Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

โรคของระบบต่อมไร้ท่อ - Coggle Diagram

- - - - 1.ฮอร์โมน Epinephrine/Adrenaline
        
        เปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกลูโคสเข้าสู่กระแสเลือด เผาผลาญอาหารได้มากขึ้น ทำให้มีพลังงานเพิ่มขึ้น
        
        กระตุ้นให้หัวใจบีบตัวแรงและเร็วขึ้น ทำให้นำออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆได้มากขึ้น
      - 2.ฮอร์โมน Nor-Epinephrine/Nor-Adrenaline
        
        กระตุ้นให้หัวใจบีบตัวแรงและเร็วขึ้น ทำให้นำออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆได้มากขึ้น
        
        เปลี่ยน ไกลโคเจนในตับให้เป็นกลูโคสแล้วเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้ ระดับกลูโคสในกระแสเลือดเพิ่มขึ้น
  - - - สร้างฮอร์โมนที่สำคัญหลายอย่างซึ่งมีอิทธิพลควบคุมการทำงานของต่อมไร้ท่ออื่นๆ
    - - ผลิตจากต่อมใต้สมองส่วนหน้า และมีผลต่อการเจริญเติบโต การทำงานของอวัยวะทุกส่วนของร่างกาย รวมทั้ง metabolism ของร่างกาย
      - เป็นฮอร์โมนชนิดโปรตีน หรือเปปไทด์ฮอร์โมน
      - สามารถหลั่งได้ตลอดชีวิต โดยระดับการหลั่งจะหลั่งมากเป็ นพิเศษในช่วงวัยเจริญเติบโตและเริ่มน้อยลงเมื่อเข้าสู่วัยชรา
  - - - 1. Follicular cells เป็น simple cuboidal epithelium (ส่วนใหญ่) สร้างและหลั่ง iodine-containing hormone T4 (thyroxine หรือ tetraiodothyronine) และT3 triiodothyronine : ทำหน้าที่จับไอโอดีนจากอาหารที่รับประทานเข้าไป แล้วนำไปรวมกับกรดอะสิโน Tyrosine เพื่อสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน triiodothyronine (T3) และ thyroxine (T4)
      - 2.Parafollicular cells (clear cells) แทรกอยู่กับ follicular cells สร้างและหลั่ง Calcitonin
        
        Calcitonin : เป็นโปรตีนฮอร์โมน : สังเคราะห์จากต่อมไทรอยด์ โดยกลุ่มเซลล์ parafollicular cell (C-cell) : มีหน้าที่ลดระดับแคลเซียมในกระแสเลือด(รวมทั้งฟอสเฟตด้วย) โดยนำไปเก็บที่กระดูก : การสังเคราะห์ฮอร์โมน calcitonin จะถูกควบคุมโดยระดับของแคลเซียมและฟอสเฟต (PO4-) ในกระแสเลือดและฮอร์โมนจากต่อมพาราไธรอยด์
  - - - testis มีกลุ่มเซลล์ที่สร้างออร์โมนเรียกว่า Leydig cell ที่จะควบคุมการเจริญเติบโตของอวัยวะสืบพันธุ์ และควบคุมลักษณะชั้นที่สองของเพศชาย*
        
        androgen
        
        Testosterone
    - - ฮอร์โมนเพศหญิงสร้างมาจากรังไข่ (ovary) ซึ่งได้แก่
        
        estrogen
        
        สร้างมาจาก เนื้อเยื่อขอบนอกของแกรเฟียนฟอลลอเคิลที่เรียกว่าทีกาอินเทอร์นา (theca interna) ฮอร์โมนนี้มีหน้าที่กระตุ้นและควบคุมลักษณะขั้นที่สองของเพศหญิง โดยกระตุ้นให้ต่อมน้ำนมเจริญเติบโตขึ้น กระตุ้นการเจริญของอวัยวะเพศ กระตุ้นมดลูก ท่อนำไข่ การเกิดขนที่อวัยวะเพศ ควบคุมการมีประจำเดือนร่วมกับฮอร์โมนโพรเจสเทอโรน เมื่อปริมาณ อิสโทรเจนสูงขึ้น จะมีผลให้ LH สูงขึ้น และกระตุ้นให้เกิดการตกไข่
        
