Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การติดเชื้อที่เยื่อบุหัวใจ Infective Endocarditis (IE) - Coggle Diagram
การติดเชื้อที่เยื่อบุหัวใจ Infective Endocarditis (IE)
หมายถึง
การอักเสบซึ่งเกิดจากการติดเชื้อของเยื่อบุหัวใจชั้นในสุด หรือเยื่อบุผิวภายในหัวใจ หรือลิ้นหัวใจหรือเนื้อเยื่อข้างเคียง หรือหลอดเลือดแดงของหัวใจ
นอกจากนี้อาจพบใน
ลิ้นหัวใจเทียม ผนังหัวใจที่ผิดปกติ และสารสังเคราะห์ต่างๆ ที่ใส่ในหัวใจเพื่อการรักษา
จากการติดเชื้อนี้พบว่ามี vegetation หรือตุ่มตามส่วนต่างๆ ของเยื่อบุหัวใจ โดยเฉพาะที่ลิ้นหัวใจซึ่งเป็นตำแหน่งที่พบการติดเชื้อได้บ่อย
อาการและอาการแสดง
1. กลุ่มที่มีอาการเฉียบพลัน (acute
) ที่มีอาการของช็อก และการติดเชื้อในในกระแสโลหิตอย่างรุนแรง ส่วนใหญ่เกิดจาก Staphylococcus aureus, beta-hemolytic streptococcus ซึ่งมักพบในเด็กเล็กและทารกแรกเกิด
2. กลุ่มที่มีการดำเนินอย่างช้าๆ (subacute)
อาการอาจดำเนินนานเป็นสัปดาห์ หรือเดือน ส่วนใหญ่เกิดจาก alpha-hemolytic streptococcus
อาการส่วนใหญ่ของโรคนี้ในผู้ป่วยเด็กมักไม่มีอาการจำเพาะโดยตรง สำหรับอาการที่พบได้บ่อย ได้แก่
มีไข้ ลักษณะไข้ต่ำๆ โดยไม่ทราบสาเหตุหรืออธิบายไม่ได้ มักจะมีไข้ในช่วงบ่าย
มีอาการอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ปวดเมื่อย เหนื่อยง่าย อาจมีอาการปวดข้อ มีข้ออักเสบ บริเวณข้อใหญ่ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดท้อง คลื่นไส้ และอาเจียน
การตรวจพบเสียงฟูของหัวใจ (heart murmur) ผู้ป่วยเหล่านี้มักจะมีความผิดปกติของหัวใจร่วมด้วย อาจฟังได้เสียงฟูของหัวใจที่เกิดขึ้นใหม่ (new murmur) หรือมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ซึ่งมักมีสาเหตุจากการรั่วของลิ้นหัวใจ ส่งผลให้เกิดภาวะหัวใจวายได้ มีอาการหายใจลำบาก
อาการทางระบบประสาท ที่บ่งชี้ถึงการตายของสมอง (cerebral infarction) อย่างเฉียบพลัน ผู้ป่วย จะมีอาการแขนขาอ่อนแรงซีกเดียว ชัก เดินเซ พูดไม่ได้ มีอาการชา และมีการเปลี่ยนแปลงของระดับสติ สัมปชัญญะ เนื่องจากภาวะอุดตันของหลอดเลือดจากบางส่วนของ vegetation (embolism)
ม้ามโต กดไม่เจ็บ อาจพบตับโต pleural friction rub หรือ pleural effusion
ภาวะซีด พบในผู้ป่วยโดยเฉพาะในรายที่เป็นเรื้อรัง
ลักษณะของผิวหนัง ที่พบได้บ่อย
7.1 petechiae เป็นจุดเลือดออกที่บริเวณ buccal mucosa ของปาก และ conjunctiva รวมทั้งที่ แขนและขา
7.2 Osler's node เป็นก้อนสีแดงคล้ำบริเวณชั้นผิวหนัง (purplish lesions) ขนาด 2-15 มิลลิเมตร อาการเจ็บพบบริเวณฝ่ามือและฝ่าเท้ามี
7.3 Janeway lesions เป็นบริเวณที่มีเลือดออก (hemorrhagic macular plaques) พบบริเวณฝ่ามือและฝ่าเท้า ไม่เจ็บ เกิดจากสิ่งหลุดอุดตันหลอดเลือดที่เกิดจากการติดเชื้อ ( septic emboli) ที่มี bacteria,neutrophils และ necrosis ร่วมกับมีเลือดออกชั้นใต้ผิวหนัง (subcutaneous hemorrhage)
7.4 Roth spots พบจุดขนาดเล็กที่มีสีซีดในบริเวณ retina ซึ่งใกล้กับ optic disc
7.5 Splinter hemorrhages เป็นเส้นสีแดงคล้ำเป็นแนวยาวบริเวณใต้เล็บและโคนเล็บ
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะในขนาดสูงทางหลอดเลือดดำและ/หรือทางกล้ามเนื้ออย่างน้อย 4 สัปดาห์
ควรติดตามเจาะเลือดส่งเพาะเชื้อในเลือดเป็นระยะๆ เพื่อประเมินผลของการรักษา
ในผู้ป่วยที่มีอาการเฉียบพลัน หรือหลังการผ่าตัดหัวใจ ควรให้ยาปฏิชีวนะอย่างรีบด่วนและ ครอบคลุมเชื้อ
ตรวจสอบหาแหล่งของการติดเชื้อที่ทำให้เกิด IE เช่น ฟัน ทางเดินปัสสาวะ
