Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Endocrine system, calcitonin - Coggle Diagram

- - - - ทำหน้าที่ จับไอโอดีนจากอาหารที่รับประทานเข้าไปแล้วนำไปรวมกับกรดอะมิโน Tyrosine เพื่อสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน triiodothyronine (T3) และ thyroxine (T4)
  - - - ส่งไปออกฤทธิ์ที่อวัยวะต่างๆของร่างกาย
        ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของ Pituitary gland
        และต่อม Hypothalamus
        
        ร่างกายจะมีระบบการควบคุม
        การทำงานของต่อมไทรอยด์ เพื่อรักษาระดับไทรอยด์ฮอร์โมนให้อยู่ในเกณฑ์ปกติตลอดเวลา
  - - - -ไทรอยด์เป็นพิษชนิดก้อนตะปุ่มตะป่ำ (Toxic multinodular goiter)
        
        -ไทรอยด์เป็นพิษชนิดก้อนเดี่ยว (Toxic nodule)
        
        (Toxic nodule) ร่างกายมีความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้มีการสร้างสารแอนติบอดีต่อตนเอง ซึ่งสารนี้ก็ไปกระตุ้นให้ต่อมไทรอยด์ทำงานมากขึ้น ก็จะสร้างไทรอยด์ฮอร์โมนมากขึ้น ผู้ป่วยจึงมีระดับไทรอยด์ฮอร์โมนในเลือดสูงกว่าปกติ ซึ่งจะไปกระตุ้นให้เซลล์ในร่างกายทำงานมากขึ้นและเร็วขึ้น กระบวนการเมตาบอลิสมสูงขึ้น
        
        (Toxic multinodular goiter) เกิดจากก้อนของต่อมไทรอยด์ สร้างไทรอยด์ฮอร์โมนออกมาอย่างต่อเนื่องด้วยตัวเองโดยไม่ขึ้นกับระดับการกระตุ้นของฮอร์โมน TSH
      - Graves'disease เป็นภาวะที่มีภูมิต้านทานไปกระตุ้นต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนออกมามาก
        -ผู้ป่วยจะมีต่อมไทรอยด์โตทั้งต่อม
        -มี long-acting thyroid-stimulating
        immunoglobulin (LATS) เกิดจาก IgG ทำปฏิกิริยากับ TSH Rc
  - - - 2.การขาดฮอร์โมนไทรอกซินในวัยผู้ใหญ่
        
        3.การทำงานของต่อมไทรอยด์ผิดปกติ เนื่องจาก Thyroiditis เกิดจาก autoimmune
        
        -ทำให้มีอาการเหมือนคนที่มีไทรอยด์ ฮอร์โมนน้อยลง คืออ่อนเพลีย ไม่มีแรง ตาและปากแห้ง
        -อาจมีอาการซึมเศร้าได้ เรียกโรคนี้ว่า Hashimoto's thyroiditis
        
        -ผู้ที่มีฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ สารประกอบที่ประเภทวุ้นเช่น hyaluronic acid และ chondroitin sulfate จะจับกับโปรตีนใต้ผิวหนังมาก
        -ทำให้รู้สึกว่าผิวหนังบวมน้ำ หน้าบวม อ้วน น้ำหนักเพิ่มขึ้น ผมและผิวแห้ง สมองจะทำงานช้าลง ปฏิกิริยาโต้ตอบช้า ประจำเดือนผิดปกติ เรียกกลุ่มนี้ว่า Myxedema
      - พัฒนาการทางด้านสติปัญยาด้อยมาก ปัญญาอ่อน อาจหูหนวกและเป็นใบ้ เรียกกลุ่มอาการนี้ว่า โรคเอ๋อ หรือ Cretinism
- - - - ความผิดปกติของต่อมพาราไทรอยด์เองเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในผู้ป่วยที่มีภาวะเเคลเซียมในเลือดสูงเกิน hypercalcemia
    - - ต่อมพาราไทรอยด์ไม่มีความผิดปกติ husi สาเหตุที่พบบ่อย คือภาวะขาดวิตามินดี
    - - ต่อมพาราไทรอยด์ที่สร้างฮอร์โมนออกมามากโดยอัตโนมัติอย่างควบคุมไม่ได้ มักเกิดในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง
    - - Paresthesia รู้สึกชาไปเสียวเเปลบๆ อาจคล้ายมีเข็มมาทิ่มเเทง
- - - - alpha cells
        