        progesterone
        
        สร้างมาจากคอร์พัสลูเทียม (corpus luteum) ของรังไข่มีผลในการกระตุ้นผนังในมดลูกให้หนาขึ้น(ร่วมกับอิสโทรเจน) เพื่อเตรียมพร้อมในการฝังตัวของไข่ซึ่งได้รับการผสมแล้ว มีผลในการห้ามการมีประจำเดือน ห้ามการตกไข่ และกระตุ้นการเจริญของต่อมน้ำนมด้วย ถ้าหากไข่ที่ตกไม่ได้รับการผสม คอร์พัสลูเทียมจะค่อย ๆ สลายไป โพรเจสเทอโรนจะลดต่ำลง จึงไม่มีฮอร์โมนไปกระตุ้นมดลูกอีก ทำให้ผนังมดลูกสลายและหลุดออกมาเป็นประจำเดือน
  - - - ที่ควบตุมปริมาณของน้ำตาลในเลือด เมื่อมีระดับน้ำตาลสูง จะกระตุ้นให้ ตับ เปลี่ยนน้ำตาลไปเป็น Glycogen ไปเก็บไว้ที่ตับอ่อน
    - - islets of Langerhans ประกอบด้วย
        
        beta cell
        
        หลั่ง insulin
        
        Delta cell
        
        สร้าง somatostatin
        
        alpha cell
        
        หลั่ง Glucagon
- - - - อาการ
        
        มีเเคลเซียมในไตมากผิดปกติ
        
        มีอาการโรคกลัวอ้วนหรือ(เบื่ออาหาร)และท้องผูก
        
        มีการขาดน้ำและปัสสาวะน้อย
        
        กล้ามเนื้ออ่อนแรงหรืออ่อนล้า
      - สาเหตุ
        
        ความผิดปกติของต่อมพาราไทรอยด์เองพบบ่อยในกลุ่มผู้ป่วยทีเป็น(hypercalcemia)
        
        ต่อมพาราไทรอยด์ไม่มีความผิดปกติสาเหตุคือขาดวิตามิน D และภาวะ Hypocalcemia
        
        ต่อมพาราไทรอยด์สร้างฮอร์โมนออกมามากโดยอัตโนมัติอย่างควบคุมไม่ได้
    - - อาการ
        
        มีอาการชาๆเสียวแปลบๆอาจคล้ายโดนเข็มแทง
        
        มีการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ
        
        มีอาการผิดปกติทางจิตใจ
        
        มีอาการชักเกร็ง
      - การทดสอบการขาดแคลเซียม
        
        ใช้เครื่องวัดความดันรัดแขนจนเกิน Systolic pressure เพื่อบีบเส้นเลือดให้ตีบกล้ามเนื้อจะขาดแคลเซียมไปเลี้ยง
        
        จะเกิดอาการกล้ามเนื้อเกร็ง มือกระตุกงอ (carpal spasm) ภายใน 3 นาที เรียกอาการนี้ว่าTrousseau's sign
      - สาเหตุ
        
        เกิดจากพันธุ์กรรม
        
        การผ่าตัดต่อมไทรรอยต์ออก
        
        ไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด
  - - - ถ้ามีมากเกินไป เกิดจากเนื้องอกธรรมดาของ chromaffin cell จะทำให้เกิดโรค เรียก Pheochromocytoma
      - ถ้าอาการรุนแรงจะทำให้เส้นเลือดในสมองแตก หัวใจล้มเหลวและตายได้
      - หัวใจจะถูกกระตุ้นอย่างรุนแรง เกิดอาการใจสั่น คลื่นไส้อาเจียน แน่นหน้าอก ความดันโลหิตสูง สายตาพร่ามัว ม่านตาขยายมีการสลายไกลโคเจนที่ตับมากขึ้น ทำให้น้ำตาลในกระแสเลือด เพิ่มมากขึ้น
  - - - หน้าที่
        
