Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Późna dorosłość => Osobowość - Coggle Diagram
Późna dorosłość => Osobowość
Badania nad tożsamością
Podejścia wyodrębnione przez klasyków psychologii: Jung, Buhler, Erikson, Neugarten, Levinson
Zagadnienia
Cechy osobowości
Struktury Ja (obraz własnej osoby i samooceny)
Emocje (stres i radzenie sobie w z nim)
Dążenia (potrzeby i cele)
Mądrości
Zagadnienia podejmowane w kontekście problematyki jakości życia
Osobowość jest strukturą dynamiczną, podlegającą zmianom rozwojowym
Możliwość wyróżnienia wrodzonych składników osobowości człowieka od nabytych
Cechy osobowości
Badania podłużne
Prowadzone w wieloletnich odstępach czasu
Wrodzone cechy,
tj. ekstrawersja, neurotyzm, otwartość na doświadczenie, przywiązanie do zasad, ugodowość
Pozostają one stabilne na przestrzeni całego życia
Odmienne stanowiska
Teoria Wielkiej Piątki
McCrae, Costa
Ekstrawersja, neurotyzm zwiększają swój poziom u współczesnych starszych Amerykanów
Badania Rembowskiego
Z wiekiem postępuje introwertyzacja osobowości
Cavanaugh
Niektóre cechy osobowości słabną, a niektóre się nasilają
Zależność zmian osobowości
Różnicowanie cech osobowości zależy od bardzo dużej liczby czynników
Główne determinanty
Wrodzone predyspozycje
Aktualny kontekst życia
Struktura Ja: obraz własnej osoby i samoocena
Tendencje do przeceniania pozytywnych zmian w sobie
Uważają, że typowy człowiek zmienia się w ciągu życia
Eksponują cechy związane z pełnionymi rolami i sferą moralności
Wartości ostateczne dominują
Pokój na świecie
Bezpieczeństwo kraju
Sprawiedliwość
Samoocena
Nieznaczne zmiany
Strzelbicka
Porównywała ją w różnych okresach życia
Baran
Porównywała samoocenę aktualną i retrospektywną u tych samych osób starszych
Wnioski
Niższa samoocena niż u z niższych grup wiekowych
Heidrich i Ryff
Lablina
Zależy od porównywań społecznych
Pozytywne => podnoszą ją
Pogląd Eriksona na integralność
Pogodzenie się ze swoim życiem, śmiercią
Wspominanie swojego życia jako udangeo
Cztery statusy ludzi starszych
Integralność osiągnięta
Rozpacz
Przejęcie
Dysonans
Emocje, stres i radzenie sobie ze stresem
Wrażliwość nie ulega zmianie
Osób starszych
nie wyróżniają
z całej populacji
Skłonność do reagowania lękiem, gniewem
Gotowość do okazywania serdeczności, życzliwości
Stabilizacja wzorca emocjonalnego
Znak emocji
Costa i McCrae
Nieznaczne podwyższenie poziomu lęku , niepokoju, irytacji, złości
Mroczek i Kolarz
Tendencja wzrostowa w zakresie przeżywanych
emocji pozytywnych
Promotorzy
emocji pozytywnych
Status materialny i ekstrawersja
Intensywność emocji
Słabsze niż osób młodszych
Diener i Lawton
Nie ma różnic związanych z wiekiem
Carstensen
Brak związku z różnicami generacyjnymi
Po 75 r. ż.
