Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Respiratoir - Coggle Diagram
Respiratoir
hoesten
trauma / fysieke problemen
collaps luchtwegen
behandeling:
acute fase --> stabilisatie!
O2 toediening, rust
, evt. sedatie / kortwerkende cortico's
chronische fase -->
narcotische antitussiva
(antihoest),
cortico's
, (bronchodilatoren meestal weinig effect bij enkel tracheacollaps)
obesitas aanpakken, harnas, excitatie vermijden, ...intratracheale stent
prognose:
meestal niet voll. stoppen met hoesten, wel
verbetering
na stent nogsteeds medicatie nodig
anamnese:
kleine rassen
, alle leeftijden (vnl oudere), vaak
obesitas
droge
blaffende/snaterende hoest / AH
, paroxysmaal
... soms niet te stoppen hoest, dyspnee, cyanose bij excitatie/stress
KOZ:
meestal alg.goed (eetlust, +- actief, niet vermageren,..)
AHfreq vaak normaal bij tracheacollaps,
evt. expir.dyspnee +abd.buikpers
bij intrathoracale tracheacollaps; ausc longen meestal normaal
tracheale gevoeligh :arrow_upper_right::
+ tracheareflex
<-- let op bij palpatie trachea
diagnose:
RX thorax én cervicaal +/- fluoroscopie
tijdens versch.respir.fase:
inspir --> cervic.deel collabeert / expir --> intrathor.deel
tracheoscopie
(bij twijfel / bepalen graad (1-4) / intratracheale stent)
<-- verweking vh kraakbeen (=malacie);
cervic./intrathoracale trachea > prim.bronchen, diffuse collaps kleinere luchtwegen
allergisch / infl
eosinofiele bronchopneumopathie
anamnese:
vnl jong volw, Siberische Husky, Alaskan malamute
luide hoest
, kokhalzen, inspanningsintolerantie,
50% neusvloei
, vaak al AB gekregen zonder verbetering
KOZ:
meestal alg.goed
normaal,
versterkte longgeluiden, wheezes (expir), reutels
diagnose:
RX thorax:
broncho(interstitieel) tot peribronchiaal patroon
, vaak
alveolaire patches
BOZ
: vaak leukocytose,
eosinofilie
(maar soms ook niet!)
bronchoscopie +BAL:
mucus, soms malacie--> bronchen bewegen mee met AH;
eosinofielen
DDX caniene chron.bronchitis, hartworm (Dirofilaria), longworm (Angiostrongylus)
behandeling:
beh
onderligg.oorzaak:
longparasieten, Dirofilaria, Angiostrongylus,...
idiopathisch -->
cortico's
p.o. ...geleidelijk afbouwen / inhalatie indien chron.therapie nodig
= eosinofiele pneumonie
<-- overgevoeligheidsreactie tegen aero-allergenen?
Caniene chronische bronchitis
behandeling:
glucocorticoïden
--> infl+mucus:arrow_lower_right: hoest:arrow_lower_right: (NIET indien sec.inf.)
p.o....geleidelijk afbouwen / inhalatie (fluticason zelfde dosis als ik)
met/zonder bronchodilator
prognose:
chron, progressieve ongeneeslijke aand.
vaak
recidiverende hoest
slechter
bij bronchiëctasie, herhaaldelijk bronchopneumonie, RH falen
anamnese:
middelbaar-oud
(>8j), alle rassen, vaak
obesitas
>2m luide, niet- ...-productieve hoest
, kokhalzen
+/- inspanningsintolerantie ... dyspnee, cyanose, syncope
KOZ:
meestal alg.goed
verlengde expiratie
, op ausc
crackles bij inspir / wheezes bij expir
,
+tracheareflex
diagnose: uitsluiten andere chron.respir.aand. (CHF, tracheacollaps, bact./vreemd vw bronchitis, bact.pneumonie, parasitaire longaand., allergische longaand., neoplasie)
RX thorax:
normaal tot
broncho(interstitieel) patroon
(vaak moeilijk te onderscheiden van leeftijdsgeb. bronchiale calcif / interstit.infiltr. door obesitas), soms bronchiëctasie
evt BOZ
uitsluiten parasieten
: (Dirofilaria Ag test), Angiostrongylus test, feces OZ
bronchoscopie +BAL
(bevestiging) --> aard luchtweginfl (
neutrof
/ eosinof)? vreemd vw? bact.bronchitis/bronchopneumonie?
