Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ระบบประสาท - Coggle Diagram

- - - - เซลล์ประสาท (nerve cell หรือ neuron)
      - เซลล์เนื้อเยื่อเกี่ยวพันประสาท (neuroglia)
  - - - ตัวเซลล์ (cell body) เป็ นส่วนที่มี นิวเคลียสและไซโตพลาสซึม
      - เส้นใยประสาท (nerve fiber) คือส่วนที่เป็นแขนงของไซโตพลาสซึม (cytoplasmic process) ที่ยื่นออกจากตัวเซลล์
  - - - เซลล์ประสาทขั้วเดียวunipolar neuron) เซลล์ประสาทชนิดนี้จะมีตัวเซลล์ยื่นออกเป็นขั้ว (pole) เพียง 1ส้น พบที่ปมประสาทไขสันหลังและปมประสาทอัตโนมัติ
      - เซลล์ประสาทสองขั้ว (bipolar neuron)มีแขนงยื่นจากตัวเซลล์2 เส้น ในบริเวณตรง2 เส้น ในบริเวณตรงข้ามกัน แขนงหนึ่งคือเดนไดรท์ อีกแขนงเป็ นแอกซอน บริเวณที่มีเซลล์ประสาทชนิดนี้ได้แก่ เซลล์ประสาทที่จอตา (retina)
      - เซลล์ประสาทหลายขั้ว (multipolar neuron)
        มีแขนงของแอกซอน 1 เส้น และมีเดนไดรท์หลายเส้นยื่น
        ออกมาจากตัวเซลล์ บริเวณตัวเซลล์มีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมปิรามิด เซลล์ประสาทชนิดนี้พบที่สมองส่วนซีรีเบลลัม
  - - - แอสโตรไซท์ (astrocyte) ช่วยพยุงและเชื่อมปลายประสาทที่ชำรุด
      - โอลิโกเดนโดรไซท์ (oligodendrocyte) ช่วยสร้างเยื่อ ไมอีลิน(myelin sheath)
      - ไมโครเกลีย (microglia) กำจัดสิ่งแปลกปลอม
      - เซลล์อิแพนไดมา (epandyma cell) บุช่องในสมองและไขสันหลัง
      - เซลล์ชวันน์ (schwann cell) หรือ นิวโรเลมมา (neurolemma) บุอยู่รอบแอกซอน ทำหน้าที่สร้างเยื่อไมอีลิน
  - - - มีสีขาว ใส
      - ถูกสร้างในปริมาณ 500 มิลลิลิตรต่อวัน ในการไหลเวียนจะมีความดัน (ความดันในกะโหลก ศีรษะ) ประมาณ 7-15 มิลลิเมตรปรอท
      - ประกอบด้วย น้ำ โปรตีน น้ำตาล เซลล์เม็ดเลือดขาวและเซลล์เม็ดเลือดแดงในปริมาณน้อยมาก (0-3 เซลล์)
    - - ปกป้องสมองและไขสันหลังจากการ กระทบกระเทือน
      - ช่วยคงรูปร่างของสมองและไขสันหลัง
      - ช่วยกำจัดของเสียจากเนื้อสมองและไขสันหลัง
      - ช่วยให้สารหลายชนิดทอี่ยู่ในเลอืด ที่อาจเป็ น อนัตรายต่อเนือ้เยอื่สมองซึมเข้าสู่เนือเยื่อสมอง ้ ไม่ได้ หรือได้น้อย ที่เรียกว่า Blood brain barrier
- - - - ตัวกั้นระหว่างเลือดกับสมอง (Blood-brain barrier:BBB
        