ดูแลให้สารอาหารที่เพียงพอโดยเฉพาะในรายที่เป็นมานาน
การรักษาด้วยการผ่าตัด
6.1 ในรายที่มี emboli ที่รุนแรงการติดเชื้ออย่างต่อเนื่องหรือบ่อยๆ(persistent infection)
6.2 อาการหัวใจวายที่รุนแรงหรือเลวลง หรือ progressive heart failure มักพบในรายที่มีการรั่วของลิ้นหัวใจ เช่น ลิ้นไมตรัลรั่ว หรือลิ้นเอออร์ติครั่วอย่างเฉียบพลัน
6.3 มีโรคแทรกซ้อน เช่น myocardial abscess หรือ mycotic aneurysm
แนะนำผู้ปกครองและ/หรือผู้ป่วยเกี่ยวกับการป้องกัน IE ไม่ให้เกิดเป็นซ้ำ
สาเหตุ
เชื้อที่เป็นสาเหตุ ได้แก่ แบคทีเรีย เชื้อรา ริคเกทเซีย (icketsia) หรือไวรัส แต่มักมีสาเหตุมาจากแบคทีเรียโดยเฉพาะเชื้อ Streptococcus viridans, Staphylococcus aureus แบคทีเรียแกรมลบและเชื้อรา เช่น Candida albicans โรคนี้มักพบในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติในโครงสร้างของระบบหัวใจและหลอดเลือด แต่อาจพบได้ในผู้ป่วยที่มีโครงสร้างหัวใจปกติ จาก Duke clinical criteria การพบ vegetation หรือฝีที่เกิดขึ้นภายในหัวใจจะช่วยบ่งชี้ว่ามีการติดเชื้อที่เยื่อบุภายในหัวใจอย่างเฉียบพลัน
การวินิจฉัย
1.มีหลักฐานที่แสดงว่ามีการติดเชื้อของเยื่อบุหัวใจ จากเนื้อเยื่อจากการผ่าตัดหัวใจ
มีผลการเพาะเชื้อจากเลือด ที่ให้ผลบวก 2 ครั้ง และเป็นเชื้อตัวเดียวกัน โดยไม่พบแหล่งของการติดเชื้อในกระแสเลือด (bacteremia) อื่นๆ ภายในหัวใจ
มีอาการของ IE ในรายที่มีไข้ ร่วมกับเสียงฟู่ของหัวใจที่เกิดขึ้นใหม่หรือไม่เคยได้ยินมาก่อน หรือมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม หรือมีภาวะ vegatation แตกหรือหลุดไปอุดตันตามหลอดเลือด (embolic phenomena) บางรายมีม้ามโต
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การเพาะเชื้อจากเลือด
ดารตรวจพบเชื้อในเม็ดเลือดขาว
การตรวจพบเชื้อในปัสสาวะ เสมหะ น้ำไขสันหลัง น้ำไขข้อ ไขกระดูก ต่อมน้ำเหลือง
การตรวจพบเชื้อก่อเหตุ จากการตรวจพบทางเนื้อเยื่อ (histology) หรือจากเนื้อเยื่อจากการผ่าตัด
ค่า erythrocyte sedimentation rate (ESR) และ rheumatoid factor (RF) มีค่าสูง ในทางปฏิบัติใช้ค่า ESR และ RF ในการติดตามผลการรักษา ค่า ESR และ RF จะเป็นปกติเมื่อการรักษาได้ผลดี นอกจากนี้ระดับ C-reative protein (CRP) สูงหรือให้ผลบวกและจำนวนเม็ดราวจะสูงขึ้น
การตรวจพบเลือดในปัสสาวะ (hematuria) และอาจพบ proteinuria, cast, bacteria ร่วมด้วย ในบางรายตรวจพบสิ่งหลุดอุดตันในหลอดเลือด (microembolism) ที่ไตส่งผลให้เกิดการตายของเนื้อเยื่อ (infarction)
คลื่นไฟฟ้าหัวใจ อาจพบ conduction defect ได้หลายแบบรวมทั้ง complete heart block
คลื่นเสียงสะท้อนหัวใจความถี่สูง (Echocardiography) จะสามารถบอกถึงรอยโรค ลักษณะ ขนาด จำนวน และตำแหน่งของ vegetation และมักตรวจพบ Vegetation ที่ลิ้นหัวใจและการทำงานของหัวใจที่ผิดปกติ
การป้องกัน
เป็น
การให้ยาปฏิชีวนะ
เพื่อป้องกันการเกิด IE โดยให้ก่อนและ/หรือหลังการทำหัตถการที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อในกระแสโลหิตเพิ่มขึ้น เช่น การทำฟัน การเจาะเลือด การให้สารน้ำทางหลอดดำ การไล่สายสวนปัสสาวะ การตัดต่อมทอนซิล และการผ่าตัดแก่ผู้ป่วยที่มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิด IE การให้ยาปฏิชีวนะดังกล่าวจะช่วยลดปริมาณการติดเชื้อในกระแสโลหิตที่เกิดขึ้นในระหว่างการทำหัตถการและเปลี่ยนแปลงกลไกการเกาะติตของเชื้อด้วย
ข้อวินิจฉัยพยาบาล
มีการติดเชื้อที่เยื่อบุหัวใจ
เสี่ยงต่อการเกิดการติดเชื้อที่เยื่อบุหัวใจซ้ำ