Karışımları Ayırma Yöntemleri

  1. Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma
  1. Mıknatıslanma Özelliği Farkıyla Ayrışma
  1. Çözünürlük Farkından Yararlanarak Ayırma
  1. Yoğunluk farkından yararlanarak ayırma

Eleme

Süzme

Ayıklama

Diyaliz

Ayırma hunisiyle ayırma

Yüzdürme

Savurma

Kristallendirme

Ayrımsal Kristallendirme

Özütleme ( ekstraksiyon)

  1. Hal Değişim Sıcaklığı Farkıyla Ayrıştırma

Erime Sıcaklığı Farkıyla Ayrıştırma

Kaynama Sıcaklığı Farkıyla Ayrıştırma

Basit Damıtma

Ayrımsal Damıtma

Heterojen katı-katı karışımların boyut, şekil veya renklerine göre makine ya da elle ayıklanmasıdır. Örnek: Pirincin elle ayıklanması, çürük meyvelerin ayıklanması

Heterojen katı-katı karışımların tanecik boyutu farkından yararlanılarak ayrılmasıdır. Ayırma işleminde bir elek kullanılır. Örnek: Kumun elenmesi, unun elenmesi

image

Katının sıvı içinde dağılmasıyla oluşan karışımları ayırma yöntemidir. Süzgeç kullanılır. Sıvı madde akarken katı süzgeçte kalır. Örnek: çayın posasından ayrılması

image

Süzme esasına dayanır, kolloid karışımlar gözeneklerden geçebilirler. Diyaliz böbrekleri olmayan ya da iyi çalışmayan hastalarda bir çeşit böbrek görevi görür. Örnek: Diyaliz tüpü

image

image

image

Örnek olarak buğday ve saman karışımda samanın yoğunluğu daha küçük olduğundan uçup giderken buğday geride kalır, bu yöntem savurma olarak geçer.

Birbiri içinde çözülmeyen sıvı sıvı karışımlar ayırma hunisine konur. Yoğunluğu düşük olan üste çıkar. Ayırma hunisinin musluğu açılınca yoğunluğu yüksek olan sıvı akar. Örnek: mazot-su , zeytinyağı-su

image

Katı katı heterojen karışımlarda su eklenir, yoğunluğu düşük olan maddenin yoğunluğu sudan düşükse yüzerken yoğunluğu yüksek olan maddenin yoğunluğu sudan fazlaysa suda batar. Örnek: çakıl- talaş

image

Katı ya da sıvı bir maddenin bulunduğu karışımdan ilave edilen bir çözücü yardımıyla ayrıştırılmasına özütleme denir. Örnek: demlenmiş çay, parfüm

image

Katı-sıvı homojen karışımlarda katının çözünürlüğünün sıcaklıkla deişiminden yararlanılarak yapılan yöntemdir. Katıların çözünürlüğü sıcaklık azaldıkça azalır. Örnek: şeker pancarından özütlenen şeker kristellendirmeyle ayrılabilir.

image

Katı-katı karışımda katıların ikiside çözücüde çözünüyorsa karışım ayrımsal kristellendirmeyle ayrılabilir. Örnek: NaCl, KNO3

image

Demir, kobalt, nikel metalleri mıktanıs tarafından çekilir. Bu maddelerden birinin bulunduğu bir karışımda mıknatıs kullanarak karışımı ayrıştırabiliriz. Örnek: demir tozu- bakır tozu, nikel tozu-tuz

image

Erime sıcaklığı yakın olmayan katı-katı karışımlara uygulanır. Erime noktası küçük olan madde önce erir. Örnek: çinko metali ve bakır metali

image

Buharlaşması daha kolay olan bir sıvı buharlaştırıldıktan sonra soğuk bir ortamda yoğunlaştırılıp tekrara sıvı hale dönüştürülmesine basit damıtma denir. Örnek: su- aseton

image

Kaynama noktalar yakın olan sıvılar basit damıtayla damıtılmaz. Ayrımsal damıtmada basit damıtmadan farklı olarak fraksiyon kolonu bulunur bu kolon sayesinde kaynama noktalarının farkı 40 dereceden küçük olan sıvı-sıvı homojen karışımlar ayrıştırılabilinir. Örnek: Alkollü su, alkol-aseton

image

Kaynakça: 10. Sınıf Eis Kimya Föyü