        เป็นเยื่อที่เลือกให้สารบางอย่างผ่าน
        
        แยกระบบไหลเวียนโลหิตออกจากสมองกับน้ำนอก
        เซลล์ (extracellular fluid) ภายในระบบประสาท กลาง
- - - - อาการที่สมองได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอต่อความต้องการ
      - เกิดผลกระทบต่อร่างกาย เช่น อาการหายใจสั้นและถี่
        ความจำเสื่อมชั่วคราว ชัก หรืออาจหมดสติได้
      - สาเหตุมาจากหลายปัจจัยเช่น โรคหอบ สำลักควัน โดนบีบ รัดบริเวณคอ หรือจมน้ำ เป็นต้น
      - อาจสร้างความเสียหายต่อสมองจนถึงขั้นสมองตายและทำให้เสียชีวิตได้
      - อาจสร้างความเสียหายต่อสมองจนถึงขั้นสมองตายและทำให้เสียชีวิตได้
  - - - เกิดจากเลือดไม่สามารถไปเลี้ยงสมองได้ชั่วขณะ ทำให้ผู้ป่วยมีอาการคล้ายโรคหลอดเลือดสมอง แต่ต่างกันตรงที่ TIA มักไม่ทำให้สมองเกิดความเสียหายอย่างถาวร
      - ภาวะนี้อาจเป็ นสัญญาณเตือนก่อนเส้นเลือดในสมองแตกหรือตีบตันได้
      - เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดแดงที่เลี้ยงสมองในชั่วขณะ ซึ่งส่งผลให้สมองขาดสารอาหารและออกซิเจน
      - สาเหตุ
        
        ความดันโลหิตสูง ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด ภาวะหลอดเลือดสมองตีบ ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูง
  - - - ภาวะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยงเนื่องจากหลอดเลือดตีบ หลอดเลือดอุดตัน หรือหลอดเลือดแตก ส่งผลให้เนื้อเยื่อในสมองถูกทำลาย การทำงานของสมองหยุดชะงัก
      - หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน (ischemic stroke)
        
        สาเหตุ เกิดจากลิ่มเลือดที่เกิดขึ้นในบริเวณอื่นไหลไปตามกระแสเลือดจนไปอุดตันที่หลอดเลือดสมองหรืออาจเกิดจากมีลิ่มเลือดก่อตัวในหลอดเลือดสมองและขยายใหญ่ขึ้นจนอุดตันหลอดเลือดสมอง
        
        สาเหตุเกิดจากการสะสมไขมันในหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดตีบแคบ มีความยืดหยุ่นและมีประสิทธิภาะในการลำเลียงเลือดลดลง
      - ความผิดปกติของหลอดเลือด
        
        หลอดเลือดสมองปริแตกหรือฉีกขาด
        
        ร้อยละ20 เกิดจากหลอดเลือดมีความเปราะบางร่วมกับภาวะความดันสูง ทำให้บริเวณที่เปราะบางนั้นโป่งพองและแตกออก
        
        เกิดจากหลอดเลือดเสียความยืดหยุ่นจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดปริแตกได้ง่าย
        
        ทำให้ปริมาณเลือดที่ไปเลี้ยงสมองลดลงอย่างฉับพลันและทำให้เกิดเลือดออกในสมอง ส่งผลให้ผู้ป่วยเสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็วได้
      - ปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง
        
        ความดันสูง
        
        ไขมันหลอดเลือดสูง
        
        เบาหวาน
        
        โรคหัวใจ
        
        การสูบบุหรี่
      - Bell's palsy ใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก
        
        กล้ามเนื้อใบหน้าข้างหนึ่งอ่อนแรงชั่วคราว ท าให้เกิด
        อาการ หลับตาไม่สนิท ลืมตาไม่สุด มุมปากตก ปากเบี้ยว
        เมื่อรับประทานอาหารหรือดื่มน้ าจะมีน้ าลายไหล
        
        สาเหตุ
        
        -การได้รับอุบัติเหตุที่เส้นประสาท
        
        เนื้องอก
        
        การติดเชื้อพบบ่อยที่สุด
        
        กลไกการกิด เส้นประสาท คู่ที่ 7 ซึ่งวางอยู่ในช่องเล็กของกระดูกศีรษะ เชื่อว่าเมื่อเส้นประสาทบวมเนื่องจากการอักเสบหรือได้รับอุบัติเหตุจะทำให้เกิดการกดทับและขาดเลือดไปเลี้ยงที่สมอง
- - - - เชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุที่พบบ่อยได้แก่ streptococcus ทั้งชนิด aerobic และ anaerobic ส่งนใหญ่เป็นmixed infection
      - เข้าสู่สมอง
        
