Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 6 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบทางเดินอาหาร, image, image, image,…
บทที่ 6 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบทางเดินอาหาร
อุจจาระร่วง (diarrhea)
เป็นภาวะที่มีการถ่ายอุจจาระเป็นน้ำ 3 ครั้งต่อวันหรือมากกว่า
หรือถ่ายมีมูก หรือมีมูกปนเลือดอย่างน้อย 1 ครั้ง
ชนิดของอุจจาระร่วง
อุจจาระร่วงเฉียบพลัน (acute diarrhea) อุจจาระร่วงเฉียบพลัน ใน 24 ชม. ไม่เกิน 7 วัน
อุจจาระร่วงยืดเยื้อ (persistent diarrhea) เกิดจากการติดเชื้อ นาน 8-13 วัน
อุจจาระร่วงเรื้อรัง (chronic diarrhea) ถ่ายอุจจาระร่วงติดต่อกันทุกวัน นานมากกว่า 14 วันขึ้นไป
สาเหตุ
เชื้อไวรัส ได้แก่ rotavirus เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิด gastroenteritis
พบบ่อยในอายุ 3 เดือน ถึง 2 ปี
เชื้อแบคทีเรีย ได้แก่ Salmonella พบบ่อยในทารก
ขาดเอนไซมแ์ ละน้ำย่อย
การดูดซึมบกพร่อง
อาการขาดน้ำ
ขาดน้ำเล็กน้อย 3-5 %
มีอาการปากแห้งเล็กน้อยหรือปกติกระหายน้ำบ้าง ผิวหนังมีความยืดหยุ่นดี ชีพจรการหายใจและความดันเลือดปกติ ปัสสาวะปกติหรือน้อยลงเล็กน้อย
ตื่นตัวดี
ขาดน้ำปานกลาง 6-9 %
กระหายน้ำมากขึ้น ริมฝีปากแห้ง เยื่อบุในปากแห้ง ผิวหนังตั้งหดกลับช้านาน
2-4 วินาที ตาลึกโหล ร้องไห้ไม่มีน้ำตา กระหม่อมบุ๋มเล็กน้อย ชีพจรเบาเร็ว
หายใจเร็วขึ้น ความดันต่ำกว่าปกติเล็กน้อย
ขาดน้ำรุนแรง >10 %
เด็กไม่รู้สึกตัว ซึมมาก ริมฝีปากแห้ง เยื่อบุภายในปากเหี่ยวเพราะเด็กหายใจ
ทางปาก มีน้ำลายน้อย ตาลึกโหล เวลาร้องไม่มีน้ำตา กระหม่อมหน้าบุ๋มเห็น
อย่างชัดเจนชีพจรเบาเร็วและคลำไม่ได้ หายใจหอบลึก (kussmaul)
การรักษา
ขาดน้ำเล็กน้อย
โออาร์เอส 50 มล./กก. หรือ 2 เท่าของปริมาณ
นมที่ดื่มใน 4 ชม
ขาดน้ำปานกลาง
โออาร์เอส 100 มล./กก หรือ 4 เท่าของ
ปริมาณนมที่ดื่มใน 4 ชม
ขาดน้ำรุนแรง
ทารก RL หรือ NSS iv (100 มล./กก.)
30 มล./กก.,70 มล./กก
เด็กโต RL หรือ NSS iv (100 มล./กก.)
