Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Oświecenie w Reczypospolitej - Coggle Diagram
Oświecenie w Reczypospolitej
Kultura
Kultura polskiego oświecenia była bardzo zbliżona i właściwie w dużym stopniu zależna od oświecenia europejskiego. Oświecenie był to ruch intelektualny, przypadający na cały XVIII wiek, polegający na krytyce ustalonych poglądów i postaw, popierający potęgę ludzkiego umysłu i kult wiedzy.
Empiryzm
Empiryzm to nurt filozoficzny związany z doświadczeniami życiowymi. Według empiryzmu istnieje tylko to, czego człowiek może doświadczyć. Tylko dzięki doświadczeniu można tworzyć naukę, przez co empiryzm odrzuca teologię.
Racjonalizm
Racjonalizm pogląd oświeceniowy związany z umysłem, prekursorem całego nurtu racjonalizmu był Kartezjusz i jego słynne stwierdzeni, że Cogito ergo sum – myślę, więc jestem. Według zwolenników tego nurtu ważne jest tylko to, co możemy objąć rozumem.
Sensualizm
Sensualizm to pogląd dominujący przez całe oświecenie, oznaczał (zmysł), zakładał, że każdy człowiek rodzi się z umysłem przypominającym czystą kartkę
Deizm
Deizm to pogląd charakterystyczny dla epoki oświecenia, głoszący, że Bóg stworzył świat, ale w momencie stworzenia przestał w ten świat ingerować. Głównym przedstawicielem tego nurtu był Wolter, który to porównał Boga do zegarmistrza, a świat do mechanizmu zegara.
Gospodarka
Zakładanie manufaktur królewskich(rejon Grodna pod zarządem podskarbiego nadwornego litewskiego Antoniego Tyzenhauza)
Zaczęły powstawać towarzystwa akcyjne było to tworzenie się w Polsce rynku kapitałowego,nastąpił rozwój banków udzielających kredyty inwestycyjne.
Zaczęto rozwijać manufaktury sukiennicze w Wielkopolsce i fabryki szkła w Małopolsce produkujące głównie na rynek rosyjski.Dużą część prostych robót wykonywali w tych manufakturach chłopi pańszczyźniani.
Pańszczyzne zaczęto zamieniać na czynsz,chociaż nie wszyscy chłopi zgadzali się na taka metodę płacenia.
Edukacja
Utworzenie Komisji Edukacji Narodowej w 1773r.Która podlegała bezpośrednio królowi.Jej prezesem został biskup Michał Poniatowski.Działalność KEN była finansowana z własności pojezuickiej(papież Klemens XIV skasował zakon w 1773 r.)
reforma systemu szkolnictwa w oparciu o dwa uniwersytety: Akademię Krakowską (której rektorem był Hugo Kołłątaj) oraz Akademię Wileńską (której rektorem był Marcin Poczobutt-Odlanicki)
W sumie powstały 74 szkoły średnie (wydziałowe i podwydziałowe) kształcące ok. 17 tys. uczniów
Antoni Tyzenhauz założył w Grodnie akademię weterynaryjno-medyczną, prowadzoną przez Francuza Jana Emanuela Giliberta.
Utworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych,które zajmowało się opracowywaniem nowego programu nauczania. Pracą Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych wybitny pedagog ksiądz Grzegorz Piramowicz.