diseases of urinary system

ระบบขับถ่ายปัสสาวะ

ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน

ไต(kidney) = อวัยวะที่กรองเอาน้ำและของเสียออกจากโลหิตเป็นน้ำปัสสาวะ

หน่วยไต (nephron) = สร้างปัสสาวะ

กรวยไต (renal pelvis) ส่งมาตามท่อไต

ท่อไต (ureter) = นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะปัสสาวะ

ระบบขับถ่ายส่วนล่าง

กระเพาะปัสสาวะ (urinary bladder) = เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว และหดตัวบีบน้ำปัสสาวะไปสู่ท่อปัสสาวะ

ท่อปัสสาวะ (urethra) = ทางผ่านของน้ำปัสสาวะ

โครงสร้าง

renal corpuscle

renal capsule

ความผิดปกติของไต

ความผิดปกติในปริมาณเนื้อไต

ไตฝ่อ (renal agenesis)

ภาวะไม่มีเนื้อไต อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง ร่วมกับแอดไม่เจริญ แขนขาผิดรูปร่าง

potter's syndrome = เกิดจากทารกในครรภ์ขาดน้ำคร่ำ ทำให้ถูกกด แบ่งเซลล์ผิดปกติ ทำให้รูปร่างผิดปกติ โก่ง บิด

potter's facies = หูติดต่ำ ผิวหนังย่น จมูกงุ้ม คางเล็ก มีสันนูนเด่นที่หัวคิ้ว

hypoplasia

ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกติ

จำนวน renal lobule และ calyx ลดลง

supernumerary kidney

ภาวะที่มีไตมากกกว่าสอง=สามไต

ไตที่เกินจะแยกออกจากไตปกติหรือเป็นภาวะไตแฝด

ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่าง และ orientation

ectopia

ภาวะที่ไตอยู่ตำแหน่งที่ผิดปกกติ อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองขาง

malrotation

Fusion of kidneys or Horseshoe kidney

ภาวะไตมี renal pelvis และ ureter อยู่ด้านหน้า

image

image

การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง

image

renal cystic diseases

โรคที่อาจเป็นพันธุกรรม

การเจริญผิดปกติ

ก่อให้เกิดปัญหาในการวินิจฉัย

polycystic kidney disease = โรคถุงน้ำที่ไตจำนวนมาก

adult type = ถ่ายทอดทางพันธุกรรม ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น ผิวนอกตะปุ่มตะป่ำ มี cyst ขนาดใหญ่

image

infantile type = พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด ถ่ายทอดทางพันธุกรรม ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังเรียบ มี cyst ที่ cortex และ medulla ทำให้มีลักษณะพรุน

medullary cyst

medullary sponge kidney

มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ไตทำงานปกติ

image

uremic medullary cystic disease

เป็นโรคทางพันธุกรรม พบ cyst ที่ medulla เป็นสาเหนุของไตวาย

image

simple cyst

พบ cyst อันเดียวหรือหลายอัน ทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ มักพบบริเวณ cortex

เกิด dilatation ของ tubule อาจทำให้มีเลือดออก หรือ calcification

image

glomerular diseases

พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน (glomerulonephritis)

การอักเสบภายนอกไตที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะแพ้ภูมิตนเอง

กลไกการเกิด

Ag+Ab

Ag-Ab complex

เข้า glomerulus

Ag-Ab complex เป็นเหมือนสิ่งแปลกปลอม

กระตุ้น complement system เพื่อเร่งการอักเสบ

กระตุ้น neutrophil และ monocyte ให้ย่อย Ag-Ab complex

รูที่ glomerulus ขยายใหญ่ขึ้น

โปรตีนและเม็ดเลือดแดงสามารถผ่านรูกรองได้

พบโปรตีนและเลือดในปัสสาวะ

พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน

โรคไตจากเบาหวานหรือจากการรักษาเบาหวาน คือทำให้เกิดภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ จึงเกิดภาวะขาด ADH ตามมา

กลไกการเกิด

การเปลี่ยนแปลงกลไกการทำงานของเรนิน

ผู้ป่วยไตจากเบาหวานจะพบโปรตีน prorenin เพิ่มขึ้น และการหลั่ง renin เข้าสู่เลือดลดลง

ทำให้เกิดภาวะ hyperkalemia ภาวะกรดเกิน ภาวะน้ำเกิน

การกรองเพิ่มขึ้น

เนื่องจากกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดนำเลือดเข้า glomerulus ทำให้มีระดับน้ำตาลลดลง

ทำให้ขาดพลังงานในการหดตัว เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด เลือดจึงไหลไปกรองที่ไตเพิ่มขึ้น

tubulo-interstitial diseases

เป็นกลุุ่มโรคที่มีความปกติในรูปร่างและหน้าที่ของ tubule และ interstitium

acute interstitial nephritis

พบ interstitial edema ร่วมกับ leukocytic infiltration และ tubular necrosis

chorion interstitial nephritis

พบ interstitial fibrosis, tubular atrophy และ mononuclear cell infiltration

tubular diseases

acute tubular necrosis = ภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ renal tubule