30 มล./กก.,70 มล./กก
ภาวะอักเสบของกระเพาะอาหาร (Gastritis)
สาเหตุ
การติดเชื้อ H. pylori
การรับประทานยา NSAID
ความเครียด (stress)
รับประทานอาหารรสจัด
การสูบบุหรี่ ดื่มสุรา
อุบัติเหตุรุนแรง
อาการ
อาเจียน
ออกร้อนท้อง/กระเพาะอาหาร
ท้องเสีย
เบื่ออาหาร
อาเจียนเป็นเลือด
อุจาระสีดำ
การรักษา acute gastritis
Histamine receptor antagonists
Antacids
กินอาหารเหลว
bleeding ให้ Lavage ใช้น้ำที่มีอุณหภูมิห้องหรือsaline
รุนแรงให้ Hormone : Vasopassin
ใช้ laser therapy เพื่อหยุดการมีเลือดออกเฉพาะที่
การรักษา chronic gastritis
Bismuth Subsalicylate
Metronidazole
Tetracycline or Amoxacillin
ยากลุ่ม Antacid เพื่อลดอาการระคายเคืองจากกรด
ยากลุ่ม Vitamin
โรคกระเพาะอาหารและลําไส้อักเสบ (Gastroenteritis)
เกิดจากเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียไวรัสที่พบบ่อยที่สุด คือ ไวรัสโรต้า
อาการ
อุจจาระร่วงเฉียบพลัน
คลื่นไส้อาเจียน
ปวดท้องอย่างรุนแรง
ไข้สูง ครั่นเนื้อครั่นตัว หนาวสั่น
การรักษา
รักษาตามอาการ เช่น รักษาภาวะขาดน้ำ ให้ยาลดไข้
ในเด็กที่มีภูมิต้านทานต่ำ ทารกแรกเกิดหรือเด็กมีภาวะ
Septicemia จำเป็นต้องใช้ยาต้านจุลชีพ
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการเกิดการแพร่กระจายเชื้อเนื่องจากเป็นโรคที่ติดต่อได้ง่าย
ทางอาหารและน้ำ
ล้างมือก่อนและหลังให้การพยาบาลทุกครั้ง
แยกเด็กที่อุจจาระร่วงออกจากผู้ป่วยโรคทั่วไป
ดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
สร้างเสริมภูมิต้านทานโรคให้เด็ก
ส่งเสริมสุขวิทยาส่วนบุคคล
มีการระคายเคืองบริเวณทวารหนักจากการสัมผัสความเป็นด่าง
จากการถ่ายอุจจาระบ่อยครั้ง
ประเมินลักษณะผิวหนังบริเวณรอบทวารหนักว่าอับชื้นมีผื่นแดงหรือไม่
ท าความสะอาดผิวหนังบริเวณก้น อวัยวะสืบพันธุ์
ใช้วาสลีนทาบางๆรอบทวารหนัก เพื่อลดการระคายเคือง
ถ้าก้นเริ่มมีรอยแดง ถลอก ไม่ควรนุ่งผ้าอ้อม และจัดให้เด็กนอนคว่ำ
หรือนอนตะแคง
โรคลําไส้โป่งพองแต่กําเนิดหรือ Hirschsprung's disease
สาเหตุ
เกิดจากการขาดเซลล์ประสาทพาราซิมพาเธติก
ganglionic cells มาเลี้ยงลำไส้ใหญ่mesenteric ทางเดินอาหาร
บริเวณrectosigmoid colon ขาดการเคลื่อนไหวแบบperistalsis
ลำไส้ส่วนที่ไม่มีเซลล์ประสาทอุดกั้นทางเดินอาหารส่งผลต่อ
การถ่ายอุจจาระ
มีการเพิ่มการเคลื่อนไหวแบบ peristalsis มากขึ้นทำให้ลำไส้หนา
ตัวและโป่งพอง
อาการ
ถ่ายขี้เทาช้า หรือไม่ถ่ายขี้เทาหลัง
คลอด 24 ชม.
ถ่ายยาก อุจจาระมีก้อนเล็กแข็งท้องผูก
อาเจียนมีสีน้ำดีปน
ท้องอืดมากๆจะดันกะบังลมสูง ทำให้
เด็กหายใจลำบาก
การวินิจฉัยโรค
ประวัติ อาการและอาการแสดง
barium enema
ตัดชิ้นเนื้อ rectum ไปตรวจ
การวัดความดันและการเคลื่อนไหวของลำไส้
ใหญ่ส่วนปลายและหูรูด
ภาวะแทรกซ้อนก่อนผ่าตัด
ลำไส้อักเสบ (enterocolitis)
การแตกทะลุ (perforation) ของลำไส้เยื่อบุ
ช่องท้องอักเสบ
การรักษา
การรักษาประคับประคองสวนล้างลำไส้ด้วย normal saline
การผ่าตัดเอาลำไส้ใหญ่มาเปิดที่หน้าทอ้ง (colostomy)