        ทำหน้าที่รักษาผนังมดลูกให้มีความหนาที่คงตัว ไม่หนาเกินไปสำหรับการฝังตัวของตัวอ่อน
      - ความผิดปกติ
        
        เมื่อมีน้อยเกินไปจะส่งผลให้ผนังมดลูกหนาตัวจนเกินไป ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการฝังตัวของตัวอ่อน
    - - หน้าที่
        
        ทำหน้าที่สร้างผนังมดลูกให้หนาตัวขึ้นสำหรับการฝังตัวของ Zygote
      - ความผิดปกติ
        
        หากไม่มี estrogen hormone จะส่งผลให้ผนังมดลูกบางซึ่ง Zygote จะไม่สามารถมาฝังตัวที่ผนังมดลูกได้
    - - หน้าที่
        
        กระตุ้นการหดตัวของกล้ามเนื้อเรียบของมดลูกในการคลอดบุตรให้ถี่่ขึ้นในระยะใกล้คลอดและระยะคลอด
        
        กระตุ้นการหลั่งน้ำนมทำให้กล้ามเนื้อของต่อมน้ำนมบีบตัวให้หลั่งน้ำนมออกมา เมื่อน้ำนมถูกสร้างขึ้นจะไปเก็บไว้ในถุงน้ำนม
      - ความผิดปกติ
        
        หลังคลอดถ้าฮอร์โมนไม่เพียงพอทำให้มดลูกรัดตัวไม่ดีทำให้ผู้คลอดเสียเลือดมาก
        
        การคลอดถ้าฮอร์โมน Oxytocin หลั่งตามธรรมชาติไม่เพียงพอ จะทำให้การคลอดล่าช้า
    - - หน้าที่
        
        ทำหน้าที่ในการตกไข่ เมื่อวัยรุ่นหญิงอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ LH ฮอร์โมนจะทำงานส่งผลให้เกิดการตกไข่และเป็นประจำเดือน
      - ความผิดปกติ
        
        หาก LH ไม่หลั่งจะส่งผลให้ประจำเดือนขาดหรือไม่มีการตกไข่เลย
    - - หน้าที่
        
        ทำหน้าที่ในการเจริญเจิบโตของไข่ในเพศหญิง เมื่อถึงจุดที่วัยรุ่นอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ระดับของ FSH จะสูงขึ้นเพื่อผลิตและมีผลต่อการเจริญของไข่
      - ความผิดปกติ
        
        hyperfunction
        
        ก่อให้เกิดไข่เจริญไวผิดปกติ ทั้งนี้อาจจะทำให้เกิดประจำเดือนสองรอบต่อหนึ่งเดือนได้
        