        ทางตรง หรือลุกลามเข้าทางหลอดเลือดดำ
        
        ผ่านทางกระแสเลือด
        
        ได้รับเชื้อจากการปนเปื้อนโดยตรง
      - Rabiesเกิดจาก Myxovirus
        
        เชื้อจะแพร่จากต าแหน่งที่เชื้อเข้าไปตาม เส้นประสาทเข้าสู่ระบบส่วนกลาง
        
        การเปลี่ยนแปลงเฉพาะที่คือ การพบinclusion bodies เรียก Negri body ในneuron
    - - เป็นฝี ที่เกิดระหว่างเยื่อหุ้มสมองกับกะโหลกศีรษะ มักจะเป็ นโรคแทรกซ้อนของการติดเชื้อไวรัสหรือจากการบาดเจ็บทะลุกระโหลกศีรษะ
    - - เป็นการติดเชื้อใต้เยื่อหุ้มสมองมักจะเป็นผลจากการติดเชื้อทางโพรงอากาศคู่หน้าผากหรือข้างจมูก
- - - - เกิดจากแรงกระแทกโดยตรง
      - ทำให้เกิดรอยฟกช ้า (contusion) หรือรอยฉีกขาด (laceration)
      - ไม่ทำให้เกิดความพิการทางสมอง เว้นเสียแต่ –มีการเสียเลือดมากเกิดการฉีกขาดของเส้นเลือดที่เลี้ยง สมอง
      - เกิดแผลตดิเชื้อลุกลามเข้าไปในสมอง
    - - เกิดจากแรงกระแทกหรือภยันตรายอย่างรุนแรง
      - เกิดการแตกของกะโหลก
      - มักมีการบาดเจ็บของสมองร่วมด้วย
      - ไม่ใช่เป็นสาเหตุที่ทำให้เกดิความพกิารทางสมอง
        การบาดเจ็บต่อระบบประสาท
      - Fracture skull
        
        Linear Fracture
        
        เป็นเส้นตรงขอบคมชัดคงรูปร่างเดิม
        
        ไม่มีการรักษาโดยเฉพาะ
        และมักสมานกันได้เอง
        
        Depressed Fracture
        
        พบในเด็กเล็กอายุน้อยกว่า 1 ปี กะโหลกแตกยุบแต่Periosteum ไม่ฉีกขาด
        
        ควรผ่าตัดยกกะโหลก
        
        3.Skull base fracture หรือฐานกะโหลกศีรษะแตก
        
        Massive bleeding
        
        เนื่องจากเลือดออกจากบริเวณที่ กะโหลกแตกเลอืดมกัจะออกจากจมูกและหู
        
        Cerebrospinal fluid (CSF)
        
        เนื่องจากมีการ ฉีกขาดของเยอื่หุ้มสมอง ทำให้CSF รั่วออกมา
        
        Cranial nerve (CN)
        
        injury โดยถ้าฐานกะโหลก ด้านหน้าแตก CN ที่พบบาดเจ็บได้แก่ CN II หรือ III ถ้าด้านหลังแตก คือ CN VII และ CN VIII
    - - Cerebral Hemorrhage/Hematoma
        
        เป็นภาวะที่มีเลือดออกในสมอง
        
        เป็นภาวะที่มีเลือดออกเกิดจากหลอดเลือดในสมอง หรือเกิดจาก สาเหตุภายนอก เช่น อุบัติเหตุ
        
        อาการมักจะเป็นแบบทันทีทันใด
        
        ก้อนเลือดในสมองจะกดหลอดเลือดทำให้เลือด ไปเลี้ยงสมองไม่พอจนกระทั่งสมองขาดเลือด หากเป็นรุนแรงจะททำให้สมองตายและอนัตราย ถึงแก่ชีวิต
        
        สาเหตุของเลือดออกในสมอง
        
        ความดันโลหิตสูง
        
        อุบัติเหตุที่ศี่ีรษะ คนอายุน้อยกว่า 50 ปี เลือดออกในสมองมักจะเกดิจากอบุตัเิหตุ
        
        Arteriovenous malformation (AVM) เป็น ผิดปกติแต่ กำเนิดของหลอดเลือดดำต่อกับ หลอดเลือดแดง
        
