Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ผู้สูงอายุชายไทย อายุ 71ปี โรคเบาหวาน(Diabetes mellitus) - Coggle Diagram
ผู้สูงอายุชายไทย อายุ 71ปี โรคเบาหวาน(Diabetes mellitus)
ความหมาย
โรคเบาหวานเป็นกลุ่มโรคของความผิดปกติของการเผา
ผลาญไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต ซึ่งเป็นผลจากความบกพร่องของการหลั่ง insulin หรือการออกฤทธิ์ของ
insulin หรือทั้งสองสาเหตุ ทำให้เกิดระดับน้ำตาลในเลือดสูง ภาวะระดับน้ำตาลสูงเรื้อรังมีส่วนเกี่ยวข้องกับความ
เสียหายในระยะยาว การสูญเสียหน้าที่ และความล้มเหลวของอวัยวะต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งของตา ไต ระบบ
ประสาท หัวใจและหลอดเลือด
การพยาบาล
ให้คำแนะนำเกี่ยวกับเรื่องต่อไปนี้
1.1 อาหาร
1.1.1 การรับประทานอาหารที่ถูกต้องและเหมาะสมกับโรคถือว่าเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการรักษาโรคเบาหวาน
1.1.2 ควรรับประทานอาหารให้ตรงเวลาอยู่สมอ เหมาะสมกับโรค
1.2 การออกกำลังกาย เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนเลือด โดยการกระดกส้นเท้า, ปลายเท้า การยกและกางแขนขาออกวันละประมาณ 10 นาที การออกกำลังกายแต่ละครั้ง ควรเป็นครั้ง
ละประมาณ 10-20 นาที
1.3. การป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้น
1.3.1 แนะนำการสังเกตอาการ ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) จะมีอาการใจสั่น เหงื่อออกมาก สั่น ตัวเย็น ซีด หิว กระวนกระวาย ความรู้สึกตัวลดลง สับสน อาจหมดสติ
1.3.2 แนะนำการสังเกตอาการ ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง (Hyperglycemia)จะมีอาการ ปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำ น้ำหนักลด อ่อนเพลีย คลื่นไส้อาเจียน หอบ ระดับความรู้สึกตัวลดลง ซึมลง หมดสติ เมื่อมีอาการดังกล่าวให้รีบส่งโรงพยาบาล
1.3.3 แนะนำการป้องกันภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ
1.3.4 การสังเกตอาการผิดปกติที่ต้องมาพบแพทย์ : มีอาการน้ำตาลต่ำแก้ไขแล้วไม่ดีขึ้น มีแผลที่เท้า มีอาการบวมที่เท้า อ่อนเพลีย นอนราบไม่ได้ ตาพร่ามัว มีแขนขาอ่อนแรง มีไข้ มีการติดเชื้อในร่างกาย มีอาการน้ำตาลในเลือดสูง
พยาธิสภาพ และกลไก
การเผาผลาญพลังงานลดลง
ไขมันสะสมเพิ่มขึ้น
เบต้าของตับอ่อน ทำงานผิดปกติ
มีการสร้างและหลั่งอินซูลิน
มีผลต่อภาวะดื้ออินซูลิน
ทำให้อินซูลินออกฤทธิ์ไม่เต็มที่
ไม่สามารถนำ Gluglose ไปใช้งานอย่างเต็มที่
ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น
ตรวจระดับน้ำตาลครั้งแรก ได้ 200 กว่าmg/dl
FBS= 108 mg/dl 16/05/64
โรคเบาหวานแบ่งเป็น 4 ชนิด
โรคเบาหวานชนิดที่ 1 (type 1 diabetes mellitus, T1DM) เกิดจากเซลล์ตับอ่อนถูกทำลายจากภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้ขาดอินซูลิน มักพบในเด็ก
โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (type 2 diabetes mellitus, T1DM) เป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด ร้อยละ 95 ของผู้ป่วยเบาหวานทั้งหมด เกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลิน มักพบในผู้ใหญ่ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนร่วมด้วย
ผู้รับบริการเป็นเบาหวานชนิดที่2
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (gestational diabetes mellitus, GDM) เป็นโรคเบาหวานที่เกิดขึ้นขณะตั้งครรภ์ มักเกิดเมื่อไตรมาส 2-3 ของการตั้งครรภ์
โรคเบาหวานที่มีสาเหตุจำเพาะ (specific types of diabetes due to other causes) มีได้หลายสาเหตุ เช่น โรคทางพันธุกรรม โรคของตับอ่อน โรคทางต่อมไร้ท่อ ยาบางชนิด เป็นต้น
สาเหตุ
การตั้งครรภ์
เนื่องจากขณะตั้งครรภ์จะมีการสร้างฮอร์โมนจากรกซึ่งมีผลต่อต้านการ
ทำงานของอินซูลิน
ความผิกปกติของตับอ่อน
เนื่องจากตับอ่อนจะทำหน้าที่ในการผลิตอินซูลิน ดังนั้นหากตับอ่อนมีการเสื่อมสภาพหรือเกิดความผิดปกติก็ย่อมส่งผลต่อการเกิด โรคเบาหวานได้
ด้ว
โรคอ้วน
ผู้ที่มีน้ำหนักมาก ไขมันส่วนเกินจะสร้างสารที่ทำให้การตอบสนองของเนื้อเยื่อร่างกายต่ออินซูลินไม่ดี หรือนัยหนึ่งเกิดภาวะดื้อต่ออินซูลินขึ้น
ช่วงอายุ 35 ปี รอบเอว 40 นิ้ว (101.6 ซม.)น้ำหนักตัว75 กิโลกรัม ส่วนสูง 170 ซม.
