Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การเปลี่ยนแปลงสรีรวิทยามารดาหลังคลอด - Coggle Diagram
การเปลี่ยนแปลงสรีรวิทยามารดาหลังคลอด
มดลูก(Uterus)
มดลูกจะลดขนาดลงสู่อุ้งเชิงกรานเร็วมากณวันละ ½ -1 นิ้ว
เรียกว่า “มดลูกเข้าอู่”(Involution of uterus)
กลับเข้าสู่สภาพเดิมภายใน
2–3 สัปดาห์หลังคลอด
7 วันหลังคลอดระดับมดลูกจะอยู่กึ่งกลางระหว่างหัวเหน่ากับสะดือหรือประมาณ 3 นิ้วฟุตเหนือหัวเหน่า
หนักประมาณ 500 กรัม
2 สัปดาห์หลังคลอดระดับมดลูกจะอยู่ที่ระดับหัวเหน่าหรือคลำไม่พบทางหน้าท้องมีน้้าหนักประมาณ 300
กรัม
หลัง24 ชม.ระดับมดลูกจะลอยสูงขึ้นมาอยู่เหนือสะดือ
เล็กน้อยและอาจเอียงไปทางขวา (เนื่องจากทางซ้ายมีล้าไส้ใหญ่ส่วนซิกมอยด์ขวางอยู่ )
อาการปวดมดลูก (Afterpain)
เกิดในหญิงครรภ์หลัง
ครรภ์แรกปกติจะไม่มีอาการปวดมดลูกเนื่องจากกล้ามเนื้อมดลูกยังมีความตึงตัวสูง ยกเว้น ครรภ์แฝด ครรภ์แฝดน้ำเด็กตัวโต
อาการปวดมดลูกปกติจะไม่เกิน2 ชั่วโมงถ้าอาการปวดมดลูกมีนานเกิน 72 ชั่วโมงหรืออาการเจ็บปวดรุนแรงอาจเกิดจากมีเศษรกค้างหรือมีก้อนเลือดค้างอยู่
มารดาที่เลี้ยงบุตรด้วยนมตนเอง
เยื่อบุโพรงมดลูก
Decidual basalis เป็นชั้นที่เป็นฐานรองรับการเกิดใหม่ของเยื่อบุโพรงมดลูกExfoliation ใช้เวลาประมาณ 6 wks.
Decidual spongiosa มีการเปื่อยและย่อยสลายเป็นน้ำคาวปลา
น้้าคาวปลา (Lochia)
Lochia rubra 2 – 3 วันแรกหลังคลอดสีแดงคล้ำและข้นประกอบด้วยเลือดเป็น
ส่วนใหญ่น้ำคร่ำ เศษเยื่อหุ้มเด็ก เยื่อบุมดลูก
Lochia serosa วันที่ 4 – 9สีจะจางลงเป็นสีชมพูสีน้้าตาล WBC เยื่อบุโพรงมดลูก แบคทีเรีย
Lochia alba วันที่ 10 หลังคลอด สีเหลืองจางๆหรือสีขาว
ประกอบด้วยWBC เยื่อบุโพรงมดลูก น้ำเมือก และจุลินทรีย์เล็กๆ
Cervix
Internal os และ External os บอบช้ำ อ่อนนุ่ม มีการฉีกขาด 1 wks. cervixจะหดรัดตัวดี ตีบลงเหลือ 1-2 cm เกิดมีช่องปากมดลูก cervical canal
Vagina
รอยย่น (Rugae) ลดลงของEstrogen จะเกิดสร้างสัปดาห์ที่ 3
เยื่อพรหมจารีย์ (Hymenal ring) จะขาดกระรุ่งกระริ่ง(Carunculae myrtiforms)
ฝีเย็บ (Perineum)
ฝีเย็บจะมีลักษณะบวมและอาจมีเลือดออกใต้ผิวหนังจากการที่หลอดเลือดฝอยฉีกขาด
Labia minora และ labia majera เหี่ยวและอ่อนนุ่มมากขึ้น
อบแผลด้วย Infrared นาน 15- 20 นาทีโดยตั้งไฟห่าง 1 – 2 ฟุตก็จะกระตุ้นให้การไหลเวียนเลือดดีขึ้นลดอาการปวด
ตัดฝีเย็บและได้รับการเย็บซ่อมแซมฝีเย็บจะหายเป็นปกติภายใน 5 – 7 วัน
ผนังหน้าท้อง (Abdominal wall)
กล้ามเนื้อหน้าท้อง กลับสู่สภาพเดิมใช้เวลา 2 – 3 เดือนขึ้นกับลักษณะของรูปร่างของแต่ละคนจำนวนครั้งของการตั้งครรภ์และการบริหารร่างกายเพื่อความสวยงามของรูปร่างและป้องกันอาการปวดหลัง
ผนังหน้าท้องจะอ่อนนุ่มและปวกเปียกเนื่องจากผนังหน้าท้องถูกยืดขยายเป็นเวลานาน
เต้านม
ฮอร์โมนเอสโตรเจนมีผลท้าให้หัวนม (nipple) ลาน
นม (areolar) ขยายใหญ่และมีสีเข้มขึ้น มีผลทำให้ถุงผลิตน้้านม (alveoli) และเซลล์ผลิตน้ำนม ผลิตน้ำนม
เจริญเต็มที่เพื่อเตรียมสร้างน้ำนม
ต่อมไขมันบริเวณลานนมขยายใหญ่ขึ้นและท่อน้ำนม (milkduct) ก็จะเจริญเต็มที่
หลอดโลหิตจะขยายใหญ่เลือดคั่งมากอาจมีการคัดตึงเต้า
นมวันที่ 2 – 4 หลังคลอด
ฮอร์โมน
โปรแลคติน (prolactin) จากต่อมใต้สมองส่วนหน้าร่วมกับฮอร์โมนคอร์ติซอล
(cortisol) และอินสุลิน (insulin) จะไปกระตุ้นให้มีการสร้างน้ำนม
น้ำนมแม่ (true milk หรือ mature milk) จะเริ่มประมาณ 2 สัปดาห์หลังคลอด
การมีประจ้าเดือน
เลี้ยงทารกด้วยนมมารดาจะ
มีประจ้าเดือนนเดือนที่ 9 หลังคลอด
เพราะการดูดนมกระตุ้นไฮโปธาลามัสผ่านทางเส้นประสาทและสมองไปกดไม่ให้มีการหลั่งFollicle Stimulating Hormoneและ Luteinizing จึงทำให้ไม่มีการตกไข่และไม่มีมีประจำเดือน
ที่ไม่เลี้ยงทารก
ด้วยนมมารดาจะกลับมีประจำเดือนใหม่อีกใน 7 – 9 สัปดาห์หลังคลอด