Nieznaczne obniżenie emocji
Badania BAS
Po 85 r. ż
Ograniczenie emocji pozytywnych
Brak wzrostu emocji negatywnych
Wnioski
Brak istotnych zmian w częstotliwości i intensywności przeżywanych emocji
Wyjątek => najstarsza grupa wiekowa
Podważenie tego wniosku przez
polskich badaczy
Ich stanowisko
=>
Seniorzy mają wyraźną skłonność do przeceniania negatywnych stanów emocjonalnych
Badania nad treścią emocji
Lawton
Brak różnic w znaku i intensywności
Różnice w treści emocji
Mniejsza skłonność do depresji, niepokoju, gniewu
Większe zadowolenie z życia
Gibson
Zaprezentowanie się przez osoby starsze w lepszym świetle
Gross
20-70 lat
Odczuwanie złości, smutku, niezadowolenia, lęku
Słabnie u kobiet
Frąckowiak
114 słuchaczy
Rozmowy z przyjaciółmi, lektura, praktyki religijne
Problemy bliskich osób, stan zdrowia, samotność
Inne źródła pozytywnych emocji
Sukcesy bliskich
Zajęcia
Kontakt z przyrodą
Życie
Przeżycia emocjonalne
Złożoność i niejednorodność
Głębia i wyrazistość
Słodko-gorzkie
Teoria selektywności Baltesa
Ostateczne, kompensacyjne samonagradzanie
Wg. Labouvie-Vief
Złożoność stanów emocjonalnych
Poznawcza i emocjonalna sfera umysłu
Proces integracji
Wzrost siły przeżywanego stresu
Specyficzna podatność na stres
Codzienne ograniczenia
Stres epizodyczny zmienia się w stres chroniczny
Zmożony wysiłek
Godzenie się z uciążliwościami
Bolesne i długotrwałe stresy emocjonalne
Choroby, wypadki, wdowienia
Strategie radzenia sobie ze stresem
Unikanie sytuacji trudnych
Strategia negocjacji
Szukanie korzystnych aspektów
Mechanizmy obronne
Samoświadomość
Kontrola emocjonalna
Wewnętrzna i osobista
Własne racje
Maksymalizowanie pozytywnych przeżyć
Sytuacja bieżąca i wspomnieniowa
Mniej problemów emocjonalnych
Seligman
Obrona przed stresem w starości
Prosty i ustabilizowany tryb życia
System potrzeb i postaw
Późna dorosłość: wzrasta waga potrzeb-bezpieczeństwa, przynależności, szacunku, życzliwości, przyjaźnii, zrozumienie siebie i świata, bycia użytecznym i akceptowanym
Bardzo zaawansowana starości: najsilniej odczuwane potrzeby to: opieka, miłość, potrzeby fizyczne z wyjątkiem seksualnej
Struktura stała
Cichocka-Test Przymiotników
U osób starszych
nasilają się
potrzeby uległości, poniżania siebie
U osób starszych
słabną
potrzeba osiągnięć, dominacji, zmian, uzewnętrzniania się i autonomii
Potrzeby uległości i podporządkowania wykazują większe natężenie u mężczyzn niż u kobiet
Większość łagodnieje,
usposobienie pojednawcze
Nasilenie postawy uległości
Instynkt samozachowawczy
Osoby usposobione prorozwojowo
Wzrost egocentryzmu
Badania Ryff i Keyes
Motywacja do osobistego rozwoju słabnie
Philippe
"Nowe wyczucie moralne"
Pokora i bezinteresowność
Wnikają z pogłębionej religijności
Depresja w późnej dorosłości
Nasilenie stanów depresyjnych
Po 75 r. ż jest to 12-17%
Źródła depresji
Brak celu życiowego
Samotność
Bezczynność
Osłabienie układu serotoninergicznego
U osób starszych obniżenie poziomu serotoniny wynosi ok. 55%
Spadek hormonu DHEA
Wydzielanie się hormonu stresu, tj. kortyzolu
U kobiet po menopauzie zanik estrogenu
Cele i zadania życiowe
Zmiana charakteru podejmowanych celów
"Przesunięcie priorytetów życiowych"
Intelektualizacja dążeń
Reorientacja temporalna
Poglądy
Helen Bee
Analiza i ocena przeszłości jako niezbędny warunek osiągnięcia integracji psychicznej
"Wspomagane przywoływanie wspomnień"
Nie każdy chętnie wraca do wspomnień
Badania
Frąckowiaka
Wiele osób starszych woli koncentrować się na teraźniejszości
Poglądy Buhler i Eriksona
Ostatni etap życia-zmiana "osobowościowej determinanty funkcjonalnej"
Self-fulfilment
(poczucie samospełnienia)
Przekonanie o wartości życia i spokojne "dożywanie" do śmierci
Bardzo późna starość
Zanik refleksji nad sensem życia
Dominacja oczekiwania na śmierć
Czas VIII
stadium rozwoju osobowego
Integralność ego vs. rozpacz
Przedstawiony wzorzec dążeń osobowych
nie dotyczy wszystkich starszych osób
Część z nich pozostaje na VI lub VII stadium rozwoju
Regres wcześniejszych etapów rozwojowych