Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่8 การพยาบาลสตรีที่มีภาวะตกเลือดหลังคลอดและติดเชื้อหลังคลอด - Coggle…
บทที่8 การพยาบาลสตรีที่มีภาวะตกเลือดหลังคลอดและติดเชื้อหลังคลอด
ความหมาย
การที่มารดาหลังคลอดมีเลือดออกหลังคลอดบุตรทางช่องคลอดแล้ว ในปริมาณที่มากกว่า 500 มิลลิลิตร หรือร้อยละ1 ของ
น้ำหนักมารดาหลังคลอด หรือมากกว่า 1,000 มิลลิลิตรในรายที่ผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง
แบ่งออกเป็น 2 ระยะ
1.การตกเลือดหลังคลอดในระยะแรก (early or immediate or primary postpartum hemorrhage)
แบ่งได้ 4กลุ่ม อาจย่อให้จำง่ายด้วยตัวย่อ 4T
Toneคือ การหดรัดตัวของมดลูกไม่ดีหรือ uterine atony
Trauma คือมีการฉีกขาดของหนทางคลอด ( Genital tract laceration)
Tissue คือ การมีรก เศษรก หรือเยื่อหุ้มทารกค้างภายในโพรงมดลูก
Thrombin คือความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด
2.การตกเลือดหลังคลอดในระยะหลัง (late or secondary postpartum hemorrhage)
อาการและอาการแสดง
การตกเลือดหลังคลอดระยะแรก
มีเลือดออกทางช่องคลอด
การหดรัดตัวของมดลูกไม่ดี
การฉีกขาดของหนทางคลอด
การมีเศษรกค้าง
มดลูกหดรัดตัวไม่ดี
บริเวณที่มีการบวมเลือด(hematoma)กดเบียดหนทางคลอด
ถ้ามีความผิดปกติในการแข็งตัวของเลือด
ผลกระทบของการตกเลือดหลังคลอด
น้ำนมไม่ไหลเต้านมมี
ขนาดเล็กลง ขนรักแร้และอวัยวะเพศร่วงอาจไม่มีประจำเดือนเลย
การสร้างน้ำนมของ
มารดา ทำให้น้ำนมไม่พอเพียงสำหรับเลี้ยงทารก
ภูมิต้านทานต่อโรคต่ำลง ทำให้มีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย
สุขภาพทรุดโทรมส่งผลให้เกิดภาวะเครียด วิตกกังวล กลัว
มีผลต่อจิตใจและการปรับตัวของมารดา
การรักษา
มารดาตกเลือดหลังคลอดในระยะแรก(early PPH)
1.1 ให้คลึงมดลูกเมื่อมดลูกแข็งตัวให้กดยอดมดลูกเพื่อไล่ก้อนเลือดที่อาจค้างอยู่ในมดลูกออกให้หมด
1.2 ดูแลให้ได้รับสารน้ำและยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก ให้ oxytocin โดยผสม oxytocin 20 ยูนิต ใน lactated Ringer หรือ normal saline 1,000 มิลลิลิตร ให้ทางหลอดเลือดดำ ในอัตรา 10 มิลลิลิตร ต่อนาที
1.3 ให้ยาร่วม คือ methylergonovine (methergin®) 0.2 มิลลิกรัม เข้ากล้าม หรือเข้าหลอดเลือดดำ ยานี้อาจทา ใหเ้กิดความดันโลหิตสูงอย่างรุนแรงได้ โดยเฉพาะในกรณีที่ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
1.4 ให้ Prostaglandins เช่น sulprostone (nalador®) ซึ่งเป็น prostaglandin E2 analogue ควรรีบให้ยานี้ทันทีเมื่อใช้ยาอื่นเช่น oxytocin, methylergometrine หรือ cytotec® แล้วไม่ได้ผลภายใน 30 นาที โดยให้ nalador® 500 ไมโครกรัม (1 vial) ต่อชั่วโมง หยดเข้าหลอดเลือดดำ
1.5 ใส่สายสวนปัสสาวะคาไว้ เพื่อไม่ให้กระเพาะปัสสาวะเต็มน้ำ ลดการขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก
1.6 ประเมินสัญญาณชีพ เป็นระยะๆ
1.7 พิจารณาการใช้วิธี Bimanual compression
1.8 พิจารณาให้การผ่าตัดช่วย เช่น ผูกหลอดเลือดแดง internal iliac arteries การผูกหลอดเลือด uterine arteries
การติดเชื้อหลังคลอด
