Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้คลอดและทารกที่มีภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ในระยะคลอด - Coggle Diagram

- - - - ปัจจัยส่งเสริมด้านสูติศาสตร์และนรีเวช (Obstetric & Gynecological Factors)
        
        ภาวะครรภ์แฝดน้ำ (polyhydramnios)
        
        ครรภ์แฝด
        
        ภาวะตกเลือดก่อนคลอด เช่น ในรายที่รกเกาะต่ำ รกลอกตัวก่อนกำหนด
        
        ความผิดปกติของมดลูกและปากมดลูก เช่น ปากมดลูกปิดไม่สนิท (cervical incompetence)
        
        ภาวะความดัน โลหิตสูงในระยะตั้งครรภ์
        
        ภาวะถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
        
        การตั้งครรภ์ในขณะที่มีห่วงอนามัย
        
        ภาวะการติดเชื้อในระบบอวัยวะสืบพันธุ์และอื่น ๆ เช่นการอักเสบของเยื่อหุ้มถุงน้ำคร่ำ(chorioamniitis)
        
        มดลูกได้รับการกระทบกระเทือน เช่น ทำผ่าตัดหน้าท้องระหว่างตั้งครรภ์
        
        น้ำหนักน้อยตั้งแต่ก่อน-ระหว่างตั้งครรภ์
        
        ภาวะทารกตายในครรภ์ (intrauterine fetal death)
        
        เคยมีประวัติแท้งในไตรมาสที่ 2 หรือ คลอดก่อนกำหนด
        
        คะเนน้ำหนักหรืออายุครรภ์ผิด
        
        มีประวัติทำ dilatation & evacuation 2 2ครั้ง,ทำ cone biopsy
        
        มีประวัติการช่วยเจริญพันธุ์ (ART),การ ได้รับยา diethyIstillbestrol
      - ปัจจัยส่งเสริมด้านอายุรกรรม (medical factors)
        
        โรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดัน โลหิตสูง โรคไต โรคของระบบหัวใจและหลอดเลือดภาวะเลือดจาง
        
        ภาวะติดเชื้ออื่นๆเช่นการติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ การอักเสบของกรวยไต ติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
        
        โรคปริทันต์ (Periodontal disease)
      - ปัจจัยทางสังคม!ละพฤติกรรมต่าง ๆ (social and behavioral factors)
        
        เศรษฐฐานะในระดับต่ำ พบถึงร้อยละ 12-20-
        
        ภาวะทุพโภชนาการก่อนตั้งครรภ์และขณะตั้งครรภ์
        
        อายุ พบมากในอายุน้อยกว่า19 ปีและ มากกว่า35 ปี
        
        เชื้อชาติ พบในเชื้อชาติอื่นมากกว่ายุโรป และ อเมริกัน
        
        ไม่ฝากครรภ์หรือได้รับการดูแลก่อนคลอดไม่เพียงพอ
        
        ภาวะเครียดทางจิตใจ
        
        มารดาที่สูบบุหรี่จัด ดื่มเหล้า ติดยาเสพติด
        
        มารดาที่ทำงานหนัก
    - - มดลูกหดรัดตัวสม่ำเสมอ
        
        อาจมีอาการปวดหรือเจ็บครรภ์(cramp)
        
        ผนังหน้าท้องตึง
        
        ปวดถ่วงบริเวณหัวหน่าว
        
        ปวดหลังส่วนล่าง(low back pain)6.มีมูกขาวออกเพิ่มขึ้นหรือมูกปนเลือดออก
        
        อาจมีถ่ายปัสสาวะบ่อย ท้องเสีย
    - - การตรวจร่างกาย
        
        พบมดลูกหดรัดตัวอย่างน้อย 4 ครั้ง ใน 20 นาที หรือ 8 ครั้งใน 60 นาทีร่วมกับ การเปิดของปากมดลูกเปิด 2 2 ซม.หรือบางตั้งแต่ 80 %
      - การชักประวัติ
        
