NATURAKO INDARRAK
Indarrek efektuak
Indarra gorputz bat deformatzeko edo haren pausagune-egoera edo higidura
aldatzeko gai den edozein kausa da.
Deformazioak:
Deformazio elastikoa
Deformazio plastikoa
Indarra desagertzen dencan, gorputz elastikoek hasierako neurriak eta forma berreskuratzen dituzte.
Deformazio plastikoa gertatzen zaie indarra desagertutakoan detormatuta geratzen diren materialei.
Higidura aldaketak
Gorputz baten pausagune-egoera aldatzen dute
Higidura azeleratzen dute
Higidura balaztatzen dute
Higiduraren norabidea aldatzen dute
Dinamometroa
Inertziaren printzipioa. Indarrik ez dagoenean
Gorputz bati kanpoko indar bakar batek ere eragiten ez badio, edo eragiten dicten indarrak orekan badaude, gorputzak pausagune-egoeran edo higidura zuzen uniformean jarraituko du.
Malgukien propietateak
Malgukiak pieza elastikoak dira; deformatzen dituzten indarrak desagertzen direnean, berezkoa duten posiziora itzultzen dira.
Ohartu luzapenak eta masek malgukiari egiten dizkioten indarrak Zuzenki proportzionalak direla.Masa bikoizten badugu, luzapena ere bikoitza izango da.
Dinamometroaren atalak
(Dinamometroa indarrak neurtzeko erabilyyzen den tresna bat da. Indar-unitatea newtona da(N))
Kakoa: Adierazleari lotuta dago malgukiaren muturrean dago. eta mugitzean indarra adierazten du. Hemen egiten da neurtu nahi den indarra.
Adierazlea: Malgukiaren muturrean dago, eta mugitzean indarra adierazten du.
Malgukia: Indar bat egiten zaionean, luzatu egiten da.
Ukipen indarrak
Lurreko grabitate indarrak
Grabitazio-eremua Lurraren inguruko espazioaren propietate fisiko bat da, eta gure planetak edozein objekturi erakarpen-indar bat egitean datza.
Indar-sistemak
Indar bektorea
Intesitatea: Indarreen zenbakizko balio (N-etan)
Aplikazio.puntua: Indararrak hemen dihardu.
Noranzkoa: indarra norantz doan.
Norabidea: indarrak diharduen lerro zuzena
Noranzko bera duten indarrak (Fe=(F1+F2))
Kontrako norazkoa duten indarrak (Fe=(F1-F2))
Indar perpendikularrak (Fe=√(F1)²+(F2)²)
Indar elastikoa
Hookeren legea: F=-k*x Minus zeinuak asierazten du malgukiaren indarrak eta desplazamenduak kontrako norazkoa dutela. K--> Malgukiaren elastikotasun-konstantea da.
Tentsio-indarra
Tentsio-indarra sokak lotuta duen objektuari egiten dion indarra da, hartatik tira egiteko.
Marruskadura indarra
Marruskadura-indarrak kontra egiten dio higidurari, eta bi gainazalek elkar ukitzen dutenean sortzen da.
Indar elektrikoa
Naturako Indarrak
Naturan, gorputz guztiek indarrak egiten dizkiote elkarri, gorputz bakoitzak Zer propietate fisiko dituen. Interakzio horiek guztiak, egiatan, gutxi batzuetan bil daitezke, eta oinarrizko interakzio deritze horiei.
Indar nuklearra.
Grabitate-indarra.
Indar magnetikoa
Indar elektrikoa.
Indar elektromagnetikoa
Karga elektrikoen portera :
Kontrako zeinuko kargak (ERAKARTZEN DIRA)
Zeinu bereko kargak (ALDERATZEN DIRA)
Zeren mende daude indar elektrikoak?
Distantzia. Distantzia txikiagoak indar handiagoa dakar.
Karga kopurua: Kargak gehitzeak indar handiagoa dakar. Zenbat eta karga gehiago hurbildu, orduan eta indar elektriko handiagoa.
Ingurunea Airean indarra handiagoa da, uretan baino.
Elektrizazioa
(Objektuek karga neutroa dute, gorputzak kargatzea eta materiaren izaera elektrikoa adieraztea lor dezakegu.)
• Bi gorputz igurzten ditugunean, gorputzetako batek galtzen dituen elektroiak beste gorputzera pasatzen dira, eta elektrizatuta geratzen dira biak. Elektrizatzeko modu horri igurzte bidezko elektrizazio deritzo.
• Indukzio bidezko elektrizazioan, karga duen gorputz bat gorputz neutro batera hur- biltzen da, eta azken gorputzaren kargak berriz antolatzen dira, indar elektrikoagatik.
Ukipen-elektrizazioa
Gorputz bat elektrizatzeko beste modu batzuk , karga duen gorputz batek eta neutroa den beste batek elkar ukitzean, kargak transmititu egiten dira karga duen gorputzetik gorputz neutrora.
Eroaleak eta isolatzaileak
Eroaleak karga elektrikoak puntu batetik beste batera transmiti ditzaketen materialak dira.(Metalak,(zilarra, kobrea, urrea, aluminioa...))
Isolatzaileak elektroiak haietan zehar aske higitzeari kontra egiten dioten materialak dira. (Beira, plastikoa, zura, goma...)
Indar magnetikoa
Imanak
Magnetismo deritzo gorputz batzuek zenbait metal (burdina, kasu) erakartzeko duten ahalmenari.
Iman bakoitzak bi polo ditu: iparra (I) eta hegoa (H).
Indar lerroak
Iman batek eragina duen inguruari eremu magnetiko esaten zaio
Elektromagnetismoa
Oersteden esperimentua
Korronte elektrikoak, edo beste modu batera esanda, higitzen ari diren kargek, eremu magnetiko bat sortzen dute.
Faradayren esperimentua
Eremu magnetiko bat aldatzen denean, kargak higitu egiten dira harilaren barruan, edo bestela esanda, korronte elektrikoa sortzen da.
Lurraren eremu magnetikoa
Iparrorratza
Iparrorratz deritzon tresnak orratz magnetizatu bat du, ardatz baten inguruan aske biratzen dena. Orratza, halaber, puntu jakin baterantz bideratzen da, eta puntu hori ipar polo geografikotik oso hurbil dago.
Lurrak iman handi baten moduan dihardu
Lurraren nukleoa biratzen da eta eremu magnetiko bat sortzen du eta iparroratza erakartzen duen iman erraldoi balitz bezala
GARBIÑE PEDROSA CARRIEDO 24 2.D