        หลั่ง glucagon
        
        ตัวสร้าง
        
        สร้างจาก alpha cell ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่ส่วนใน
        และเป็นเซลล์ส่วนใหญ่ของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
        อวัยวะเป้าหมาย คือ ตับ กล้ามเนื้อ
        
        หน้าที่
        
        เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด
        
        กระตุ้นให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อ
        เปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกลูโคส
        ปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด
        
        เพิ่มการสังเคราะห์กลูโคสจากกรดอะมิโนและกรดไขมัน
      - beta cells
        
        หลั่ง insulin
        
        ตัวสร้าง
        
        สร้างจาก beta cell. ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่รอบนอก
        ของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
        อวัยวะเป้าหมายคือ ตับ กล้ามเนื้อ
        
        หน้าที่
        
        ลดระดับน้ำตาลในเลือด
        
        ระดับน้ำตาลในเลือดปกติ 80 – 100 มิลลิกรัม / 100ลบ.ซม.
        
        เพิ่มการนำกลูโคสเข้าเซลล์กล้ามเนื้อและเซลล์ตับ
        กระตุ้นให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อเปลี่ยนกลูโคส
        ให้เป็นไกลโคเจนเก็บสะสมไว้ภายในเซลล์
        ไกลโคเจน คือโมเลกุลคาร์โบไฮเดรตที่สร้างจากกลูโคส
      - Delta cells
        
        หลั่ง somatostantin
        
        เป็น neurotransmitter
        ยับยั้งการหลั่งฮอร์โมน glucagon, insulin
      - F cell
        
        หลั่ง pancreatic polypeptide
        
        หน้าที่
        
        ลดการดูดซึมอาหารที่กระเพาะและลำไส้ (gastrointestinal function)
    - - เป็น branched tubuloalveolar gland
  - - - รุนแรงและอันตราย
      - สร้างอินซูลินไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย จึงมีความจำเป็นต้องเพิ่มปริมาณอินซูลิน
        มักเกิดกับเด็กหรือคนที่มีลักษณะผอม
      - สาเหตุ
        
        พันธุกรรม
        
        ความเครียด
        
        การเจ็บป่วย
        
        การติดเชื้อ
        
        การได้รับสารเคมีอันตราย
      - เกิดภาวะ Ketosis
    - - เกิดจากภาวะตับสามารถผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้เพียงพอ
        ทำให้มีน้ำตาลที่เหลือใช้
      - อาการ
        
        ปัสสาวะมาก
        
        กระหายน้ำบ่อย
        
        ตามัว
        
        แผลหายช้า
        
        ภาวะน้ำตาลในปัสสาวะสูง
      - สาเหตุ
        
        กรรมพันธุ์
        
        การได้รับสารเคมี
        
        การเจ็บป่วย
        
        การติดเชื้อ
        
        อ้วน น้ำหนักเยอะ
        
        ความเครียด
        
        สูบบุหรี่
      - มักเป็นในคนที่มีอายุสูง
      - บางครั้งถ้าระดับน้าตาลสูงมากๆ
        ก็อาจต้องใช้อินซูลิน
    - - การตรวจฮีโมโกลบิน เอ วัน ซี
      - เป็นการตรวจระดับน้ำตาลสะสมในเลือด
        ตลอดระยะเวลา 2-3 เดือนที่ผ่านมา
      - ประโยชน์
        
        ดูแลเบาหวานและป้องกันโรคแทรกซ้อน
        
        คุมระดับน้ำตาล
      - (ค่าปกติ) ค่าช่วง HbA1C = น้อยกว่า 6.0 mg%
      - (เสี่ยงเป็นเบาหวาน)
        ค่าช่วง HbA1C = 6.0 mg% ถึง 6.4 mg%
      - (คนเป็นเบาหวาน)
        ค่าช่วง HbA1C = มากกว่าหรือเท่ากับ 6.5 mg%
- - - - สร้างจาก corticotropic cell
      - กระตุ้นให้สร้าง ฮอร์โมน Glucocorticoids
        และ Mineralocorticoids
      - ควบคุมการทำงานของ adrenal cortex
      - ฮอร์โมนนี้น้อยเกินไปจะทำให้เกิดโรค
        เรียกว่า Addison’s disease
        
