในลักษณะช่องว่างเล็กๆ หรือเว้าเล็กน้อยเรียกว่า ปากแหว่งไม่สมบูรณ์ หรือปากแหว่งบางส่วน
ถ้ารอยแยกนี้ต่อเนื่องไปถึงจมูกเรียกว่า ปากแหว่งสมบูรณ์ อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
สาเหตุจากการเชื่อมของขากรรไกรบนและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลาง
เพื่อเป็นเพดานปากปฐมภูมิ ไม่สมบูรณ์
เพดานโหว่
เป็นภาวะที่แผ่นกระดูกของกะโหลกศีรษะที่ประกอบเป็นเพดานแข็ง 2แผ่นไม่เชื่อมกัน
ผู้ป่วยส่วนมากมักมีปากแหว่งร่วมด้วย
ผู้ป่วยเพดานโหว่มักมีลิ้นไก่แฉก
สาเหตุจากความบกพร่องของการเชnjอมของส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง
(lateral palatine processes) , ผนังกลางจมูก (nasal septum) , และ/หรือส่วนยื่นเพดานปากกลาง (median palatine processes) เพื่อเป็นเพดานปากทุติยภูมิ
แบ่งออกเป็น
ชนิดสมบูรณ์ คือมีรอยแยกทั้งเพดานแข็งและเพดานอ่อน บางครั้งอาจมีที่ขากรรไกรด้วย
ชนิดไม่สมบูรณ์ คือมีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน
โรคของต่อมน้ำลาย
Mumps
เกิดจากการติดเชื้อไวรัสกลุ่ม Paramyxovirus
เป็นการอักเสบแบบ acute interstitial inflammation
ติดต่อกันโดยทาง น้าลาย เสมหะ มักจะพบในเด็กอายุ 5-10ปี
สำหรับผู้ชายอาจจะมีอัณฑะอักเสบ (Orchitis)
ผู้หญิงอาจจะมีรังไข่อักเสบ(Oophoritis)
อาจมีเยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบร่วมด้วย (Meningoencephalitis)
Stomach
ความพิการแต่กำเนิด
Diaphragmatic hernia ทำให้พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ในทรวงอกได้
Congenital pyloric stenosis
ความผิดปกติของกระเพาะอาหาร
Peptic ulcer
ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทาลาย และเกิดแผลบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร
พบได้ทุกเพศทุกวัย
ตำแหน่งที่พบได้ เช่น หลอดอาหารส่วนล่าง กระเพาะอาหาร ลาไส้เล็กส่วนต้นที่ติดกับกระเพาะอาหาร
เกิดจากความเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะอาหาร กับความต้านทานต่อกรด
Chronic peptic ulcer
มีลักษณะเป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
-แผลมีลักษณะเรื้อรัง ขอบแผลนูนบวมเมื่อแผลหายจะเกิดรอยแผลเป็น แบ่งเป็น 2ชนิด
1.แผลที่กระเพาะอาหาร(Gastric ulcer) สาเหตุมักเกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปปซินของกระเพาะอาหารลดลงทาให้เกิดแผลได้ง่าย
2.แผลในลาไส้เล็กส่วนต้น(Duodenal ulcer) สาเหตุจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
Acute ulcer
มีลักษณะเป็นแผลตื้นไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
มักพบเป็นแผลหลายจุด เกิดขึ้นเป็นครั้งคราว และหายเองประมาณ 6สัปดาห์
มักพบมากในผู้ป่วยหลังการผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนแรง
สาเหตุ
การใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์
ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เช่น การสูบบุหรี่ ความเครียดทางอารมณ์ แอลกอฮอล์
อาหารทุกชนิด ไม่เป็นสาเหตุโดยตรง แต่ทาให้มีอาการกาเริบเช่น รสเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด น้าส้ม น้าผลไม้
พบมากที่สุด ได้แก่
การติดเชื้อ Helicobacter pylori
การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
Diverticular disease
Gastritis
เป็นการอักเสบของ gastric mucosaจากสารระคายเคืองและความบกพร่องกลไกป้องกัน
mucosaเกิดอันตรายต่อเส้นเลือด→บวม →เลือดออก →รอยถลอก →เสี่ยงเป็นมะเร็ง
Acute gastritis
สาเหตุ ระคายเคืองจาก อาหาร ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ
พยาธิสภาพเริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร
อาจพบรอยโรคเรียก acute hemorrhagic erosive gastritis
Chronic gastritis
สาเหตุ การท้นกลับน้าดี,การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยาASA
การติดเชื้อ Helicobacter pylori
รอยโรค รอยแผลเป็น → ลุกลามเลือดออก แผลในกระเพาะอาหาร
Disorders of the gall bladder
โรคในระบบทางเดินน้ำดีที่พบบ่อย ได้แก่
การอุดตันและการอักเสบ
