ครื่องมือวัดและประเมินพฤติกรรมเด็กปฐมวัย มีความสำคัญ คือ ช่วยให้ผู้เรียน ครูผู้สอน ผู้ปกครอง ทราบระดับความสามารถ พัฒนาการ จุดเด่นและ จุดด้อยของผู้เรียน ทำให้ผู้ปกครองเข้าใจในตัวบุตรหลาน ได้ทราบผล การเรียนรู้ ความก้าวหน้าในการเรียนรู้ และทำให้ผู้ปกครองมีโอกาสในการช่วยเหลือ ส่งเสริม สนับสนุน ชี้แนะ แนวทางแก่บุตรหลานได้อย่างถูกต้อง

2. วัตถุประสงค์การประเมินต้องสอดคล้องกับจุดหมายหรือเป้าหมายของการเรียนรู้ที่กำหนด
   

3. วิธีการดำเนินการประเมิน ควรมีวิธีการที่หลากหลายและเครื่องมือประเมินมีความสอดคล้องกับพฤติกรรมและคุณลักษณะที่ประเมิน
   

1. ผู้ประเมินต้องมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับพัฒนาการเด็ก

4. เป็นการประเมินในสถานการณ์ปกติขณะที่เด็กทำกิจกรรม ประจำวันในสถานการณ์และช่วงต่าง ๆ

ข้อสำคัญ ของการสังเกตจะต้องบันทึกตามพฤติกรรมที่เกิดขึ้นจริง โดยไม่แทรกข้อคิดเห็นหรือการประเมินของผู้สังเกต

แบบทดสอบ (Test) คือชุดของคำถาม ปัญหา สถานการณ์ กลุ่มของงานหรือกิจกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งที่ใช้เป็นสิ่งเร้า กระตุ้นยั่วยุ หรือชักนำให้ผู้ถูกทดสอบแสดงพฤติกรรมหรือปฏิกิริยาตอบสนองตามแนวทางที่ต้องการ แบบทดสอบเป็นเครื่องมือวัดสมรรถภาพทางสมองได้ดีที่สุด

๑. เครื่องมือประเมินพฤติกรรมเด็กปฐมวัยที่มีคุณภาพ มีลักษณะสำคัญ ได้แก่ ความตรง ความเที่ยง ความยาก อำนาจจำแนก ความเป็นปรนัย ความยุติธรรมและสะดวกในการนำไปใช้
๒. การพัฒนาเครื่องมือประเมินพฤติกรรมเด็กปฐมวัย ประกอบด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ดังนี้ ๑.กำหนดวัตถุประสงค์ของการสร้างเครื่องมือ
๒. กำหนดสิ่งที่ต้องการวัด
๓. กำหนดนิยามและโครงสร้างของสิ่งที่ต้องการวัด
๔. เลือกเครื่องมือ
๕. สร้างเครื่องมือ
๖. ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ และจัดทำเครื่องมือฉบับสมบูรณ์