BMI = 25.95 แปลผล อ้วนระดับ2 kg/m2
พฤติกรรม
พฤติกรรมที่เป็นสาเหตุของโรคเบาหวาน
พฤติกรรมการรับปะระทานอาหาร
ชอบรับประทานอาหารรสหวาน ของหวานรับประทานได้มากครั้งละ 3 ถุง และชอบรับประทานอาหารรสชาติออกเค็ม
รับประทานอาหารไม่ตรงเวลา
การไม่ออกกำลังกายในชีวิตประจำวัน
พฤติกรรมการสูบบุหรี่และดื่มสุรา
สูบบุหรี่ตั้งแต่อายุ15ปี เลิกสูบตอนอายุ40ปี เป็นเวลา25ปี
ดื่มแอลกอลล์ฮอล ตั้งแต่อายุ15ปี เลิกดื่มตอนอายุ 60ปี เป็นเวลา 45ปี
ผู้สูงอายุ
เมื่ออายุมากขึ้น ตับอ่อนจะเสื่อมการทำงาน ทำให้การสังเคราะห์และการ
หลั่งอินชูลินลดลง
พันธุกรรม (Genetic)
เบาหวานมีสาเหตุจากกรรมพันธุ์ส่วนหนึ่ง แต่ผู้ที่มีญาติสายตรง อาทิเช่น
พ่อ แม่ พี่ น้องเป็นเบาหวานก็ไม่จำเป็นต้องป่วยเป็นโรคเบาหวานทุกราย
ทั้งนี้ขึ้นกับการควบคุมดูแลปัจจัยเสี่ยงอย่างอื่น
การรักษา
การปรับเปลี่ยนโภชนาการ เพื่อควบคุมระดับน้ำตาล
ในเลือด ระดับ HbA1c ระดับไขมัน LDL HDLTriglyceride ความดันโลหิต และน้ำหนักตัว
การออกกำลังการ การออกกำลังการช่วยให้ผู้ป่วย
ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ดีขึ้น ลดปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ลดน้ำหนัก ควรจะมี
การปรึกษาแพทย์เพื่อประเมินภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน และแนะน่าวิธีการออกกำลังกายที่เหมาะสม
กับผู้ป่วย
การประเมินการควบคุมระดับน้ำตาลของผู้ป่วย ผู้ป่วย
ที่มีการควบคุมระดับน้ำตาลได้ดี และคงที่แนะนำให้ทำการตรวจวัดระดับ HbA1c อย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง แต่
ในรายที่ควบคุมได้ไม่ดีหรือไม่คงที่แนะนำให้มีการตรวจอย่างน้อยปีละ 4 ครั้ง
การใช้ยารักษาโรคเบาหวาน
4.1 ยาฉีดอินชูสิน
อินซูลินออกฤทธิ์สั้น (short acting human insulin) เริ่มออกฤทธิ์ 30-45นาที่ ออกฤทธิ์สูงสุด 2-3 ชั่ว โมง ออกฤทธิ์นาน 4-8 ชั่ว โมง Regularinsulin
อินซูลินออกฤทธิ์นานป่านกลาง (intermediate acting human insulin)เริ่มออกฤทธิ์ 2-4 ชั่วโมง ออกฤทธิ์สูงสุด 4-8 ชั่วโมง ออกฤทธิ์นาน 10-16ชั่วโมง Humulin Insulatard Monotard
ชนิดออกฤทธิ์เร็ว (rapid acting insulin analog) เริ่มออกฤทธิ์ 5-15 นาทีออกฤทธิ์สูงสุด 1-2 ชั่วโมง ออกฤทธิ์นาน 3-4 ชั่วโมง Lispro Aspart
อินซูลินออกฤทธิ์ยาว (long acting human insulin) เริ่มออกฤทธิ์ 2ชั่วโมง ออกฤทธิ์นาน 18-24 ชั่วโมง Lantus Levemir
