Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system) - Coggle Diagram
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system)
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน (Upper Urinary tract)
ไตสองข้าง (Kidney) : เป็นอวัยวะสำคัญที่สุดของระบบนี้เป็นที่กรองน้ำและของเสียออกจากโลหิตเป็นน้ำปัสสาวะ
หน่วยไต (Nephorn) : ทำหน้าท่ี่สร้างปัสสาวะ
ท่อไต (Ureter) : นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะปัสสาวะ
กรวยไต (Renal pelvis) : ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนล่าง (Lower Urinary tract
กระเพาะปัสสาวะ (urinary bladder) : เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว เมื่อได้จำนวนที่พอเหมาะจึงหดตัวบีบน้ำปัสสาวะไปสู้ท่อปัสสาวะ (Urethra)
ท่อปัสสาวะ (Urethra) : เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะไปนอกร่างกาย
เป็นที่เก็บพักปัสสาวะที่สร้างจากไตและเป็นทางส่งปัสสาวะขับออกนอกร่างกาย
ความผิดปกติของไต (Renal malformations)
ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่าง และ Orientation
มีการหมุนตัวของไตให้อยู่ในตำแหน่งผิดปกติ
ไม่ทำให้ทารก มีอาการผิดปกติ และทารกยังคงมีชีวิตอยู่ตามปกติได้
Ectopia
ภาวะที่ไตอยู่ในตำแน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกราน
อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
Malrotation
ภาวะที่ไตมี renal pelvis และ ureter อยู่ทางด้านหน้า
Fusion of หรือ Horseshoe kidney
การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง
ความผิดปกติใน Differentiation
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Hypoplasia
ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกติมากกว่าร้อยละ 50
จำนวน renal lobule และ calyx ลดลงด้วย แต่เนื้อไตไม่มีความผิดกปติ
Supernumerary kidney
ภาวะที่มีจำนวนไตมากกว่าสอง ส่วนใหญ่จะเป็นสามไต
ภาวะไตแฝด ที่ไตสองส่วนอยู่ติดแน่นเป็นไตเดียว
Agenesis : ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต สามารถเป็นข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
รูปร่างผิดปกติ โก่ง บิด ข้อเคลื่อน clubfoot
Potter's facies : หูติดต่ำ ผิงหนังย่น จมูกงุ้ม คางเล็ก มีสันนูนเด่นที่หัวคิ้วทั้งสองข้าง
เป็น 2 ข้างเรียก Potter's syndrome : เกิดจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะขาดน้ำคร่ำ ทำให้ร่างกายถูกกด การแบ่งตัวของเซลล์ผิดปกติ เป็นสาเหตุการเสียชีวิตแต่กำเนิดของทารก
Renal cystic diseases
เป็นรอยโรคที่อาจเป็นพันธุกรรมการเจริญที่ผิดปกติ หรือเกิดขึ้นภายหลัง
ก่อให้เกิดปัญหาในการวินิจฉัยแยกจากเนื้องอกของไต
Polycystic kidney disease
Adult type
พบบ่อย เป็นทั้งสองข้าง
ถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ autosomal dominant
ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น
ผิวนอกตะปุ่มตะป่ำ หน้าตัดประกอบด้วย cyst ขนาดใหญ่
Infantile type
พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตในระยะแรกๆ
ถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ autosomal recessive
ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังนอกเรียบหน้าตัดพบ cyts ทั้งที่ cortex และ medulla ทำให้เนื้อมีลักษณะพรุนแบบฟองน้ำ
Medullary cyts
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ของ medulla
พบในผู้ใหญ่
ไตยังทำงานปกติ
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม มักมีอาหารตั้งแต่เด็ก
พบ cyts อยู่ในบริเวณ Medulla
มี cortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วยซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะไตวายในระยะต่อมา
Simple cyts
อาจพบ cyts เดียวหรือหลายอัน ขนาดอาจจะเล็กหรือใหญ่
มักพบอยู่ในบริวณ cortex เกิด dilatation ของ tubule อาจทำให้มีเลือดออก หรือ calcification ในภายหลัง
Glomerular diseases
พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน Glomerulonephritis (GN)
การอักเสบภายนอกไตที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่ภาวะภูมิแพ้ตนเอง (autoimmunity) เช่น malaria, Syphilis, Hepatitis และ Systemic Lupus Erythematosus (SLE)
กลไกลการเกิด
การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดนำเลือดเข้าโกลเมอรูลัส มีระดับน้ำตาลภายในเซลลืลดลง
ขาดพลังงานในการหดตัว เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด เลือดจึงไหลเวียนไปกรองที่ไตเพิ่มขึ้น
การเปลี่ยนแปลงกลไกลการทำงานของ Renin
ผู้ป่วยโรคไตจากเบาหวานจะพบ prorenin เพิ่มขึ้น และการหลั่งเรนินเข้าสู่กระแสเลือดลดลง