        hypofunction
        
        ประจำเดือนจะขาด เนื่องจากว่าไข่ไม่สามารถเจริญเติบโตได้
  - - - ทำให้น้ำคั่งในร่างกายมาก Na ในพลาสมาต่ำ อาจมีสาเหตุมาจากเนื้องอกในไฮโปธาลามัสมีการกระทบกระเทือนต่อศีรษะ
      - มีอาการบวมทั่วตัวชนิดกดบุ๋ม เนื่องจากมีการคั่งของน้ำ
      - จะมีอาการกระหายน้ำและดื่มน้ำมาก ถ้าไม่ได้น้ำจะแสดงอาการของการขาดน้ำจนอาจหมดสติได้
      - ถ่ายปัสสาวะมาก อาจมากถึง5-30 ลิตรต่อวัน ประกอบด้วยน้ำเกือบทั้งหมดเรือกว่าโรคเบาจืด
    - - ในกรณีหลังคลอด ถ้ามีฮอร์โมนไม่เพียงพอ อาจทำให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดีพอที่จะไปบีบเส้นเลือดบริเวณที่รกลอกตัวให้เลือดไหลน้อยลง จะทำให้ผู้คลอดเสียเลือดมากจนถึงแก่ชีวิตได้
      - ในการคลอดถ้าฮอร์โมน Oxytocin ที่หลั่งตามธรรมชาติไม่เพียงพอ จะทำให้การคลอดล่าช้า แพทย์จะให้ Oxytocin สังเคราะห์เพื่อกระตุ้นให้ปากมดลูกถ่างขยายได้ดีขึ้น
      - เมื่อให้ก่ผู้คลอดแล้ว ต้องมีการดูแลอย่างใกล้ชิด เพราะอาจทำให้มดลูกแตก หรือทารกขาดออกซิเจนในครรภ์มารดาจากการที่มดลูกถูกกระตุ้นให้มีการหดรัดตัวมากเกินไป
    - - กระตุ้นการหดตัวของกล้ามเนื้อเรียบในผนังหลอดเลือดทำให้เลือดตีบตัว
      - ทำให้มีการดูดซึมน้ำกลับที่หลอดฝอยของไต ทำให้ปัสสาวะน้อย
  - - - สาเหตุ
        
        มี hormone T3 and T4 สูงกว่าปกติ
      - Exophthalmos ตาโปน : เกิดจากมีการบวมหรือมีก้อนเนื้อในเบ้าตา: ดันให้ลูกตาโปนออกมาทางด้านหน้า โดยตาโปนอาจเกิดขึ้นข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างก็ได้(แต่ละข้างมักโปนไม่เท่ากัน)
      - Causes : Graves’ disease (ภาวะที่มีภูมิต้านทานไปกระตุ้นต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์ โมนออกมามาก) Toxic multinodular goiter เกิดจากก้อนของต่อมไทรอยด์สร้างไทรอยด์ฮอร์โมนออกมาอย่างต่อเนื่องด้วยตัวเองโดยไม่ขึ้นกับระดับการกระตุ้นของฮอร์โมนTSH
      - Onycholysis : การแยกกันของ nail plate กับ nail bed
        และมักเป็นบริเวณส่วนปลายของเล็บ
      - แบ่งเป็น 3 ประเภท
        
        ชนิดโตทั่วไป(Graves’disease)
        
        ทรอยด์เป็นพิษชนิดก้อนตะปุ่มตะป่ำ
        (Toxic multinodular goiter)
        
        ไทรอยด์เป็นพิษชนิดก้อนเดียว(Toxic nodule)
    - - การผ่าตัดต่อมไทรอยด์ การกลืนแร่รังสีไอโอดีน (I131)ในการรักษา โรคต่อมไทรอยด์เป็นพษิ หรือการรักษาโรคมะเร็งต่อมไทรอยด์ ไม่มีเซลล์ต่อมไทรอยด์แต่กำเนิด หรือ เซลล์ต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนไทรอยด์ได้น้อยแต่กำเนิด (Congenital hypothyroid)
      - สาเหตุ
        
        การขาดฮอร์โมนไทรอกซินในวัยผู้ใหญ่
        
        ผู้ที่มีฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ สารประกอบท่ีประเภทวุ้นเช่น hyaluronic acid และ chondroitin sulfate จะจับกับโปรตีนใต้ผิวหนังมากขึ้น
        
        ทำให้รู้สึกว่าผิวหนังบวมน้ำหน้าบวม อ้วน น้ำหนักเพิ่ม ผมและผิวแห้ง สมองจะทำงานช้าลง ปฏกิริยาโต้ตอบช้า ประจำเดือนผิดปกติเรียกกลุ่มอาการนี้ว่า Myxedema
        
        การทางานของต่อมไทรอยด์ผิดปกติ เนื่องจากThyroiditis เกิดจาก autoimmune
        
        ทำให้มีอาการเหมือนคนที่มีไทรอยด์ฮอร์โมนน้อยลง คืออ่อนเพลีย ไม่มีแรง ตา และปากแห้ง
        