= infl. luchtwegen met accum.
mucus
,
.>2m hoesten tijdens afgelopen jaar
occlusie kleinere bronchen +
verdikte wand
... bronchiëctasie, sec.bronchopulm.inf., tracheobronchiale collaps, RH falen :red_cross:
<-- onderligg.oorzaak vaak onbekend, evt. tgv irriterende stoffen
+- mijn astma!
parasitaire pneumonie
anamnese + KOZ:
jong
subklin., tachypnee, chron.hoest
dyspnee indien complicaties: bact.pneumonie, pneumothorax
diagnose:
RX thorax:
bronchointerstitieel patroon
, soms interstit.nodulair / alveolair
BOZ:
soms eosinofilie
feces OZ, Angiostrongylus test, eieren+larven in BAL
behandeling:
antiparasitaire therapie
evt. lage dosis
cortico's
(anti-infl. vanwege antiparasitaire beh)
<-- Filaroides, Crenosoma vulpis, Aelurostrongylus abstrusus k, Capillaria aerophila, Paragonimus kellicotti;
migratie van Toxocara, Ancylostoma (g-i parasieten)
Angiostrongylus vasorum
neoplasie long
anamnese + KOZ:
oud
bij metastase vaak subklin
hoest, tachypnee / dyspnee, alg.ziek, manken
diagnose:
BOZ
RX thorax
, k ook van tenen voor uitzaaiing! ...
CT thorax
FNA/biopt
metastase (verspreid nodules)
prim.longtumoren (k slecht afgelijnd, h beter afgelijnd afgerond)
behandeling:
chirurgie
(partiële/complete longlobectomie)
chemotherapie
(?)
vaak
metastasen:
carcinoma (melkklier, thyroid), hemangiosarcoma, histiocytair sarcoma
prim.longtumor
(zelden): h vnl bronchoalveolair carcinoma, k vnl adenocarcinoma
cardiovasc
NIET bij k een reden voor hoest!
infectieus
bact.pneumonie
virale
(fungale)
(protozoaire)
stil --> wss lagere luchtwegen
luid --> wss hogere
dyspnee met stridor
(naso)farynx
massa: neoplasie, poliep
vreemd vw
congenitaal: BOS (verlengd zacht gehemelte)
trauma
nasofaryngeale stenose
faryngeale mucocoele
larynx
vnl paralyse
--> luchtwegobstructie (...), functieverlies larynx
massa: neoplasie, granuloom (zelden)
KOZ + diagnose:
luchtwegobstructie (...), functieverlies larynx
ausc (lokalisatie), larynxinspectie
RX, CT
FNA, biopt
wss neoplastisch (ook densiteit centraal)
behandeling: ~histol.
chirurgie / radiatie / chemotherapie
(nood)tracheostomie
trauma
<-- bijtwonden, aanrijding, slipketting
KOZ + diagnose:
wonde, deformatie
luchtwegobstructie
--> dyspnee, stridor, cyanose, syncope
RX
--> fracturen hyoïdbeenderen, verplaatsing larynxkraakbeenderen, soms SC emfyseem
laryngoscopie
--> ernst obstructie, soms paralyse (...aspiratiepneumonie)
vreemd vw
collaps
<-- vnl i.c.m. BOS, (congenitaal bij Bull terriërs op 1j, tgv tracheacollaps, tgv tracheahypoplasie, na trauma)
KOZ:
inspir.dyspnee met stridor, erge inspanningsintolerantie
risicopatiënten voor anesthesie en recovery!