        Epidural hemorrhage /hematoma
        
        เป็นภาวะที่มีเลือดออกระหว่างกะโหลกและเยื่อหุ้มสมอง
        
        เกิดจากแขนงของหลอดเลือด middle meningeal artery ซึ่งเป็นหลอดเลือดที่เลี้ยงเยื่อหุ้มสมองฉีกขาดเลือดมักออกบริเวณที่ถูกกระทบโดยตรง (coup injury)
        
        สัมพันธ์กับการแตกของกะโหลกศีรษะ
        
        Subdural hemorrhage
        
        SDH มักสัมพันธ์กับ cerebral contusion และsubarachnoid hemorrhage
        
        เป็นภาวะที่มีเลือดออกระหว่าง เนื้อสมองกบัเยื่อหุ้มสมองช้ัน Dura
        
        ก้อนเลือดเมื่อโตขึ้นจะกดสมองและทำให้เกิดความดันใน สมองเพิ่ม
        
        เกิดจาก countre-coup injury คือ ศีรษะถูกกระทบด้าน หนึ่ง แต่สมองเคลื่อนไปกระทบกับกะโหลกอีกด้านหนึ่ง เกิดสมองช้ำ และมีการฉีกขาดของหลอดเลือดบริเวณผิว สมอง
        
        Intracerebralhematoma (ICH) หรือ cerebral contusion
        
        เป็นภาวะที่มีเลือดออกในกะโหลกศีรษะ ในเนื้อสมองส่วนที่เป็นโพรงสมอง (Ventricle) ซึ่งปกติเป็นที่อยู่ ของ CSF
        
        มักเกิดจาก countre-coup injury เช่นเดียวกับ SDH อาจ เกิดร่วมกับ SDH ได้
        
        ICH มีโอกาสขยายขนาดได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน 6 ชั่วโมงแรก จึงควรสังเกตอาการอย่างใกล้ชิดและฉาย ภาพรังสีซ้ำ ถ้าผู้ป่วยมอีาการแย่ลง
        
        สาเหตุ
        
        เกิดจากการกระทบกระเทือนรุนแรงต่อโพรงสมอง โดยตรง เช่น อุบัติเหตุรุนแรงที่ศีรษะจากหลอด เลือดในโพรงสมองผิดปกติ เช่น เนื้องอกของ เนื้อเยื่อในโพรงสมองที่เรียกว่า Choroid plexus (สร้าง CSF)
        
        พบได้ประมาณร้อยละ 30 ของเลือดออกในโพรง สมองทั้งหมด
        
        Subarachnoid hemorrhage (SAH)
        
        เลือดออกใต้ชั้น arachnoid ในผู้ใหญ่
        
        สาเหตุจาก ruptured aneurysm ความดันสูง หรือได้รับอุบัติเหตุมีการฉีกขาด พบบ่อยที่สุดคือการบาดเจ็บที่ศีรษะ
        
        สาเหตุทพี่บบ่อยที่สุดคือ Aneurysm
        
        Lumbar puncture พบเลือดใน CSF
      - Arteriovenous malformation (AVM)
        
        โดยปกติหลอดเลือดแดงนั้นมีหน้าที่ในการลำเลียงเลือดที่มีออกซิเจน ไปสู่สมอง
        
        เลือดในหลอดเลอืดแดงจะไหลเวยีนอย่างช้าๆ ผ่าน
        กลุ่มหลอดเลือด ฝอยจำนวนมากและจะค่อยๆเข้าสู่ผนังที่มีรูขนาดเลก็รอบเนื้อเยื่อ สมองอย่างช้า ๆ เพื่อเติมออกซิเจนและสารอาหารให้กับเนื้อเยื่อ สมองจากนั้นเลือดจะไหลเวียนเข้าตามเส้นเลือดฝอยและกลับเข้าสู่ หลอดเลือดกลับสู่หัวใจและปอดเพื่อเติม ออกซิเจน
        
        ใน AVM เลอืดจากหลอดเลอืดแดงไหลเวยีนตรงสู่
        หลอดเลอืดดา เร็ว กว่าปกตโิดยไม่ผ่านกลุ่มหลอดเลือดฝอย
        