        ซูบผอม ทานอาหารไม่ได้ อาเจียน ท้องเสีย
    - - ฮอร์โมนที่สำคัญในกลุ่มนี้ได้แก่ คอร์ติซอล (cortisol) มีความสำคัญต่อชีวิต
        
        ฮอร์โมนที่เกี่ยวกับความเครียด อาการป่วย
        
        จะกระตุ้นการฟื้นฟูร่างกาย
        
        ควบคุมระดับน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย เพื่อรักษาระดับ
        ความดันโลหิตให้ท างานปกติ
      - หน้าที่เพิ่มระดับน้ำตาลในกระแสเลือด เก็บสะสมในรูปไกลโคเจน เปลี่ยนไกลโคเจนเป็นกลูโคส
    - - เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากร่างกายมีฮอร์โมน
        Glucocorticoid (หรือ Cortisol) มากเกินปกติ
        มีการหลั่งของ ACTH มากกว่าปกติ
    - - ฮอร์โมนที่สำคัญในกลุ่มนี้ได้แก่
        Aldosterone ควมคุมน้ำและเกลือเเร่ในร่างกาย
        ถ้ามีฮอร์โมนนี้มากเกินไป เช่น เนื้องอก
  - - - เปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกลูโคส การเผาพลาญเพิ่มมากขึ้น ทำให้ร่างกายมีพลังงานมากขึ้น
      - กระตุ้นให้หัวใจบีบตัวแรงและเร็วขึ้น
      - หลอดเลือดแดงขนาดเล็กที่บริเวณอวัยวะภายในต่าง ๆ ขยายตัว
      - หลอดเลือดแดงขนาดเล็กที่บริเวณผิวหนังและช่องท้องหดตัว
    - - เปลี่ยนไกลโคเจนในตับให้เป็นกลูโคส ทำให้มีระดับกลูโคสเพิ่มขึ้นในกระแสเลือด
      - กระตุ้นให้หัวใจบีบแรงและเร็วขึ้น
      - หลอดเลือดแดงขนาดเล็กที่บริเวณอวัยวะภายในต่าง ๆ หดตัว
    - - ถ้ามีมากเกินไป เกิดจากเนื้องอกธรรมดาของ
        chromaffin cell จะทำให้เกิดโรค เรียก Pheochronocytoma
      - หัวใจถูกกระตุ้นอย่างรุนแรง เกิดอาการใจสั่น
        มีการสลายไกลโคเจนที่ตับมากขึ้น ทำให้น้ำตาลในกระเเสเลือดเพิ่มมากขึ้น
      - ถ้าอาการรุนแรงจะทำให้เส้นเลือดในสมองแตก
- - - - ถ้าเกิดความผิดปกติเกี่ยวกับฮอร์โมนเนื่องจากไม่มีการตกไข่ ทำให้ไม่มี Progesterone ออกมา
        มีแต่ Estrogen อย่างเดียว เยื่อบุโพรงมดลูกจะไม่เปลี่ยนเป็น secretory endometrium
      - endometrium หนาตัวมากขึ้นจนถึงระดับหนึ่ง ซึ่งเกินกำลังที่ estrogen จะช่วยให้เจริญต่อไปได้ เยื่อบุบางส่วนจะหลุดลอกและมีเลือดออกกระปริกระปรอย
    - - Abortion
        
        คือ การสิ้นสุดการตั้งครรภ์ก่อนอายุครรภ์ 20 สัปดาห์
        หรือก่อนที่ทารกในครรภ์จะมีน้ำหนักตัวเกิน 500 กรัม
        
        สาเหตุ
        
        ความผิดปกติของโครโมโซม
        เช่น Down’s syndrome (ผิดปกติของคู่ที่21)
        และที่พบบ่อย ได้แก่ trisomy คู่ท่ี 13,16,18
        
        มารดามีการติดเชื้อขณะตั้งครรภ์
        
        มีความผิดปกติของการทำงานของต่อมไร้ท่อ
        เช่น โรคเบาหวาน โรคของต่อมไดทรอยด์
        
        ภาวะขาดฮอร์โมน progesterone หรือภาวะ Lutealphasedefect เป็นภาวะที่มีการสร้าง progesterone จาก Corpus luteum น้อยลง ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกไม่แข็งแรง อาจทำให้มีการสลายตัวของ
        เยื่อบุโพรงมดลูก จึงเป็นผลต่อการฝังตัวของทารก
        
        ภาวะพร่องทางโภชนาการ (Malnutrition)
        