        อาจมีอาการซึมเศร้าได้ เรียกโรคนี้ว่า Hashimoto's thyroiditis
        
        การขาดไทรอยด์ฮอร์โมนในวัยเด็ก
        
        พัฒนาการทางด้านสติปัญญาด้อยมาก ปัญญาอ่อน อาจะหูหนวกและเป็นใบ้ เรียกกลุ่มอาการนี้ว่า โรคเอ๋อ หรือ Cretinism
  - - - โรคเบาหวาน
        (diabetes mellitus)
        
        อาการ
        
        ผู้ป่วยไม่สามารถนำน้ำตาลมาเผาผลาญเป็นพลังงาน จึงต้องเผาผลาญกล้ามเนื้อและไขมันแทนทำให้ความเป็นกรดในเลือดสูง
        กลไกการหายใจผิดปกติ ร่างกายผ่ายผอม ไม่มีไขมัน กล้ามเนื้อฝ่อลีบ อ่อนเปลี้ย เพลียแรง
        
        ผนังหลอดเลือดแดงแข็ง (atherosclerosis) ทำให้เป็นโรคความดันโลหิตสูง อัมพาต หัวใจขาดเลือด
        
        โรคนี้เกิดจากตับอ่อนสร้าง ฮอร์โมนอินซูลิน(lnsulin) ได้น้อย
        หรือไม่ได้เลยทำให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อไม่สามารถเปลี่ยนกลูโคสในเลือดให้เป็นไกลโคเจนเก็บสะสมไว้ภายในเซลล์ได้จึงเกิดการสะสมของน้ำตาลในเลือดเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดมีมากเกินปกติก็จะถูกไตขับออกมาในปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะหวาน หรือมีมดขึ้นได้ จึงเรียกว่าเบาหวาน
        
        แบ่งเป็น 2 ชนิด
        
        เบาหวานชนิดพึ่งอินซูอิน
        
        พบได้น้อย แต่อันตรายมาก
        
        ร่างกายจะสร้างอินซูลินไม่ได้เลยหรือได้น้อยมากๆ เชื่อว่าร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันเพื่อต่อต้านตับอ่อนเอง
        
        เบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูอิน
        
        พบเจอเป็นส่วนมาก มีความรุนแรงน้อย
        
        ตับอ่อนยังสามารถสร้างอินซูลินได้ แต่ไม่เพียงพอต่อร่างกายเลยทำให้มีน้ำตาลเหลือใช้
  - - - วัยผู้ใหญ่
        
        เกิดหลังจากมีการสร้าง endochodral bone เรียบร้อยและ epiphysis ทั้งสองด้านปิดแล้ว
      - Acromegaly
        
        อวัยวะภายในจะใหญ่
        
        คางยื่น
        
        หน้าผากยื่น
        
        ผิวหนังหนา
        
        ร่างกายเทอะทะ
        
        มือเท้าใหญ่
      - วัยเด็ก
        
        Gigantism
        
        มีการผลิต GH มากเกินไป อาจส่งผลทำให้ร่างกายเกิดความผิดปกติได้ เช่น แขนขายาว สูงผิดปกติ
        
        Dwarfism
        
        มีการผลิต GH น้อยเกินไป อาจส่งผลให้ร่างกายเกิดความผิดปกติ เช่น ร่างกายเตี้ยแคระแกรน
        
        เด็กที่ขาด GH
        
        ภาวะขาด GH ไม่มีผลกระทบต่อระดับสติปัญญา
        
        ถ้าเป็นเด็กชายมักมีอวัยวะเพศเล็กไม่สมวัย
        
        รูปร่างเตี้ยเล็กแต่สมส่วน อ้วนกลมเนื่องจากมีไขมันสะสมบริเวณลำตัวมาก
        
        มีหน้าตาที่ดูอ่อนกว่าอายุจริง