นิ่วในทางเดินน้ำดี (Gallstones) หมายถึงนิ่วที่เกิดขึ้นและมีอยู่ในทางเดินน้ำดี อาจพบในถุงน้ำดีหรือท่อน้ำดีก็ได้ เรียก Cholelithiasis
Choledocholithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี (Cholangitis)
hepatolithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีภายในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาล เรียก Brown pigment stones
Cholecystitis การอักเสบของถุงน้าดีจากโรคนิ่วในถุงน้าดี
Hemorrhoid
ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดและ เนื้อเยื่อ บริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรง ที่เรียกว่า hemorrhoidal tissue
hemorrhoidal tissue จะมีหน้าที่ ป้องกัน กล้ามเนื้อของทวารหนัก รวมทั้งหูรูด ระหว่าง ถ่ายอุจจาระ และช่วยให้ทวารหนักปิดได้สนิท ในขณะที่เราอยู่เฉย
สาเหตุ
1.เป็นความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น
2.เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดานานๆ
หน้าที่ของตับ
สร้างและหลั่งน้าดี
ควบคุมการสร้างและสลายคาร์โบไฮเดรท
ควบคุมการสร้างและสลายโปรตีน
ควบคุมการสร้างและสลายไขมัน
ควบคุมการสร้างและสลายวิตามิน
มีการสลายและขับออกของฮอร์โมน
ทำการเปลี่ยนโครงสร้างและขับสารพิษและยาออกจากร่างกาย
ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน
Acute pancreatitis
เกิดจากท่อในตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการแตก
การอุดตันทางเดินน้ำดี ทาให้น้ำดีไหลเข้าสู่ตับอ่อน
แอลกอฮอล์ ทาให้ตับอ่อนหลั่งน้ำย่อยมากขึ้น
และทำให้ Oddisphinctor หดเกร็ง
Chronic pancreatitis
มักมีความสัมพันธ์กับการดื่มเหล้า สูบบุหรี่ รับประทานอาหารมัน ภาวะแคลเซียมในเลือดสูงการอุดตันท่อในตับอ่อนเป็นเวลานาน
ตับอ่อนอักเสบเรื้อรังจะมีลักษณะความผิดปกติของโครงสร้างและหน้าที่อย่างต่อเนื่อง
แบ่งออกเป็น 2ชนิด
1.Chronic calcifying pancreatitis
2.Chronic obstructive pancreatitis
ความผิดปกติของตับ
Portal hypertention
การอุดตันที่เกิดในเส้นเลือดพอร์ตัล (Prehepaticblock)
การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids (Intrahepaticsinusoidal block)
การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดาเฮปพาติก (Posthepaticblock)
Hepatitis
เป็นการอักเสบของตับเกิดจากการติดเชื้อ virusหรือ reaction
จากยาและสารเคมี มีการทาลายparenchymal cell และมีtransaminases(SGOT,SGPT)ปล่อยเข้ากระแสเลือด
Ascites
ภาวะท้องมานเป็นการสะสมของเหลวในช่องท้อง โดยมีสาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ nephrotic syndrome
มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และvena cava
ภาวะ albumin ต่า
การหลั่ง ADH ↑ ,Aldosterone ↑
Cirrhosis
ตับรูปร่างบิดเบี้ยว คลาพบเป็นก้อนแข็ง ทาให้เกิดการอุดตันของทางเดินน้ำดี เกิดportal hypertention
Jaundice
ระดับ bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติสองเท่า
อาการ ผิวหนัง ตาsclera เหลือง
สาเหตุ มีการแตก RBC เพิ่มขึ้น
มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ bilirubin
ลดการ conjugationของ bilirubin
มีการอุดตันของทางเดินน้าดีทั้งภายในและภายนอกตับ
นิ่วในทางเดินน้ำดี แบ่งเป็น 2ชนิด
นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล (Cholesterol stones) การเกิดนิ่วทางเดินน้าดีจาก Cholesterol
การเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้าดี
การไม่เคลื่อนที่ของน้าดี
Pigment or bilirubin stones
มีขนาดเล็กกว่าและมีสีคล้ากว่าชนิดที่เกิดจากคอเลสเตอรอล
มักพบในผู้ป่วยโรคตับแข็งหรือผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของเลือด เช่น โรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย โรคโลหิตจางจากการขาดเอนไซม์ G6PD
2.นิ่วที่ประกอบด้วยบิลิรูบิน (Pigment or bilirubin stones)
การเกิดนิ่วทางเดินน้าดีจากบิลิรูบิน
เกิดจากการมี unconjugatedbilirubin เพิ่มมากขึ้นในน้ำดี เนื่องจากมีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ หรือมีการอักเสบถุงน้ำดีและท่อน้ำดีเรื้อรัง