        การสูบบุหรี่ เป็นผลทำให้หลอดเลือดที่รกเสื่อมสภาพ
        ทารกได้รับสารอาหารน้อยลงไม่เพียงพอต่อการเจริญเติบโต ทารกอาจเกิดภาวะเจริญเติบโตช้าในครรภ์
        เกิดความพิการ หรือ เกิดการแท้งได้
      - การแท้งเอง (spontaneous abortion)
        
        การแท้งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ (Inevitableabortion)
        
        ภาวะที่มีเลือดออกจากโพรงมดลูกและมีการเปิดขยายของปากมดลูกร่วมด้วยโดยที่ยังไม่มีผลิตภัณฑ์ของการตั้งครรภ์หลุดออกมา
        
        การแท้งครบ (Complete abortion)
        
        ภาวะที่มีเลือดออกจากโพรงมดลูกและผลิตภัณฑ์ของการตั้งครรภ์ทั้งหมดหลุดออกมาได้แก่ ถุงน้ำคร่ำ น้ำคร่ำรกและทารก หลังจากนั้นปากมดลูกจะปิด
        
        การแทงคุกคาม (Threatened abortion)
        
        ภาวะที่มีเลือดออกจากโพรงมดลูก แต่ปากมดลูกยังปิดอยู่
        
        การตั้งครรภ์สามารถดาเนินต่อได้โดยทารกมีความปลอดภัยสูงเนื่องจากไม่มีผลิตภัณฑ์ของการตั้งครรภ์หลุดออกมา
        
        การแท้งไม่ครบ (Incomplete abortion)
        
        ภาวะที่มีเลือดและผลิตภัณฑ์ของการตั้งครรภ์หลุดออกมาบางส่วนและปากมดลูกจะยังเปิดอยู่เนื่องมาจากผลิตภัณฑ์จากการตั้งครรภ์ยังออกมาไม่ครบ
  - - - Vasopressin (ADH) Deficiency
        
        ถ่ายปัสสาวะมาก (Polyusia) อาจถึง 5-30 ลิตรต่อวัน ปัสสาวะประกอบด้วยน้ำเกือบทั้งหมดเรียก โรคเบาจืด
        
        ผู้ป่วยจะแสดงอาการกระหายน้ำและดื่มน้ำมาก ถ้าไม่ได้น้ำจะแสดงอาการขาดน้ำจนอาจหมดสติได้
      - Vasopressin (ADH) Excess
        
        ทำให้น้ำคั่งในร่างกายมาก Na ในพลาสม่าต่ำ อาจมีสาเหตุจากเนื้องอกในไฮโปธาลามัสหรือมีการกระทบกระเทือนศีรษะ
        
        ผู้ป่วยจะมีอาการบวมทั่วตัวชนิดกดบุ๋ม เนื่องจากมีการคั่งของน้ำ
  - - - -ในการคลอดถ้าฮอร์โมน Oxytocin ที่หลั่งตามะรรมชาติไม่เพียงพอ จะทำให้การคลอดล่าช้า เเพทย์จะให้ Oxytocin สังเคาระห์เพื่อกระตุ้นให้ปากมดลูกถ่างขยายได้ดีขึ้น
      - -ผู้คลอดเเล้ว ต้องมีการดูเเลอย่างใกล้ชิด นั้นอาจทำให้มดลูดเเตก การขาดออกซิเจนในครรภ์มารดาจากการที่มดลูกได้รับการกระตุ้นให้มีการหดรัดตัวมากเกินไป อาจทำให้เด็กเสียชีวิตในครรภ์มารดาได้
      - -กรณีหลังคลอด ถ้ามีฮอร์โมนไม่เพียงพอ อาจทำมดลูกรัดตัวไม่ดีพอที่จะไปบีบเส้นเลือดบริเวณที่รกลอกตัวให้เลือดไหลน้อยลง จะทำให้ผู้คลอดเสียเลือดมากจนถึงเเก่ชีวิตได้
- - - - ฮอร์โมนเพศชายสร้างมาจากอัณฑะ (testis) ภายในอัณฑะมีกลุ่มเซลล์ซึ่งทำหน้าที่ในการสร้างฮอร์โมน คือ
        