        สาเหตุของเลือดออกในสมอง
        
        หลอดเลือดโป่งพอง Aneurysm อาจจะเกิดจากความดันโลหิตสูง หรือเป็นความพกิารแต่กำเนิด
        
        โรคเลือด เช่น โรค Hemophilia, sickle cell anemia
        
        โรคตับ
        
        เนื้องอกสมอง Brain tumors
        
        รับประทานยาต้านเลือดแข็ง
      - Cerebral concussion
        
        คือการที่สมองเสียหน้าที่ไปชั่วครู่จากแรง กระทบภายนอก โดยไม่มีพยาธิสภาพในสมอง
        
        อาการเช่น หมดสติครู่หนึ่ง จำเหตุการณ์ ไม่ได้
      - หลอดเลือดเลี้ยงสมอง
        
        แบ่งออกเป็น 2 ระบบ
        
        carotid system
        
        เป็นหลอดเลือดเลี้ยงสมองที่เริ่มจากหลอดเลือด common carotid artery 2 เส้น
        
        ทางขวาตั้งต้นจาก brachiocephalic trunk
        • ส่วนทางซ้ายเป็นแขนงท่แียกจากจุดสูงสุดของ aortic arch
        
        หลอดเลือด common carotid artery สิ้นสุดโดยแยก ออกเป็น internal และ external carotid arteries
        
        External carotid artery ไปเลี้ยงโครงสร้างท่อีย่ใูนใบหน้าและคอ
        
        Internal carotid artery ทอดขึ้นไปในโพรงกะโหลกศีรษะ internal
        
        carotid artery แบ่งเป็ น 4 ส่วน
        
        1.cervical
        
        2.petrous
        
        3.cavernous
        
        4.cerebral segments
        
        หลอดเลือดที่สำคัญของ carotid system
        
        Anterior cerebral artery : ACA เป็ นแขนงปลายของ internal carotid artery
        
        Anterior cerebral artery ให้แขนงเลี้ยงhypothalamus, ผิวด้าน medial surface ของ frontal lobe จนถึง parietal lobeและผิวด้าน lateral surface ส่วนบนของ cerebral hemisphere
        
        Middle cerebral artery : MCA
        
        เป็นแขนงที่ใหญ่ที่สุดของ internal carotid artery ทอดเข้า ไปใน lateral fissure
        
        MCA ให้แขนงเลี้ยง internal capsule ส่วนหน้าของ temporal lobe, frontal lobe, ผิวด้านข้างส่วนบนของ cerebral hemisphere ทั้งเหนือและใต้ต่อ lateral fissure และบางส่วนของ parietal temporal-occipital lobe
        
        เป็นแขนงที่เกิดอุดตันค่อนข้างบ่อย
        
        ถ้าเกิดปัญหากับหลอดเลือดนี้จะมีผลทำให้เกดิการสูญเสียการรับรู้ ความรู้สึกและระบบประสาทส่ังการอย่างรุนแรงในใบหน้าส่วนล่างและ รยางค์บนของร่างกายซีกตรงข้าม
        
        vertebro-basilar system หรือ Prsterior
        
        Vertebral artery เป็ นหลอดเลือดที่แยกจาก subclavian arteriesทอดผ่าน foramen transversarium
        ของกระดูกสันหลังส่วนคอ
        ระดับ C6-C1 แล้วเข้าสู่
        โพรงกะโหลกศีรษะทางforamen magnum
        
        ขณะที่ vertebral artery ผ่านเข้า cranial cavity มีแขนง posterior spinal artery แยกออกและผ่านลงมาเลี้ยงทางด้านหลังของไขสันหลังและ vertebral artery ทั้งสองข้างจะให้แขนงมาเชื่อมกันทางด้านหน้าเป็น anterior spinal arteries 1 เส้น เพื่อให้เลือดเลี้ยงทางด้านหน้าของ สมอง
        
        vertebral artery จะรวมกันกลายเป็ นหลอดเลือดที่เรียกว่า basilar artery ซึ่ง basilar artery จะให้แขนงหลายแขนงเลี้ยงก้านสมองและ สมองน้อย(cerebellum)
        
        Basilar artery
        
        Posterior cerebral artery มี 2 ข้าง แต่ละข้างเชื่อมกับ posterior communicating arteries ของ circle of Willis
        
        ทำให้ carotid system และ vertebro-basilar system เชื่อมต่อกัน posterior cerebral artery มีแขนงแยกไปเลี้ยง brainstem และ cerebral cortex บริเวณด้านล่างของ temporal lobe และ occipital lobe