        ได้ตามอาการและอาการแสดง ลักษณะเหมือนอาการเจ็บครรภ์จริง ซึ่งต้องแยกจากจากการเจ็บครรภ์เตือน และ Braxton Hick contraction
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        -การตรวจดูความยาวของปากมดลูก(cervical length) โดยใช้เครื่องตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง(ultrasound) ที่อายุครรภ์ 22-34 สัปดาห์ ปากมดลูกมีความยาวเฉลี่ย 35mm. เช่นถ้ำวัดได้ < 20mm. ร่วมกับลักษณะความหนาบางของปากมดลูกเปลี่ยน ไปมีความเสี่ยงสูงที่จะคลอดภายใน 7 วัน
        
        -การตรวจทางชีวเคมี โดยตรวจหา Fetal fibronectin จากมูกบริเวณปากมดลูกและช่องคลอดให้ผลบวกเมื่อมีค่า > 50 ngm. สารตัวนี้ทำหน้ที่ยึด chorion ให้ติดกับ decidua เมื่อใกล้คลอดสารนี้จะสลายตัว
        
        -การตรวจหา estriol จากน้ำลายผู้คลอดให้ผลบวกเมื่อมีค่า > 2.1 ngm. ซึ่งสารตัวนี้จะสูงขึ้นก่อนเจ็บครรภ์คลอด 1 สัปดาห์
        
        -การตรวจดูการหดรัดตัวของมดลูกโดยใช้ Home uterine activity monitor (HUAM)
    - - ผลต่อทารก
        
        ทำให้ทารกคลอดก่อนกำหนด อวัยวะต่าง ๆ ยังทำงานได้ไม่สมบูรณ์ทำให้ทารกมีภาวะเสี่ยงหลายประการ เช่น ภาวะการหายใจล้มเหลว (respiratory distress syndrome, RDS), อุณหภูมิต่ำภาวะสมองได้รับการกร ะ ทบกระเทือน มีเลือดออกเนื่องจากการคลอด (intra ventricular hemorrhage,IVH) ภาวการณ์ติดเชื้อในทางเดินอาหาร (necrotizing enterocolitis, NEC) การติดเชื้อในกระแสเลือดภาวะชักและเสียชีวิตในที่สุด นอกจากนี้อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนเนื่องจากขาที่มารคาได้รับในการยับยั้งการคลอดก่อนกำหนด และมี โอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนในระยะหลัง เช่น cerebral palsy,blindness,retinadetachment เป็นต้น
      - ผลต่อมารดา
        
        เป็นการลดอันตรายจากภาวะแทรกซ้อนในระยะตั้งครรภ์ เช่น ภาวะความดันโลหิตสูงในระยะตั้งครรภ์ โรคทางระบบหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งการตั้งครรภ์ต่อไปจะทำให้มารดาอยู่ในภาวะเสี่ยงสูงสำหรับผลเสีขอาจเกิดขึ้นเนื่องจากภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาที่ได้รับ เช่น ขาที่ใช้ขับยั้งการคลอด การนอนพักและถูกจำกัดกิจกรรมเป็นเวลานาน ๆ ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ท้องผูกและผลเสียทางด้านจิตใจ มารดาอาจรู้สึกผิด ตำหนิตนเอง เกิดความเครียดความกลัว เพราะกังวลว่าทารกจะมีสุขภาพไม่สมบูรณ์แข็งแรง และเกี่ยวกับค่าใช้จ่าย
    - - มีหลักสำคัญอยู่ 3 ประการ คือ การป้องกัน การขับยั้งการเจ็บครรภ์ และการช่วยเหลือเมื่อไม่สามารถขับยั้งการเจ็บครรภ์ได้
        
        การป้องกันไม่ให้หญิงตั้งครรภ์มีอาการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด
        