--> intub / noodtracheostomie
hoesten bij eten
(duidt meer op larynx dan trachea of neus)
neus +sinussen
rhinitis: virus, bact, schimmel, LPR,...
massa: neoplasie, poliep
congenitaal: BOS,..
trauma
vreemd vw
(bovenste luchtwegen: neus-trachea)
AH patroon
trachea
tracheacollaps
massa: neoplasie
trauma
congenitaal:
tracheahypoplasie
vreemd vw
! bij dyspnee i.h.algemeen:
lokaliseer
probleem:
AH patroon (obstructief / restrictief / paradoxaal)
ausc
(tracheareflex)
(mond+keelinspectie --> tanden, gehemelte, larynx)
(RX, CT, rhino-/laryngo-/tracheoscopie)
(evt. FNA, biopt, cultuur)
stabilisatie:
beperk stress, O2 toediening
niezen en neusvloei
k
trauma
coagulopathie
hypertensie
hyperviscositeitssyndroom
braken
pneumonie
tandproblemen, oronasale fistels
mycotische rhinitis
<-- meestal
Cryptococcus
neoplasie
nasofaryngeale poliep
anamnese + KOZ:
frequent, vnl
jong
chron./recidiverende
rhinitis klachten,
dysfagie
associatie met
niesziekte
diagnose:
test FIV, FeLV
mondinspectie,
palpatie zacht gehemelte
RX, CT: poliep vanuit middenoor / buis v.Eustachius naar nasofarynx (rhinitis, (slikproblemen)) / uitw.gehoorgang (otitis, (evenwichtsstoornis))
benigne, gesteelde massa van bdw en ontstekingsc.
behandeling:
vanuit mond:
retractie zacht gehemelte
(naar rostraal),
extractie massa
a.d. steel met tang
....kan recidiveren
diagnose:
KOZ om lymfoma op
andere plaatsen
uit te sluiten!
lymfoma (maligne) > adenocarcinoma > andere carcinoma's > sarcoma
behandeling:
lymfoom beperkt tot neus -->
chemotherapie
/ radiatietherapie
ook andere plaatsen --> chemotherapie
vreemd vw
acute niesziekte
chronische rhinosinusitis
h
nasale parasieten
lymfoplasmocytaire rhinitis
(LPR)
anamnese + KOZ:
vnl Teckel, jong-middelbare leeftijd
uni/bilat muceuze - mucopurulente neusvloei, soms epistaxis
diagnose:
uitsluiten andere oorzaken
via intraorale RX / CT (weke delen zwelling), rhinoscopie (broos verdikt slijmvlies), bioptname
biopt
--> histol. (bevestiging)
behandeling: frustrerend want zelden genezing
AB + NSAIDs
(doxy + metacam), evt. itraconazole; vermijd allergenen, stof en rook
(cortico's zelden effectief, verergeren soms juist)
mycotische rhinitis
:
caniene sinonasale aspergillose
anamnese + KOZ:
dolichocephalen, jonge-middelbare-(oude) leeftijd
uni/bilat mucopurulente neusvloei, soms epistaxis,
depigm neusvleugels, kopschuw
(pijn van lyse vd conchae),
meer doorgankelijke
neusgang
diagnose:
cultuur
--> schimmel op cultuur kan betekenisloos zijn! (overal in omg)
rhinoscopie
--> typische witte onr plaques, evt. al destructie vd conchae
RX, CT
biopt
<-- meestal
Aspergillus
overal i.d. omg.! dus bij vinden ervan geen definitieve oorzaak
soms secundair na neoplasie, vreemd vw, tandprobleem --> ook behandelen!
behandeling:
topicale infusie
met clotrimazole / enilconazole (met rhinoscoop drains ingebracht) /
orale therapie
(minder effectief)
soms meerdere beh nodig
neoplasie
anamnese + KOZ:
sympt. van chron.rhinitis
faciale misvorming/zwelling, exophtalmie, neurol.sympt
diagnose: zie hoger (CT, rhinoscopie, bioptname-->typering)
stagering
meestal carcinomen, epitheliaal, lokaal invasief (--> lyse conchae), metastaseren traag (lnn ... longen)
behandeling:
radiatietherapie
(1e keus) --> +1,5-2j
chirurgie teleurstellend
chemotherapie?