การผ่าตัดเพื่อ การรักษา(definitive procedure)
การพยาบาลก่อนผ่าตัด
มีภาวะท้องอืด ท้องผูก จากการอุดตันของลำไส้
สวนล้างลำไส้ใหญ่ด้วยน้ำ 0.9% N.S.S
ใส่สายสวนกระเพาะอาหารหรือทางทวารหนัก
ดูแลให้ได้รับอาหารที่มีกากน้อย โปรตีนและพลังงานสูง
สังเกตและบันทึกลักษณะ สี และกลิ่นของอุจจาระ
มีโอกาสเกิดภาวะลำไส้อักเสบ จากการอุดกั้นของลำไส้และความต้านทานของผนังลำไส้ลดลง
สวนล้างลำไส้ ทุก 6-8ชั่วโมง
ดูแลให้รับประทานอาหารอ่อน ย่อยง่าย
และสารน้ำและเกลือแร่ทดแทน
ให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
การพยาบาลหลังผ่าตัด
เกิดการคั่งของลมหรือน ้าย่อยในกระเพาะอาหารและลำไส้
ทำให้เกิดภาวะท้องอืดเนื่องจากการทำงานของลำไส้ไม่ดี
งดอาหารและน้ำทางปาก และดูแลให้สารน้ำและ
เกลือแร่ทางหลอดเลือดดำ
กระตุ้นให้มีการเคลื่อนไหวร่างกาย พลิกตะแคงตัว
บันทึกปริมาณน้ำที่เข้าออกจากร่างกาย
มีโอกาสเกิดการติดเชื้อบริเวณผ่าตัด หรือมีการอักเสบของผิวหนัง
รอบรูเปิดของลำไส้ใหญ่ เนื่องจากการปนเปื้อนของน้ำย่อยหรืออุจจาระ
ดูแลความสะอาดของแผลผ่าตัด และผิวหนังรอบรูเปิดของลำไส้ใหญ่
ทุกครั้งที่มีน้ำย่อย
ทาผิวหนังรอบรูเปิดลำไส้ใหญ่ด้วยขี้ผึ้ง วาสลิน หรือซิงค์ออกไซด์
ลำไส้กลืนกัน intussusception
สาเหตุ
ลำไส้ส่วนต้นมุดตัวเข้าไปสู่ lumen ลำไส้ใหญ่ที่อยู่ถัดไป
ด้านปลาย ลำไส้แคบลงจนปิดสนิท ทำให้ทางเดินอาหารอุดกั้น
ทางเดินอาหารส่วนต้นต่อจากที่อุดกั้นจะโป่ งพองจากการคั่ง
ของก๊าซ ของเหลว และเลือดที่ผนังลำไส้ ส่งผลให้เซลล์ที่เยื่อบุ
หลั่งมูกออกมาพร้องเม็ดเลือดเเดง
อาการ
ปวดท้องแบบบิด (colicky) เด็กจะกรีดร้อง
งอเข่า ยกเท้าสูง ตัวเกร็ง
อาเจียนตลอด
ถ่ายอุจจาระเป็นมูกปนเลือด
คลำพบก้อนในช่องท้องเป็นก้อนโค้งยาวคล้ายไส้กรอกที่
ช่องท้องด้านบนขวา และคลำช่องท้องด้านขวาล่างว่าง
ซึม (lethargy) รู้สึกตัวลดลง มีไข้ เยื่อบุช่องท้องอักเสบ
การวินิจฉัยโรค
จากประวัติ อาการและอาการแสดง ตรวจร่างกาย
ถ่ายภาพรังสี สวนแบเรียมทางทวารหนัก ทำอัลตราซาวนด์
การรักษา
การรักษาโดยไม่ผ่าตัด ทำ hydrostaticreduction โดยการสวน
แบเรียมหรือ NSS เข้าทางทวารหนัก ดันให้ลำไส้ให้หลุดออกจากกัน
หลังการรักษาให้ NPO 12-18 ชม.ทารกถ่ายอุจจาระสีเหลืองไม่มี
เลือดปน ท้องอืดลดลง ฟังเสียงลำไส้ได้ไม่มีสีเขียว เริ่มให้ดื่มนมได้
การรักษาโดยการผ่าตัด เปิดหน้าท้องแล้วใช้มือรูด (milking)
จากด้านปลาย ดันส่วนนำให้ถอยออกไปจนลำไส้หายกลืนกัน
การพยาบาล
มีโอกาสเกิดภาวะเสียสมดุลของน ้าและอิเล็กโทรไลต์เนื่องจากการ
อาเจียน เลือดออกในลำไส้ และลำไส้ลดการดูดซึม
ดูแลให้งดน้ำงดอาหาร และให้สารน้ำและอิเล็กโทรไลต์
สังเกตอาการและอาการแสดงของภาวะขาดน้ำ เสียเลือด ภาวะช็อค
สังเกตและบันทึกลักษณะ จำนวนครั้งถ่ายอุจจาระ และปริมาณน้ำย่อย
มีโอกาสได้รับอันตรายจากการที่ลำไส้แตกทะลุ หรือเยื่อบุช่องท้องอักเสบ
ใส่สายสวนกระเพาะอาหาร ระบายสิ่งคัดหลั่ง
ประเมินอาการและอาการแสดง และสัญญาณชีพ
กรณีลำไส้แตกทะลุ ดูแลให้เด็กได้รับยาปฏิชีวนะ