        การให้บริการฝากครรภ์ที่ดีและกระตุ้นให้เริ่มมาฝากครรภ์เมื่อทราบว่าตั้งครรภ์
        
        การให้ความรู้เกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงและผลกระทบของภาวะเจ็บกรรภ์ก่อนกำหนด
        
        มีการกัดกรองภาวะเสี่ยงของหญิงตั้งครรภ์จากปัจจัยส่งเสริมต่างๆ ที่จะทำให้เกิดภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด และส่งพบแพทย์เพื่อให้การดูแลรักษาตามสาเหตุ
        
        ให้การดูแลขณะตั้งครรภ์เป็นอย่างดี แนะนำการปฏิบัติตน เช่น การมาฝากกรรภ์ การพักผ่อนการมีเพศสัมพันธ์ การดื่มน้ำวันละ 8-10 แก้ว การรับประทานอาหารที่มีคุณค่าครบถ้วน ซึ่งอาหารที่ดีทำให้ทารกในครรภ์เจริญเติบ โต และมีพัฒนาการที่ดี อีกทั้งยังช่วยป้องกันมิให้ทารกน้ำหนักตัวน้อยกว่าขนาดของอายุครรภ์ (small for gestational age)
        
        หลีกเลี่ยงหรืองดกิจกรรม ที่ทำให้เกิดการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด เช่น เลิกสูบบุรี่ สารเสพติดและ แอลกอฮอล์ หลีกเลี่ยงการทำงานหนัก งดมีเพศสัมพันธ์ระหว่างอายุครรภ์ 20-36 สัปดาห์ในหญิงกลุ่มเสี่ยง เนื่องจากการมีจุดสุดขอดขณะมีเพศสัมพันธ์ จะทำให้มดลูกหดรัดตัวและในน้ำอสุจิมีprostaglandins มีการศึกษาพบว่า เกิดการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดจะสูงขึ้นในผู้ที่เว้นระระการตั้งครรภ์น้อยกว่า 6 เดือน
        
        ในผู้ที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด ควรมีการตรวจพิเศษเช่น วัด cervicallength การให้ฮอร์โมน progesterone สามารถลดอัตราการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด ในผู้ที่มีภาวะเสี่ยงได้
        
        การยับยั้งการเจ็บครรภ์ เมื่อสตรีมีอาการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดและแพทย์ต้องการขับยั้งการคลอด
        
        ตรวจร่างกายยืนยันว่ามีภาวะจ็บครรภ์ก่อนกำหนด โดยมีการหดรัดตัวของมดลูกหรือการเปิดและบางของปากมดลูกดังที่กล่าวข้างต้น
        
        ตรวจขืนขันอายุครรภ์ให้แน่นอนจากประวัติ การตรวจร่างกาข และการตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง
        
        ทารกไม่มีภาวะแทรกซ้อน เช่น ความพิการ โรคเม็ดเลือดแดงแตกในทารกแรกเกิด(erythoblastosis) หรือทารกตายในครรภ์
  - - - การตั้งครรภ์เกินกำหนดหมายถึง หญิงที่ตั้งครรภ์มากกว่าหรือเท่ากับ 42 สัปดาห์หรือ 294 วันขึ้นไป
    - - สาเหตุที่แท้จริงไม่ทราบ แต่อาจเกิดจากการขาดฮอร์ โมน ที่มีส่วนช่วยทำให้มดลูกหดรัดตัวเช่น estrogcn, oxytocin และ prostagiandin และขังมีการหลั่งฮอร์โมน progesteronc อยู่ หรืออาจเป็นผลมาจากปากมดลูก ไม่ตอบสนองต่อ prostaglandin อย่างไรก็ตามอาจพบภาวะอื่นร่วมด้วยเช่นanencephaly, fetal adrenal hypoplasis, placenta suliatase deficiency และขังพบปัจจัยเสี่ยงจากครรภ์แรกที่มีดัชนีมวลกายก่อนตั้งครรภ์มากกว่า25 กก/ม' เคยตั้งครรภ์เกินกำหนดมาก่อน เป็นต้น
    - - 1.มีน้ำหนักลดลง > 1 กิโลกรัมไนสัปดาห์สุดท้ายของการตั้งครรภ์
        