        อินเตอร์สติเชียลเซลล์ออฟเลย์ติก อยู่ระหว่างหลอดสร้างอสุจิ เมื่อเซลล์นี้ถูกกระตุ้นโดย ICSH หรือLH จากต่อมใต้สมองส่วนหน้า จะสร้างฮอร์โมนเพศชายที่เรียกว่าแอนโดรเจน (androgen) ตัวที่สำคัญที่สุด คือ เทสโทสเตอโรน (testosterone) มีหน้าที่ควบคุมการเจริญเติบโตของอวัยวะสืบพันธุ์ และควบคุมลักษณะชั้นที่สองของเพศชาย ซึ่งได้แก่ การมีเสียงแตก นมขึ้นพาน มีหนวดเครา มีขนที่อวัยวะเพศ มีความต้องการทางเพศ มีผลในการกระตุ้นให้มีการสร้างโปรตีนมากขึ้น และเกิดการสะสมของโปรตีนในเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อ นอกจากนี้ยังมีผลร่วมกับโกนาโดโทรฟิน (LH และ FSH) จากต่อมใต้สมองในการกระตุ้นการสร้างอสุจิของหลอดสร้างอสุจิ
    - - ฮอร์โมนเพศหญิงสร้างมาจากรังไข่ (ovary) ซึ่งมีฮอร์โมนที่สำคัญดังนี้
        
        1.อิสโทรเจน (estrogen) สร้างมาจาก เนื้อเยื่อขอบนอกของแกรเฟียนฟอลลอเคิลที่เรียกว่าทีกาอินเทอร์นา (theca interna) ฮอร์โมนนี้มีหน้าที่กระตุ้นและควบคุมลักษณะขั้นที่สองของเพศหญิง โดยกระตุ้นให้ต่อมน้ำนมเจริญเติบโตขึ้น กระตุ้นการเจริญของอวัยวะเพศ กระตุ้นมดลูก ท่อนำไข่ การเกิดขนที่อวัยวะเพศ ควบคุมการมีประจำเดือนร่วมกับฮอร์โมนโพรเจสเทอโรน เมื่อปริมาณ อิสโทรเจนสูงขึ้น จะมีผลให้ LH สูงขึ้น และกระตุ้นให้เกิดการตกไข่
        
        โพรเจสเทอโรน (progesterone) โพรเจสเทอโรน สร้างมาจากคอร์พัสลูเทียม (corpus luteum) ของรังไข่ เมื่อไข่ตกแล้ว ผนังของฟอลิเคิลที่ไข่ตกจะเปลี่ยนแปลงไปเป็นเนื้อเยื่อ สีเหลือง โดยการกระตุ้นของ LH จากต่อมใต้สมองส่วนหน้า เนื้อเยื่อสีเหลืองคือ คอร์พัสลูเทียม ฮอร์โมนนี้มีผลในการกระตุ้นผนังในมดลูกให้หนาขึ้น(ร่วมกับอิสโทรเจน) เพื่อเตรียมพร้อมในการฝังตัวของไข่ซึ่งได้รับการผสมแล้ว มีผลในการห้ามการมีประจำเดือน ห้ามการตกไข่ และกระตุ้นการเจริญของต่อมน้ำนมด้วย ถ้าหากไข่ที่ตกไม่ได้รับการผสม คอร์พัสลูเทียมจะค่อย ๆ สลายไป โพรเจสเทอโรนจะลดต่ำลง จึงไม่มีฮอร์โมนไปกระตุ้นมดลูกอีก ทำให้ผนังมดลูกสลายและหลุดออกมาเป็นประจำเดือน
- - - - -ผลิตGHมากเกิน หรือรับประทานเกิน ทำให้ร่างกายผิดปกติ
        
        เช่น สูงผิดปกติ เรียก Gigantism
      - -ผลิตGHน้อยเกินไป ทำให้ร่างกายเกิดความผิดปกติ
        
        เช่น แคระแกรน เรียก Dwarfism
      - เด็กที่ขาดGH
        
        -หน้าตาอ่อนกว่าอายุ
        
        -เตี๊ยเล็กแต่สมส่วน อ้วนกลม
        
        -เด็กชายอวัยวะเพศเล็กไม่สมวัย
        
        -ไม่กระทบต่อสติปัญญา
    - - -ผลิตGH หรือรับประทานGHมากเกินไป
      - -เกิดหลังมีการสร้างendochondral bone เรียบร้อย และepiphysisปิดแล้ว
      - -รูปร่างผิดปกติ อวัยวะภายในจะใหญ่ ร่างกายเทอะทะ เรียก Acromegaly