...
palliatief NSAIDs
--> +6m-1j
bacteriële rhinitis (Bordetella, ..)
vreemd vw
anamnese +KOZ:
acuut
(...sec.bact.inf.)
ingeademd--> acuut
niezen, krabben
aan neus en
schudden
met kop;
geaspireerd-->
snurkende AH
diagnose:
acuut
, (niet altijd MBV),
rhinoscopie
chron -->
MBV
om vreemd vw beter te lokaliseren (vaak ingebed)
<-- ingeademd / geaspireerd (via nasofarynx); vaak plantenmateriaal
allergische rhinitis
tandproblemen
, oronasale fistels
periodontitis --> diepe pockets .... verbinding met neusholte / maxillaire sinus
virale rhinitis (Distemper, ..)
trauma
coagulopathie (primair, sec)
vasculitis
hypertensie
syst.inf. (Leishmania, ..)
hyperviscositeitssyndroom
cricofaryngeale / oesofagale aand. (mega-oesofagus,..)
braken
stofrijke omg
pneumonie
reverse sneezing
anamnese + KOZ + diagnose:
aanvallen
meestal na slikken, wakkerworden, positieveranderingen, (zelden tijdens consultatie);
tussendoor compleet normaal
druk op borstkas / wrijven keelstreek / doen slikken / neus dichthouden -->
aanval opgeheven
keelinspectie
: soms slappe epiglottis / aanzuigen epiglottis naar stemspleet bij inspiratie
behandeling:
geen
onderligg.oorzaak aanpakken --> chirurgie
rhinitis sympt:
niezen, reverse sneezing, uni/bilat neusvloei met variabel aspect (niet typisch voor spec.aand.!), inspiratoire stridor (obstructief nasaal AHpatroon), evt. epistaxis
diagnostiek: --> lokaliseren dat het probleem in de neus zit (uitsluiten syst.aand.)
KOZ (
lymfadenopathie?
)
neus
doorgankelijkheid, depigm, neusvloei, deformatie,..
mondinspectie
(onder anesthesie) --> pockets (...fistel?) --> tandextractie + sluiten
BOZ
--> syst.aand.?
evt.
serologie aspergillose
--> + =erg wss / - =geen uitsluitsel
evt. BD meting --> epistaxis?
evt.
RX thorax
--> pneumonie?
MBV (onder anesthesie):
RX intraoraal
beter dan gewone RX;
dentale RX
;
CT
rhinoscopie
--> lokalisatie, nasofarynx bekijken als flexibele scoop, bioptname
--> histologie, (cytol, bact-/schimmelcultuur van neusvloei niet zinvol)
dyspnee zonder stridor
aand. long en bronchen
longoedeem
cardiogeen
niet-cardiogeen
bronchitis
feliene asthma
eosinofiele bronchopneumopathie
chron.bronchitis
(broncho)pneumonie
bact
parasitaire
longtumoren
primair
metastasen
pleurale en mediastinale aand.
pectus excavatum
flail chest
hernia diafragmatica
KOZ:
paradoxale AH, dyspnee,
g-i sympt, leeg abdomen
diagnose:
RX thorax
(lat. op aangetaste kant): geen aflijning diafragma, abd.org. in thorax, verplaatsing hart
... bij twijfel echo abd+thorax
traumatisch --> grondig KOZ voor andere letsels
<--
congenitaal / traumatisch
behandeling:
chirurgie
na stabilisatie (O2 toediening, evt thoracocentese bij effusie)
beter bij traumatisch en recent > congenitaal (groter), chron.