อินซูลินผสมสำเร็จรูป (pre-mixed 30%RI+70%NPH: mixtard 30HM)เริ่มออกฤทธิ์ 30-60 นาที ออกฤทธิ์สูงสุต 2-8 ชั่วโมง ออกฤทธิ์นาน 12-20ชั่ว โมง Humulin 70/30 Mixtard30 Humalog mix 25 Novomix 30
4.2ยาเม็ด
2.กลุ่มที่ลดภาวะดื้ออินซูลินคือ biguanides และกลุ่ม thiazolidinediones หรือ glitazone
Metformin (เมทฟอร์มิน) MFM (5มิลิกรัม) 1x2 oral pc ยาควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
3.กลุ่มที่ยับยั้งเอ็นไซม์ alpha-glucosidase (alpha-glucosidase inhibitors) ที่เยื่อบุลำไส้ ทำให้
ลดการดูดซึมกลูโคสจากลำไส้
1.กลุ่มที่กระตุ้นให้มีการหลั่งอินซูลินจากตับอ่อนเพิ่มขึ้น (insulin secretagogues)
Glipizide (ไกลพิไซด์) GPZ (5มิลิกรัม) 1x1 oral pc ยาลดระดับน้ำตาลในเลือด
กลุ่มที่ยับยั้ง sodium-glucose co-transporter (SGLT-2) receptor ที่ไต ทำให้ขับกลูโคสทิ้งทางปัสสาวะ
ปัจจัยเสี่ยง
กิจวัตรประจำวันไม่มีกิจกรรมการทำงานที่ต้อง ใช้แรงงานหรือเคลื่อนไหวร่างกายที่เหมาะสม
มีระดับไขมันในเลือดผิดปกติ
มีอายุตั้งแต่ 45 ปีขึ้นไป
ผู้รับบริการ เป็นโรคเบาหวานเมื่อ อายุ 51ปี
มีประวัติเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์หรือมีลูกที่น้ำหนักแรกคลอดมากกว่า4,000 กรัม
ภาวะ Metabolic Syndrome
มีภาวะดื้ออินซูลิน
ความดันโลหิตสูง
ไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
HDL ต่ำ
น้ำหนักตัวเกินมาตรฐานหรืออ้วน
มีประวัติบุคคลในครอบครัว เป็นโรคเบาหวาน
มีความดัน โลหิตมากกว่าหรือเท่ากับ 140/90 mmHg
อาการและอาการแสดง
การกระหายน้ำบ่อยขึ้น
คอแห้ง หิวน้ำบ่อย
ตาพร่ามัว
ปัสสาวะบ่อยขึ้น
ปัสสาวะไม่ต่ำกว่าวันละ 5ครั้ง
ผิวหนังมีปัญหา
น้ำหนักตัวลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
เหนื่อยง่าย
เหนื่อยง่าย
หิวบ่อย กินจุ
คลื่นไส้อาเจียน
ภาวะแทรกซ้อน
โรคแทรกซ้อนเฉียบพลัน ได้แก่ ภาวะน้ำตาลต่ำในเลือดภาวะเลือดเป็นกรดจากสารคีโตน (diabeticke toacidosis, DKA)ภาวะเลือดข้นจากระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงมาก (hyperosmolar hyperglycemicstate, HHS)
โรคแทรกซ้อนเรื้อรัง เช่น โรคแทรกซ้อนเรื้อรังที่ตา ไต ระบบประสาท ปัญหาที่เท้าจากเบาหวาน
ระบบประสาทส่วนปลายเสื่อมชาเท้า
โรคที่มักพบร่วมกับเบาหวาน เช่น ไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง โรคอ้วน
ไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง
