โรคติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
(Urinary tract infection: UTI)

หมายถึง

การติดเชื้อจุลชีพซึ่งมีผลทำให้เกิดการอักเสบของอวัยวะต่างๆในระบบทางเดินปัสสาวะตั้งแต่ไต กรวย ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ และท่อปัสสาวะ

อุบัติการณ์

ชนิดของการติดเชื้อ

การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง (lower urinary tract infection)

การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะส่วนบน
(upper urinary tract infection)

บริเวณท่อปัสสาวะ (urethritis) urinary-tract-infections-2

กระเพาะปัสสาวะ (cystitis) cystitis

กรวยไต (pyelitis)

เนื้อไตรอบๆกรวยไต (pyelonephritis) Pus-In-Urine

ท่อไต (urethritis) 1562817213

ผู้ชายเมื่อสูงอายุ พบได้เช่นเดียวกับผู้หญิง

ผู้หญิงพบได้บ่อยกว่าผู้ชาย เนื่องจากมีท่อปัสสาวะสั้นกว่า ทำให้เชื้อซึ่งอยู่ภายนอกลุกลามเข้าสู่ระบบทางเดินปัสสาวะได้ง่าย

สาเหตุ

เชื้อโรคเข้าสู่ระบบทางเดินปัสสาวะได้ 3 ทาง คือ

มักเป็นแบคทีเรีย โดยเฉพาะกลุ่ม E.coli รองลงมา คือ Klebsiella pseudomonas อาจพบเชื้อ group B Streptococcus ได้บ่อยกว่าเด็กโต
iStock-518090962_M

เชื้อไวรัส เชื้อรา หรือเกิดจากพยาธิขนาดเล็ก เช่น พยาธิเส้นด้าย Threadworm22

  1. แพร่กระจายขึ้นโดยตรง (ascending infection)

E.coli บริเวณ perineum รอบทวารหนัก และใต้หนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ

เชื้อเข้าสู่ทางเดินปัสสาวะโดยตรงในผู้ป่วยที่มีรู้เชื่อมต่อระหว่างทางเดินปัสสาวะกับลำไส้ส่วนปลาย unnamed

ช่องคลอด aHR0cHM6Ly9zLmlzYW5vb2suY29tL2hlLzAvdWQvMi8xMDEyMS92YWdpbmEuanBn

  1. ทางกระแสเลือด (hematogenousroute)

ผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อในกระแสเลือด
โดยเฉพาะทารกแรกเกิด chlie01

  1. ทางน้ำเหลือง (lymphatic route)

ระบบ lymphatic ระหว่างท่อไต ความดัน bladderสูง น้ำเหลืองย้อนกลับเข้าไปในไต

พยาธิสภาพ

เชื้อจุลชีพเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ จะเกาะติดกับผนังเยื่อบุเซลล์

เกิดการอักเสบของเนื้อเยื่อ + ระคายเคือง

ปริมาตรความจุของกระเพาะปัสสาวะผิดปกติ + สูญเสียความยืดหยุ่น

กระเพาะปัสสาวะยืดขยาย

ปัสสาวะบ่อยกลั้นไม่ได้

มีการคั่งค้างของปัสสาวะ

เชื้อผ่านจากกระเพาะปัสสาวะเข้าสู่ท่อไต จะเกาะติดกับผนังท่อไต

ท่อไตขยายตัว และเกิดการอุดตัน (physiologic obstruction)

เกิดการไหลย้อนของปัสสาวะเข้าสู่ไตได้ง่ายขึ้น

เชื้อจะจับกับ receptor บริเวณ collecting duct และ proximal tubules

เนื้อไต & กรวยไตอักเสบ

อาการและอาการแสดง

ขึ้นกับ อายุ ตาแหน่ง และ ความรุนแรง ของการติดเชื้อ

ปัสสาวะแสบขัด ปัสสาวะลาบาก ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะไม่สุด กลั้นปัสสาวะไม่ได้ ร้องเวลาปัสสาวะ ปัสสาวะรดที่นอนที่มาเป็นภายหลัง (secondary enuresis) ปัสสาวะมีกลิ่น/ สีผิดปกติ เช่น ขุ่น มีตะกอน มีเลือดปน โดยผู้ป่วยอาจมีไข้หรือไม่มีไข้ร่วมด้วย ก็ได้

ปวด /กดเจ็บ บริเวณท้อง ท้องน้อย
หลัง/บั้นเอว

ไข้สูงไม่ทราบสาเหตุ (fever without localizing sign) >> Upper UTI โดยเฉพาะรายที่มีอายุ ต่ำกว่า 2 ปี

กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (cystitis)

เด็กเล็ก

ไข้

ร้องไห้เวลาถ่ายปัสสาวะ

ปัสสาวะบ่อย กะปริบกะปรอย

ปัสสาวะเล็ด/ราด/ปัสสาวะรดที่นอน

ปัสสาวะมีกลิ่น/ สีผิดปกติ

เด็กโต

บ่นเจ็บแสบเวลาถ่ายปัสสาวะ

ปวดบริเวณท้องน้อย

ปัสสาวะบ่อย กะปริดกะปรอย

ปัสสาวะแสบขัด/ปัสสาวะขุ่น มีเลือดปน

อาการของกรวยไตอักเสบ (pyelonephritis)

ไข้

หนาวสั่น ทันที

ปวดเอวข้างเดียวหรือสองข้าง

พบร่วมกับกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

ปวดแสบเวลาปัสสาวะ
/ปัสสาวะบ่อย

ภาวะแทรกซ้อน

การติดเชื้อในกระแสเลือด

ไตวายเฉียบพลัน

ฝีที่ไต (renal abscess)

กรวยไตอักเสบเรื้อรัง (Chronic pyelonephritis)

แผลเป็นที่ไต (renal scarring)

การรักษา

  1. การรักษาทั่วไป

ให้น้า Oral/ IV ให้เชื้อโรคเจือจาง ถ่ายปัสสาวะมากขึ้น กาจัดแบคทีเรียออก แก้ไขความผิดปกติของเกลือแร่ maxresdefault

ให้อาหารเพียงพอ, ลดอาการ N/V, ยาลดไข้, ยาแก้ปวด
-.jpg_q50

การแก้ไขปัจจัยเสี่ยงที่พบบ่อย

แนะนาให้ดื่มน้า ไม่กลั้นปัสสาวะ ถ่ายปัสสาวะจนสุด อย่าให้ท้องผูก รักษาพยาธิ โดยเฉพาะพยาธิเส้นด้าย รักษาความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธ์และทวารหนัก

  1. การรักษาจาเพาะ

การผ่าตัด >> UTI จากความผิดปกติของทางเดินปัสสาวะ

ยาปฏิชีวนะ injection-syringe-drug-vials-cartoon-260nw-444388471

เชื้อส่วนใหญ่เป็นแบคทีเรียชนิดแกรมลบ ยาที่ ครอบคลุม

aminoglycoside,

third generation cephalosporins

amoxicillin,

amoxicillin-clavulanate

co-trimoxazole

fourth generation cephalosporins

ปรับยาตามความไวของเชื้อ พิจารณาผลข้างเคียง แล วิธีการบริหารยา

ให้ IV ในผู้ป่วยที่มีอาการหนัก ไข้สูง / รับประทานไม่ได้/ อายุต่ากว่า 3เดือน จนกว่าไข้ลง จึงเปลี่ยนเป็นยาชนิดรับประทาน

UTI ส่วนบน/ ไข้สูง ควรให้ ATB 7-14วัน

UTI ส่วนล่าง และไม่ไข้ เช่น Cystitis ควรให้ ATB 3-7วัน

นางสาวรัตนา สว่างรัตน์
6217701001102 Sec.2