pneumothorax
pneumomediastinum
<--
trauma trachea / slokdarm
, (níét tgv pneumothorax)
KOZ:
kan gepaard gaan met SC emfyseem, pneumoretroperitoneum
diagnose:
RX
: meer zichtbare aflijning trachea en grote bv
behandeling:
conservatief ... soms chirurgie
<--
traumatisch
(vaak): stomp trauma, penetrerende wonde, ribfracturen, tensiepneumothorax (bij elke AH extra lucht accumulatie =levensbedreigend!)
iatrogeen
: thoracocentese, thoraxdrain, chirurgie, barotrauma
spontaan
(zelden): neoplasie, parasitair, pneumonie/longabces, migratie vreemd vw, feliene astma, congenitaal
KOZ:
tachypnee... dyspnee (restrictief)... cyanose;
dorsaal demping
+hyperresonantie
diagnose:
RX thorax
: hart los vd thorax, gecollabeerde longen --> bepalen ernst en opsporen onderligg.oorzaak
bij traumatische: grondig KOZ voor andere letsels
andere testen bij spontane (maar best
doorverwijzen
want moeilijk!): parasit.OZ, hartworm Ag test, CT, bronchoscopie +BAL
behandeling:
thoracocentese
(vóór RX als erge dyspnee / tensie pneumothorax),
O2
toediening
traumatische -->
analgesie, rust, evt. thoraxdrain
(als >3-4x thoracocentese over 12-24h) ... redelijke-goede prognose
pleurale effusie
exsudaat (hoog cel+eiwitgehalte)
pyothorax
(=septisch exsudaat)
<-- vaak onduidelijk:
penetrerend trauma /
(bijt)wonde
k>h, vreemd vw h, uitbreiding bovenste luchtweginf. k
KOZ:
tachypnee, dyspnee, alg ziek, soms koorts, k soms bovenste luchtwegsympt, soms sepsistekenen
diagnose:
analyse pleurale effusie (cultuur+ABgram), RX thorax (-->longen; vocht kan unilat zijn door viscositeit),
soms CT (-->vreemd vw, massa, abces?), BOZ, FIV/FeLV k
behandeling:
AB
(eerst breed: k amoxi-clav, h amoxi + enrofloxacine .... evt.aanpassen na ABgram),
thoraxdrainage +/- lavage, ondersteunende therapie
(infuus, voedingssonde) ...nauwkeurige opvolging
soms chirurgie nodig
(massa, gewone beh slaat niet aan)
prognose:
1/3 mortaliteit
ondanks beh
soms
recidieven
, vnl bij Actinomyces, Nocardia (filamenteus) --> 6w beh
neoplasie
KOZ " (dyspnee, cyanose, ausc demping, soms koorts,...)
diagnose " (thoracocentese ... analyse effusie (++cellen, anisocytose+karyose, mitose,..), RX, CT)
1/3 vd neopl.effusies bevatten geen neopl.cellen! dus neoplasie niet uitsluiten...: vaak bij
(hemangio)sarcoma
carcinoma en lymfoma
vaak wel neopl.cellen
mesothelioma
: wel cellen, maar moeilijk DDX reactief mesotheel (bij elke vorm van langdurige effusie)
anamnese:
acuut-chronisch, oncomfortabel bij neerliggen
tachypnee, dyspnee
: restrictief / paradoxaal AH patroon; ~hoev+snelheid effusie/lucht
~onderliggende ziekte: soms hoest (bij massa die drukt), koorts (bij pyothorax), regurgiteren
alg.ziek
: lethargisch, anorexie, vermageren
KOZ:
ausc:
demping hart,longgeluiden
(ventr=vocht, dors.=lucht)
evt. percussie
k
cran.thoracale indrukbaarheid
:arrow_lower_right: (subtiel)
diagnose:
RX thorax
(enkel als geen ernstige dyspnee!): longen gecollabeerd, vage lijn hart-diafragma
--> bepalen type pleurale aand., uni/bilat, massa's; beoordelen longen ná verwijderen effusie/lucht
thoracocentese
analyse pleurale effusie
(eiwitgehalte, cytol.,..)
