Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Les 3: 12.3 - Coggle Diagram

- - - - De celcyclus wordt geregeld op bepaalde checkpoints door interne en externe signalen.
        
        Externe signalen
        
        De machine starten en stoppen.
        
        Cellen delen niet wanneer een belangrijk voedingsstof mist in het cultuur medium.
        
        Density-dependent inhibition
        
        Een geval waarin omringende cellen niet delen. Cellen delen normaal totdat ze één cellaag vormen, hierna stoppen de cellen zelf met delen, zodat ze niet groter worden.
        
        Anchorage dependence
        
        Wanneer een cel deelt moet de cel vast zitten aan een substraat zoals lichaamsweefsel of cellulaire matrix.
        
        Interne signalen
        
        Bijvoorbeeld een sensor dat detecteert hoeveel water in een badkuip zit.
        
        Tijdens de M-fase worden zusterchromatiden uit elkaar gehaald. Dit begint pas wanneer de chromosomen stevig vast zitten aan de spoel op de metafase plaat. Dit mechanisme zorgen ervoor dat de chromatiden niet per ongeluk een stukje missen.
      - Velen stop en go signalen die bij checkpoints worden geregistreerd zijn afkomstig van plekken in de cel. Deze signalen melden of belangrijk cel processen inderdaad gebeurt zijn en als dit niet zo is wordt de cyclus gestopt. Dit is een voorbeeld van een intern signaal. Checkpoints registreren ook signalen buiten de cel (extern signaal).
    - - G1-fase
        
        Checkpoint
        
        Belangrijkste checkpoint, als een cel een startsignaal ontvangt bij het G1-controlepunt, zal deze gewoonlijk de G1-, S-, G2- en M-fasen voltooien en delen. Het wordt soms alleen gestopt, maar meestal als het de G1-fase overleeft blijft het in de hele cyclus. Dit is gevaarlijk, want als de G1 checkpoint een kankercel niet vernietigd kan deze gewoon verder uitgroeien. Als de cel een stopsignaal krijgt, dan gaat de cel weg uit de celcyclus en wordt overgeschakeld naar een niet-delende toestand die de G0-fase wordt genoemd. Veel lichaamscellen verkeren in de G0-fase, zoals cellen die niet meer delen. Een voorbeeld hiervan is een volgroeide spier- en zenuwcel.
      - G2-fase
        
        Checkpoint
      - M-fase
        
        Checkpoint
      - S-fase
        
        Checkpoint
        
        Stopt cellen met DNA schade om deel te nemen in de celcylus. Bijvoorbeeld een kankercel.
      - Groeifactoren
        
        Een eiwit (dat afgegeven wordt door bepaalde cellen) die andere cellen stimuleren om te delen.
    - - 2 soorten eiwittenmoleculen
        
        Deze moleculen versnellen de opeenvolgende gebeurtenissen van de celcyclus.
        
        Protein kinase (CDK)
        
        Kinase: enzymen die andere eiwitten activeren of inactiveren door fosforylering (een fosfor groep eraan toevoegen).
        
        Zijn inactief, maar als ze binden aan cycline worden ze actief. Daarom wordt protein kinase ook wel Cycline-dependent kinases genoemd (CDK) omdat ze cycline nodig hebben om actief te zijn.
        
        De activiteit van CDK stijgt en daalt en hangt af van veranderingen in de concentratie van cycline. Als cycline dus een lage concentratie heeft neemt de activiteit van CDK ook af.
        
        Tijdens S en G2 fase stijgt de cycline concentratie en valt tijdens M-fase.
        
        Een voorbeeld van een CDK is MPF, dit is een CDK dat gevonden is in kikkereitjes.
        
        MPF staat voor M-fase-promoting factor. De naam is gegeven omdat MPF er voor zorgt dat een cel naar de M-fase toe gaat. Hierdoor deelt de cel (M-fase is voor celdeling).
        
        Stappen CDK in celcyclus
        
        Cycline bindt aan CDK en MPF is geboren. Wanneer genoeg MPF moleculen gemaakt zijn gaat de cel weg van G2-checkpoint en begint aan mitose.
        