การติดเชื้อหลังคลอด (Puerperal infection) หมายถึง การติดเชื้อภายหลังคลอดที่เกิดขึ้นได้ตั้งแต่ระยะหลังคลอดไปจนถึงระยะ6 สัปดาห์หลังคลอดโดยมีสาเหตุจากการคลอดแบ่งออกเป็น การติดเชื้อของระบบสืบพนัธุ์การติดเชื้อของเต้านมและการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ
การวินิจฉัย
จากประวตัิส่วนตวั ประวตัิระยะต้งัครรภ์การคลอด
จากการตรวจทางห้องทดลอง
การนับเซลล์เม็ดเลือด
ความเข้มข้นของเลือด
การนับเซลล์เม็ดเลือดขาว
แกรมสเตน
การเพาะเชื้อ
การตรวจปัสสาวะ การเพาะเชื้อในปัสสาวะ
การรักษา
ใช้ยาปฏิชีวนะ อาจให้ทางปากหรือทางหลอดเลือดขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อและความรุนแรง
ติดเชื้อเล็กน้อย ไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล อาจให้ยาไปรับประทานที่บ้าน และแนะนำการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง
ติดเชื้อปานกลาง อาจจำเป็นต้องนอนโรงพยาบาลใหย้าปฏิชีวนะทางหลอดเลือดดำจนกว่าไข้จะลด อย่างน้อย 24 ชั่วโมง จึงจะให้ออกจากโรงพยาบาล และใหย้ารับประทานต่อที่บ้าน
ติดเชื้ออรุนแรง อาจเกิดหลังทำผ่าตัดเอาทารกออกทางหน้าท้อง หรือคลอดทางช่องคลอดที่ถุงน้ำแตกก่อนคลอดเป็นเวลานาน ฯลฯ การรักษาจะให้ยาปฏิชีวนะทางหลอดเลือดดำให้นอนพักในท่า semi-fowler เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อเข้าไปในช่องท้องและช่วยให้น้ำคาวปลาไหลสะดวก
การติดเชื้อของส่วนต่างๆ ที่จะพบหลังคลอด
สาเหตุ
ส่วนใหญ่มักเกิดจากเชื้อ Staphylococcus aureus
อาการและอาการแสดง
เจ็บปวดบริเวณที่ติดเชื้อ
มีการคั่งของเลือด มีอาการบวม แดงร้อน
มีอาการห้อเลือด ผิวหนังที่เป็นมีสีคล้ำ
มีหนองไหล บริเวณที่มีการติดเชื้อ แข็งตึงสัมผัสจะรู้สึกนุ่มมีน้ำขังอยู่ข้างในเป็นลักษณะของการบวมเลือด กดบริเวณรอบๆ รู้สึกเจ็บ แผลอาจแยกหรือปากแผลเปิด
ปวดเวลาถ่ายปัสสาวะ
ถ้าระบายหนองได้ดี จะไม่มีอาการรุนแรง อุณหภูมิต่ำกว่า 38.5 องศาถ้ามีหนองคงั่อยู่ในฝี เย็บอาจมีไข้สูงหนาวสั่น
จำนวนเม็ดเลือดขาวในเลือดเพิ่มขึ้น
การรักษา
ตัดไหมระบายน้ำหรือหนองออก ถ้าบริเวณที่ติดเชื้อกว้างแพทยอ์าจใช้ผ้าก๊อซซับน้ำยาอัดเขา้ไปในแผล ซึ่งจะช่วยให้การหายของแผลเริ่มจากข้างในออกมาข้างนอก
ส่งเพาะเชื้อและ sensitivity ตามแผนรักษาเพื่อพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะ
วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง
ประเมินแผลฝีเย็บทุกวัน ตรวจดูอาการบวมแดง จำนวนและชนิดของสิ่งที่ซึมจากแผลประเมินความเจ็บปวด
ตรวจดูผ้าก๊อซที่อัดไวใ้นแผล ถ้ามีกลิ่นเหม็น เน่าควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที ถ้าไม่ได้อัดผ้าก๊อซไว้ควรทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกด้วยเทคนิคปราศจากเชื้อ
เมื่อแผลติดดีขึ้นความเจ็บปวดน้อยลงให้นั่งแช่กัน (sitz bath) วันละ 2-3 ครั้งเพื่อให้หนองไหลได้ดีและบริเวณนั้นสะอาดหลังจากแช่กันแล้วให้อบไฟ จะช่วยให้รู้สึกสบายขึ้นและแผลหายเร็ว
ถ้ามีอาการเจ็บปวดอาจให้ยาแก้ปวดเมื่อจำเป็นตามแผนการรักษา
แนะนำหญิงหลังคลอดเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อยๆ
ให้กำลังใจ ลดความวิตกกังวลเนื่องจากการติดเชื้ออาจทำให้หญิงหลังคลอดต้องอยู่โรงพยาบาลนาน การติดเชื้อจะทำให้รู้สึกรำคาญ