ปกติ Juxtaglomerular มีหน้าที่สร้าง Prorenin และเปลี่ยนเป็นเรนิน
ทำให้เกิดภาวะ Hyperkalemia ภาวะกรดเกิน เนื่องจากพยาธิสภาพที่หลอดฝอยไต (renal tubular acidosis) และภาวะน้ำเกินตามมา
พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อย คือโรคไตจากเบาหวาน หรือจากการรักษาเบาหวาน เช่น การใช้ยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย (sunfonylurea) ทำให้เกิดภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ จึงเกิดภาวะขาด ADH ตามมา
ภาวะที่พบบ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน เช่น การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ความดันโลหิตสูง การติิดเชื้อในกระแสเลือด
Tubulo interstitial diseases
เป็นกลุ่มของโรคที่มีความผิดปกติในรูปร่างและหน้าที่ของ tubule และ interstitium ของไต
เกิดจาดสาเหตุหลายอย่าง ได้แก่ ยา การติดเชื้อ immunological reaction
Acute interstitial nephritis
พบ interstitial edema ร่วมกับ leukocytic infiltration และ tubular necrosis
Chronic interstitial nephritis
พบ interstitial fibrosis , tubular atrophy และ mononuclear cell infiltration
Tubular diseases
โรคที่สำคัญ คือ Acute tubular necrosis (ATN)
ภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule
เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป็นเวลานาน
ชนิด
Nephrotoxic type : ได้รับสารพิษ
Ischemic type : shock
มี 3 ระยะ
ระยะที่ 1
เกิดในช่วงแรกมีการตายของ Renal tubule ทำให้ Renal cell หลุดมาอุดตันทางเดินปัสสาวะ
ปัสสาวะออกน้อย และมีอาการบวมร่วมด้วย
ระยะที่ 2
เกิดในช่วงกลาง
เวลาผ่านไป tubular cell ที่ตายมีการสลายไปและมีการสร้าง cell ใหม่
cell ใหม่ที่สร้างไม่สามารถดูดกลับน้ำได้เต็มที่ปัสสาวะจึงออกมาก
ระยะที่ 3
เกิดในช่วงหลัง
นานเข้า tubular cell สามารถดูดน้ำกลับได้ปกติ ปัสสาวะจึงมีปริมาณปกติ
Urinary tract infection
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ (Urolithiasis , Urinary calculi
Nephrocalcinosis
ภาวะที่มี calcium สะสมในเนื้อไต
Nephrocalcinosis เป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดนิ่วในไต
สาเหตุเกิดจาก Hypercalcemia
กลไกลการเกิด
มีระดับแคลเซียมในเลือดสูง
เมื่อเลือดกรองที่ไต แคลเซียมส่วนหนึ่งจะถูกดึงไว้ในกระดูกเพื่อใช้ในยามจำเป็น ส่วนที่เหลือใช้จะถูกขับออกทางปัสสาวะ
เลือดมีแคลเซียมสูง ร่างกายขับแคลเซียมออกไม่หมด เกิดการตกตะกอนของแคลเซียมในเนื้อไต
ปัจจัยส่งเสริม
Foreign bodies : แบคทีเรีย
crytalloid conc เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ : ปัสสาวะน้อย
crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ
กรวยไตอักเสบ (Pyelonephritis)
เกิดเพียงข้างเดียวหรือเกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง
Acute Pyelonephritis
เกิดทันที และรุนแรง
มีอาการไตบวมโตมีเลือดคั่งมากขึ้นอพบจุดหนองกระจายเป็นทางจากผิว ลึกลงไปในส่วน cortex, mudulla, renal pelvis
อาจมีการตายของ renal papila เรีียกว่า Renal papillary necrosis
Chronic Pyelonephritis
การอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
ไตจะมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป็น (scar) รูป U ที่เกิดจากการทำลายของเนื้อไตแล้วแทนที่ด้วย fibrosis
เกิดจากการควบคุมสาเหตุของโรคไม่ได้
ภาวะที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ (Urinary tract obstruction)
สาเหตุ
ความพิการแต่กำเนิด
การอุดกั้นจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลัง ได้แก่ นิ่ว เนื้องอก การอักเสบ
ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
ผล
มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มขึ้น และทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว (dilatation)
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
พยาธิสภาพที่สำคัญ
Vesicoureteral reflux
เกิดจากการมีการไหลย้อนกลับของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปในหลอดไตไและ renal pelvis
พบมากในเด็ก อาจทำให้เกิดการติดเชื้อและเป็นสาเหตุหนึ่งของ pyelonephritis
สาเหตุ
การทำศัลยกรรมทางการแพทย์
การบาดเจ็บจากภายนอก
พันธุกรรม
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
มีความผิดปกติของ Sphincter
มีการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะส่วนที่ออกจากกระเพาะปัสสาวะ
การอุดกั้น
การอุดกั้นเกิดในส่วนล่างของหลอดไตอาจเกิดการโป่งพองของ Ureter (Hydroureter)
เนื้องอก
สาเหตุ
เนื้องอกของ Ureter
เนื้องอกของอวัยวะใกล้เคียง เช่น ปากมดลูกและมดลูก
หลอดไตตีบ (stricture) อาจเป็นมาแต่กำเนิดหรือเป็นผลจากการอักเสบ
นิ่วที่หลุดมากจากส่วนของไต