        MPF zorgt voor mitose door eiwitten te fosforileren. De werking van MPF is op de hoogtepunt tijdens metafase.
        
        Tijdens anafase wordt het cycline deel van MPF kapotgemaakt. Hierbij wordt de M-fase (celdeling) gestopt en de cel gaat naar G1-fase.
        
        Tijdens de G1-fase wordt cycline verder kapotgemaakt en het CDK deel van MPF wordt hergebruikt.
        
        In de S-fase wordt cycline gemaakt.
        
        Cyclines
        
        Een eiwit dat zijn naam te danken heeft aan de schommelende concentratie in de cel.
- - - - Anchorage dependence zorgt ervoor dat cellen vast zitten op één plek en niet ronddwalen. Kankercellen bevatten deze mechanisme niet doordat het is uitgeschakeld. Hierdoor zitten kankercellen niet vast aan de matrix of aan weefsel en kunnen ze het hele lichaam ronddwalen en voor verspreiding zorgen,, Dit wordt metastase genoemd,
    - - Density-dependent inhibiton zorgt ervoor dat cellen tot een bepaald maximum groeien en delen. Kankercellen bevatten deze mechanisme niet doordat het uitgeschakeld is. Hierdoor groeien en delen kankercellen zich voortdurend, zonder stop.
    - - Radiotherapie
        
        Beschadigd het DNA in kankercellen, maar bezorgd normale cellen niet veel beschadiging. Dit kan komen doordat kankercellen zulke schade niet meer kunnen repareren.
      - Chemotherapie
        
        Zorgt ervoor dat kankercellen kapot gaan doordat chemokuur erg giftige stoffen bevat voor delende cellen. Kankercellen delen voortdurend, dus die worden kapotgemaakt.
        
        Chemotherapie onderbreekt de stappen in het celcyclus zodat cellen niet meer kunnen delen. Een voorbeeld hiervan is Taxol die ervoor zorgt dat de spoel tijdens celdeling niet werkt.
        
        Chemotherapie is schadelijk voor lichaamscellen. Deze cellen worden ook gestopt met delen. Hierdoor stoppen haarcellen met delen en ontstaan haarverlies. Ook ontstaat er misselijkheid doordat maagcellen overbelast zijn door chemokuur.
    - - Wanneer cellen in een Petri schaaltje worden gezet beginnen ze te groeien en delen totdat de petrischaal helemaal vol zit met cellen. Wanneer de cellen elkaar aan beginnen te raken, stopt de deling en groeien automatisch. Deze mechanisme heet contact inhibition. Hierdoor is er geen overvloed aan cellen, maar een precieze hoeveelheid. Niet te veel en niet te weinig. Deze positie waarin de cellen zich bevinden heet Confluence.
      - Contact inhibition zorgt ervoor dat er maar één cellaag ontstaat. Dit wordt een monolaag genoemd. Ook wanneer een berg cellen in een schaaltje gezet is en een stukje eraf wordt gesneden, dan delen de cellen totdat ze weer bij elkaar komen.
      - Een kankercel bevat GEEN contact inhibition. Als een kankercel in het midden van andere cellen gaat groeien en de normale cellen confluence bereiken, stoppen de kankercellen niet met delen. Hierdoor krijg je meer dan één laag aan cellen. Dit wordt een focus genoemd.
  - - - Wanneer een cel in een kankercel verandert wordt dit meestal door het immuunsysteem herkent en gezien als lichaamsvreemd, waarna het kapot wordt gemaakt. Als de cel hieraan ontsnapt vormt het meestal een tumor.
    - - Een massa abnormale cellen dat ligt rondom normale cellen.
      - Goedaardig (benign)
        
        De tumor blijft op een bepaalde plek zitten en gaat niet rondzwerven. Dit komt doordat goedaardige tumoren vaak te weinig mutaties hebben om op een ander plek te overleven en hierdoor zwerven ze dus niet rond.
        
        Veroorzaken niet ernstige problemen.
      - Kwaadaardig (malignant)
        
        De genetische en cellulaire kenmerken van een kwaadaardige tumor laat deze kankercellen wel rondzwerven in het hele lichaam.
        
        Worden kankercellen genoemd.
        
        Verstoren bouw en weefsels van omliggende cellen.