echo thorax
--> diagnose bevestigen + oorzaak opsporen (neoplasie, hernia, longlobtorsie)
--> echobegeleide
punctie
effusie,
FNA
massa
... verder OZ:
CT / MRI
--> oorzaak opsporen effusie, mediastinale massa's, lokalisatie spontane pneumothorax;
--> CT geleide
bioptname
thoracoscopie / thoracotomie
bronchoscopie +BAL
(
chylothorax
)
<-- ruptuur (trauma) / obstructie (lymfoma, longlobtorsie) ductus thoracicus, veneuze stuwing (HF, pericardiale effusie, trombose v.cava caud), idiopathisch
anamnese + KOZ:
Shiba Inu, siamees,..
hoest +/- dyspnee
diagnose:
analyse effusie: melkachtig, TG effusie > serum
andere testen voor oorzaak: echo, cardiol.OZ, CT, ..
behandeling:
onderligg.oorzaak
intermitt.thoracocentese, vetarm dieet, Benzopyronen
chirurgie (idiopatisch en onvold.respons op beh): ligatie d.thoracicus + subtotale pericardectomie / ...
hemothorax
<--
coagulopathie (tgv Coumarine intox.), trauma, neoplasie
, longlobtorsie, pulm.infarct, pulm.abces, iatrogeen (na chirurgie, centraal veneuze katheter), hartworminf.
diagnose:
analyse pleurale effusie: bepaling HCT (vaak hoger dan perifeer bloed), cytol. (rbc, evt. +tumorc.)
neoplasie: hemorrh.effusie, maar geen puur bloed
coagulopathie: thoracocentese enkel als dyspnee!, vaak ook andere bloedingen, vit.K1
andere testen (~aand.): stolling (fibrinogeen,..), echo thorax, CT, biopt, thoracoscopie, thoracotomie
(gemodificeerd) transsudaat
<--
PLEP / PLNP (nefropathie) / leverfalen --> hypoalbuminemie -->
colloïd osm.druk
:arrow_lower_right:
h RH(+LH) falen, k LH+RH falen -->
hydrostatische druk
:arrow_upper_right:
vasculitis (tgv FIP k, neoplasie, allergie,..) -->
vasculaire perm.
:arrow_upper_right:
HF, neoplasie, lymfangitis, lymfangiëctasie -->
verhoogde druk in lymfatisch systeem / lekkage
diagnose:
analyse pleurale effusie
(evt. FIP test), evt RX thorax
extra testen voor oorzaak:
totaal eiwit,albumine in bloed, evt. serum eiwitelektroforese (FIP), abd.echo darm, nier, lever, urine OZ eiwit/creatinine, cardiol.OZ (HF)
bij
paradoxaal AH patroon
(= buik valt in als thorax uitzet)
--> wss pleurale effusie OF hernia diafragmatica
mediastinale massa
KOZ:
+/- pleurale effusie
hoest, slikproblemen
(kokhalzen, regurgiteren, dysfagie), anorexie, lethargie,
...dyspnee
(restrictief), ... op v.cava drukken-->
oedeem
hoofd,nek,VP; verminderde
cran.indrukbaarheid
(k>h)
diagnose:
als effusie --> analyse
RX thorax, echo, FNA/biopt, FIV/FeLV k
, bij neoplasie
CT
--> resectie mogelijk?
behandeling:
lymfoma -->
chemotherapie
... gereserveerde-goede prognose
thymoma -->
resectie
als niet invasief ... goede prognose
radiatie / chemo
als niet-reseceerbaar ... gereserveerde prognose
<-- vnl neoplasie (
lymfoma
> thymoma >>> ...), abces, granuloom, cyste, lymfadenopathie
(thorax: lagere luchtwegen, long, pleura)
inspir. / gemengde / expir. dyspnee
AH patroon