        2.วัดขนาดรอบท้องเล็กลง ใน 2-3 สัปดาห์สุดท้ายของการตั้งกรรภ์
        
        3.ระดับความสูงของขอดมดลูกไม่ได้สัดส่วนกับอายุครรภ์ ตัวเล็ก และกลำพบศีรษะทารกมีขนาดแข็งกว่าปกติ
        
        4.มีจำนวนน้ำคร่ำน้อยลงและอาจมีขี้เทาปูน
    - - 1.การซักประ วัติ วันแรกของประจำเดือนครั้งสุดท้ายที่มาปกติ และวันแรกที่รู้สึกว่าลูกดิ้น
        
        2.การตรวจร่างกาย พบอาการและอาการแสดงดังที่กล่าวข้างต้น
        
        3.การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ด้วยการ ใช้utrasound ประเมินอายุครรภ์ตั้งแต่มาฝากครรภ์และอาจมีการประเมินเป็นระระตามความเหมาะสม เช่น วัดขนาดศีรษะทารกในไตรมาสที่ 2 ว่าสัมพันธ์กับอายุครรภ์ที่คำนวณได้หรือไม่
    - - ผลต่อทารก
        
        *ทารกอาจตัวใหญ่ มักพบประมาณร้อยละ 25 ของการตั้งครรภ์เกินกำหนดที่มีน้ำหนักมากกว่า4,000 กรั ม ทำให้เกิดการคลอดขาก การบาดเจ็บจากการคลอด อันตรายจากหัตถการช่วยคลอด
        
        *การตั้งครรภ์เกินกำหนดส่งผลให้รกเสื่อมสภาพลงเรื่อย ๆ น้ำคร่ำลดน้อยลง อาจเกิดสายสะดือถูกกดทับ การ สำลักขี้เทาสิ่งเหล่านี้ทำให้ทารกอาจได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ ตายปริ กำเนิดhypoglycemia, polycythemia, shoulder dystocia น้ำคร่ำน้อย การเจริญเติบโตหยุดชะงัก
      - ผลต่อมารดา
        
        *อาจเกิดการคลอดขากเนื่องจากทารกตัวใหญ่ หรือกาวะน้ำคร่ำน้อย ปัญหาจากการใช้หัตถการในการทำคลอด
        
        *ปัญหาทางจิตใจ จารมณ์ มีความวิตกกังวลเกี่ยวกับทาร กในครรภ์ อาจมีความรู้สึกทางลบต่อตนเองและโกรธทารกในครรภ์ และอาจส่งผลต่อสัมพันธภาพกับบุคคลอื่นด้วย
        
        *สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในการตรวจติดตามสุขภาพทารกในครรภ์ การชักนำการคลอด-การดูแลหลังคลอด
    - - ประเมินภาวะสุขภาพของทารกในครรภ์บ่อย ๆ โคยเฉพาะหญิงตั้งครรภ์ แนะนำให้นับจำนวนการเคลื่อนไหวของทารกในครรภ์ทุกวัน การนับลูกดิ้น การทำ NST เป็นต้น
        
        วัดรอบท้องหรือทำ ultrasound เพื่อประเมินดูภาวะน้ำคร่ำน้อย (oligohydramnios)
        
        ตรวจทางช่องคลอดดูลักษณะของปากมดลูก และการเคลื่อนต่ำของส่วนนำ การคำนวณ Dishopscore เพื่อการตัดสินใจในการชักนำการคลอด
        
        4.การทำให้การตั้งครรภ์สิ้นสุดลงด้วยวิธี ที่เหมาะสมกับหญิงตั้งครรภ์แต่ละราย