Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ไข้เลือดออก (Dengue hemorrhagic fever) - Coggle Diagram
ไข้เลือดออก (Dengue hemorrhagic fever)
สาเหตุ
• เกิดจากเชื้อไวรัส เดงกี่ ( Dengue Virus ) ซึ่งเป็น RNA ไวรัส ซึ่งมีอยู่ 4 สายพันธุ์ DEN1 DEN2 DEN3 DEN4 โดยมียุงลาย Aedes aegyti ตัวเมีย บินไปกัดคนที่ป่วยเป็นไข้เลือดออกโดยเฉพาะช่วงที่มีไข้สูง เชื้อไวรัสเดงกีจะเพิ่มจำนวนในตัวยุงประมาณ 8-10 วัน เชื้อไวรัสแดงกี่จะไปที่ผนังกระเพาะและต่อมน้ำลายของยุง เมื่อยุงกัดคนก็จะแพร่เชื้อสู่คน
อาการและอาการแสดง
ระยะไข้ ผู้ป่วยจะมีไข้สูงเกือบตลอดเวลา เด็กบางคนอาจชัก เนื่องจากไข้สูง เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง มักมีหน้าแดง และอาจมีผื่นหรือจุดเลือดออกตามลำตัว แขน ขา ระยะนี้จะเป็นอยู่ราว 2-7 วัน
ระยะช็อค ระยะนี้ไข้จะเริ่มลดลง ผู้ป่วยจะซึม เหงื่อออก มือเท้าเย็น ชีพจรเต้นเบาแต่เร็ว ปวดท้อง โดยเฉพาะบริเวณใต้ชายโครงขวา ปัสสาวะออกน้อย อาจมีเลือดออกง่าย เช่น มีเลือดกำเดาไหล อาเจียนเป็นเลือด อุจจาระมีสีดำ ในรายที่รุนแรง จะมีความดันโลหิตต่ำ ช็อค และอาจถึงตายได้ ระยะนี้กินเวลา 24-48 ชั่วโมง
3.ระยะพักฟื้น อาการต่างๆจะเริ่มดีขึ้น ผู้ป่วยรู้สึกอยากรับประทานอาหาร ความดันโลหิตสูงขึ้น ชีพจรเต้นแรงขึ้นและช้าลง ปัสสาวะมากขึ้น บางรายมีผื่นแดงและมีจุดเลือดออกเล็กๆ ตามลำตัว
ความรุนแรงของโรค
Grade 1 :ผู้ป่วยไม่ช็อก เป็นไข้เลือดออกโดยที่ไม่มีจุดเลือดออก ทำ tourniquet test ให้ผลบวก
Grade 2 : ผู้ป่วยไม่ช็อก มีจุดเลือดออกตามผิวหนัง มีเลือดกำเดาไหล หรืออาเจียนเป็นเลือด
Grade 3 :ผู้ป่วยช็อก มีความดันโลหิตต่ำ ชีพจรเร็ว pulse pressure แคบ เหงื่อออก กระสับกระส่าย
Grade 4 : ผู้ป่วยช็อกรุนแรง วัดความดันโลหิตไม่ได้
การวินิจฉัยโรค
อาการทางคลินิก
ไข้สูงลอยตลอดเวลา
เมื่อทำ Tourniquet test ผล positive โดยพบจุดเลือดออก ตามตัว แขน ขา ใบหน้า
มีตับโต จะคลำได้ในวันที่ 3-4 ของโรคแต่ไม่พบ Jaudic
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
เกร็ดเลือดต่ำ < 100,000 cell/mm
มี Hct เพิ่มขึ้นจากเดิม 10-20%
การรักษา
เนื่องจากยังไม่มียาต้านเชื้อไวรัสที่มีฤทธิ์เฉพาะสำหรับเชื้อไวรัสเดงกี การรักษาตามอาการจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด
การพยาบาล
ระยะช็อค
• สังเกตอาการแน่นอึดอัดท้อง
• ประเมินอาการเลือดออกตามระบบต่างๆ
• งดอาหารดำแดง
• ประเมินอาการของภาวะช็อค
• ประเมินปริมาณของปัสสาวะ
• ประเมินสัญญาณชีพ ดูค่า pluse pressure ถ้าแคบกว่า 20 mmHg และ Blood pressure น้อยกว่า 90/60 ให้รายงาน
• การประเมินสัญญาณชีพ ถ้าไข้ลดจะเข้าสู่ระยะช็อค
ระยะพักฟื้น
• ประเมินสัญญาณชีพ
• การประเมินภาวะน้ำเกิน การฟังปอด อาการหายใจเหนื่อย
• ประเมินปริมาณปัสสาวะ
• แนะนำการดูแลตนเอง
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ
• ไม่ทำกิจกรรมหนักใน 2 สัปดาห์
ระยะไข้สูง
• การให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำประมาณ 24-48 ชั่วโมงเพราะระยะนี้ เป็นระยะที่มีการรั่วของพลาสมา ทำให้เกิดการไหลเวียนของเลือดเพื่อไปเลี้ยงอวัยวะ
• ติดตามการรักษาให้ติดตามความเข้มข้นของเลือด สัญญาณชีพ ปริมาณปัสสาวะ
• ป้องกันภาวะขาดน้ำ กรณีขาดน้ำไม่มากอาจจะให้เกลือแร่ชนิดผงละลายน้ำดื่ม
• เช็ดตัวลดไข้ :
พยาธิสภาพ
1.พยาธิสภาพของไข้เดงกีแท้ (Classical dengue fever) เป็นการติดเชื้อครั้งแรก เมื่อคนถูกยุงกัดโดยยุงที่ีมีเชื้อไวรัสเดงกี เชื้อไวรัสจะเข้าทางหลอดเลือดฝอยไปเพิ่มจำนวนที่ผนังหลอดเลือด และ Reticuloendothelial เซลล์ของต่อมน้ำเหลือง ตับและม้าม ไวรัสจากอวัยวะจะกลับมาอยู่ในกระแสเลือดทำให้มีภาวะ Viremia ซึ่งจะมีไข้ปานกลางถึงไข้สูง หนาวสั่น หน้าแดง ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว ปวดข้อ จำนวนเม็ดเลือดขาวต่ำ แต่จำนวนเกล็ดเลือดและคอมพลีเมนต์ปกติ หลังจากนนั้นไวรัสในกระแสเลือดจะไปยังอวัยวะเป้าหมาย คือผิวหนังซึ่งจะมีผื่นขึ้นตามผิวหนัง ในระยะนี้ไข้จะลดลง ผู้ป่วยจะอาการดีขึ้น
2.พยาธิสภาพของไข้เลือดออกเดงกี (Dengue Hemorrhagic fever) เกิดภาวะช็อคร่วมกับพยาธิสภาพที่เป็น Hall mark ของโรคที่สำคัญคือมี Leakage of plasma , Abnormal hemostasis ซึ่งทำให้เกิด Bleeding