ชนิด

nephrotoxin type = ได้รับสารพิษ

ischemic type = shock

ระยะ

ระยะที่ 1 = oliguric phase

เกิดในช่วงแรก มีการตายของ renal tubule ทำให้ renal cell หลุดมาอุดตันทางเดินปัสสาวะ

ปัสสาวะได้น้อย มีอาการบวม

ระยะที่ 2 = diuretic phase

มีการสร้างเซลล์ใหม่

แต่เซลล์ใหม่ที่สร้างไม่สามารถดูดน้ำกลับได้เต็มที่

ระยะที่ 3 = recovery phase

เกิดในช่วงหลัง สามารถกลับมาดูดน้ำได้ปกติ ปริมาณปัสสาวะปกติ

urinary tract infection

pyelonephritis (กรวยไตอักเสบ) = อาจเกิดเพียงข้างเดียวหรือเกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง

acute pyelonephritis

เกิดทันที และรุนแรง มีอาการไตบวม มีเลือดเลือดคั่ง พบจึดหนองกระจายเป็นทาง

chronic pyelonephritis

อักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ ไตจะมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป้นที่เกิดจากการทำลายของเนื้อไต

urolithiasis(นิ่วในทางเกิดนปัสสาวะ)

ประกอบด้วย amorphous ( uric acid , calcium , oxalate , magnesium phosphate

ปัจจัยเสริม

crystalloid conc. เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ = ปัสสาวะน้อย

crystalloid conc.ตกตะกอนมากขึ้น = การคั่งของปัสสาวะ

foreign bodies = bacteria

urinary tract obstruction (ภาวะที่มีการอุดตันของทางเดินปัสสาวะ)

ภาวะ nephrocalcinosis = ภาวะมี calcium สะสมในเนื้อไต

สาเหตุเกิดจาก hypercalcemia

กลไกการเกิด

มีระดับแคลเซียมในเลือดสูง

กรองที่ไต

แคลเซียมถูกดึงไว้ในกระดูกและถูกจับออกทางปัสสาวะ

เลือดมีแคลเซียมสูง

ร่างกายขับแคลเซียมออกไม่หมด เกิดตะกอนในเนื้อไต

สาเหตุ

พิการแต่กำเนิด

อุดตันจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลัง

ความผิดปกติของระบบประสาท

ผล

ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไป ขยายตัว

มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มขึ้น และทำลายเนื้อไตอย่างถาวร

hydronephrosis

ภาวะมี dilatation ของ renal pelvis และ calyx ร่วมกับมี progressive atrophy ของเนื้อไต

ความผิดปกติในส่วน ureter

ureteric obstruction

การอุดตันเหล่านี้ทำให้ปัสสาวะที่สร้างแล้วขับถ่ายออกจากร่างกายไม่ได้ หรือได้น้อย ทำให้เกิด hydronephrosis

อาจเกิดการโป่งพองของ ureter

สาเหตุ

นิ่วที่หลุดมาจากส่วนของไต

หลอดไตตีบ = เป็นมาแต่กำเนิดหรือเป็นผลมาจากการอักเสบ

เนื้องอก

vesicoureteral reflux

เป็นความผิดปกติที่เกิดจากการไหลย้อนกลับของน้ำปัสสาวะ จากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปในหลอดไต

สาเหตุ

ทำศัลยกรรม

ติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ

พันธุกรรม

มีความผิดปกติของหูรูด

มีการอุดตันทางเดินปัสสาวะ

กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (cystitis)

เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย

สาเหตุ

กลั้นปัสสาวะ เกิดกการอักเสบของท่อปัสสาวะ

สิ่งแปลกปลอมในทางเดินปัสสาวะ ดื่มน้ำน้อย อาหารหรือยา

หลังมีเพศสัมพันธ์

ท่อปัสสาวะ

ผู้ชาย = มีขนาดยาว อยู่ทั้งภายนอกและภ่ายในร่างกาน
ผู้หญิง = มีขนาดสั้นมาก อยู่ในร่างกายทั้งหมด

ท่อปัสสาวะอักเสบ

เป็นการบาดเจ็บ อักเสบ บวม ผู้หญิงมีโอกาสเป็นได้มากกว่าผู้ชาย

สาเหตุ

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

ติดเชื้อจากโรหนองใน

เริม ซิฟิลิส เอดส์

โรคติดต่อที่ไม่ใช่จากการมีเพศสัมพันธ์

การบาดเจ็บจากการสวนปัสสาวะ เช่น ในการผ่าตัด

อาการ

อาจมีหนองที่ปลายอวัยวะเพศ(ในผู้ชาย)

คลำเจอต่อมน้ำเหลืองขาหนีบโต เจ็บข้างเดียวหรือสองข้าง