Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ - Coggle Diagram
บทที 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ
มะเร็งเม็ดเลือดขาว ALL (Acute lymphoblastic leaukemia)
เป็นมะเร็งที่พบบ่อยสุด อายุ 2-5 ปี
ความหมาย
Leukemia หมายถึง มะเร็งของระบบโลหิต เกิดจากความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิด(Stem cell) ที่อยู่ในไขกระดูก (Bone Marrow) เกิดการแบ่งตัวที่ผิดปกติ ไม่สามารถ differentiate ไปเป็นเซลล์ตัวแก่ได้
สงผลให้จำนวนเม็ดเลือดขาวตัวอ่อนมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วทั่ว
ร่างกายทำให้การสร้างเม็ดเลือดแดงและเกร็ดเลือดลดลง
acute lymphoblastic leukemia แบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ
T-cell lymphoblastic leukemia
B-cell lymphoblastic leukemia ส่วนใหญ่จะพบชนิดนี้
ชนิดของมะเร็งเม็ดเลือดขาว
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL (Acute
lymphoblastic leukemia)
พบบ่อยที่สุดในเด็กอายุ 2-5 ปี
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด AML (Acute
myelogenous leukemia)
พบใน
ผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก และพบในผู้ชายบ่อยกว่าผู้หญิง
สาเหตุของมะเร็งเม็ดเลือดขาว
ปัจจัยทางด้านพันธุกรรม
ครอบครัวที่มีสมาชิกเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL
พบว่าจะมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูงกว่าคนทั่วไปประมาณ P-R เท่า
ปัจจัยทางด้านสิ่งแวดล้อม
อาจเกิดจากการได้รับสารเคมีต่างๆ ที่เป็นพิษจากสิ่งแวดล้อม
หรือจากควันบุหรี่และการสูบบุหรี่
อาการแสดง
จะมีอาการอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ซีด ติดเชื้อได้ง่าย มีไข้ ตับม้ามโต
มะเร็งต่อมนํ้าเหลือง(Lymphoma)
ประกอบประด้วยอวัยวะที่เกี่ยวกับน้ำเหลือง
ได้แก่ ม้าม,ไขกระดูก, ต่อมทอนซิล, ต่อมไทมัส
ทำหน้าที่นำสารอาหารและเซลล์เม็ดเลือดขาวไปเลี้ยงส่วนต่างๆของร่างกาย
ชนิดของมะเร็งต่อมน้ำเหลือง
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดฮอดจ์กิน (Hodgkin Lymphoma)
ต่อมน้ำเหลืองจะโตมาเป็นปี
พบ Reed-Sternberg cell ซึ่่งไม่มีในมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดอื่น
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดนอนฮอดจ์กิน (Non-Hodgkin Lymphoma)
มีอาการรุนแรง อาจมีก้อนที่ช่องท้อง ช่องอกหรือในระบบประสาท
อาการที่เริ่มต้นพบบ่อย
คลำพบก้อนที่บริเวณต่างๆ
ถ้ามีอาการติดเชื้อ ก็จะ มีไข้ เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ไอเรื้อรัง หายใจไม่สะดวก
อาการในระยะลุกลาม
ซีด มีเลือดออกง่าย
ในรายที่เป็นมะเร็งต่อมน้ำเลืองในช่องท้อง จะทำให้ท้องอืด
แนวทางการรักษาในปัจจุบัน
การใช้ยาเคมีบำบัด
การฉายรังสี
การรักษาโดยการปลูกถ่ายเซลล์ต้นเนิด
มะเร็งไต Wilm Tumor หรือ Neuroblastoma
เกิดได้จาก
เจริญผิดปกติจนกลายเป็นก้อนเนื้องอกภายในเนื้อไต
คลำได้ทางหน้าท้อง มักจะเป็นที่ไตข้างใดข้างหนึ่ง
Neuroblastoma
เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรงที่พบได้บ่อยในเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี
เป็นเนื้องอกที่มีต้นกำเนิดมาจากเซลล์ของระบบประสาท(Neural crest)
ที่มีเนื้อเยื่อ Sympathetic nerve ได้แก่ ต่อมหมวกไต
การตอบสนองต่อการรักษาจะไม่ดี
มีอัตราการตายสูง
อาการแสดง
ตาโปนมีรอยช้ำขอบตา มีไข้ ตำแหน่งที่พบก้อนมากที่สุด คือต่อมหมวกไต
การรักษาด้วยยาเคมีบําบัด
Chemotherapy
ระยะการรักษาเคมีบำบัด
ระยะชักนำให้โรคสงบ (induction phase)
เป็นการให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้นให้มากที่สุด
และมีอันตรายต่อเซลล์ปกติให้น้อยที่สุด ระยะนี้ใช้เวลา 4 – 6 สัปดาห์
ยาที่ใช้ ได้แก่ Vincristine, Adriamycin,
L – Asparaginase และ Glucocorticoid
ระยะให้ยาแบบเต็มที่ (intensive or consolidation
phase)
เป็นการให้ยาหลายชนิดร่วมกันภายหลังที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะโรคสงบแล้ว เพื่อทำลายเซลล์มะเร็งให้เหลือน้อย ใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
ยาที่ใช้ ได้แก่
Metrotrexate, 6 – MP และ Cyclophosephamide
ระยะป้องกันโรคเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
(CNS prophylaxis phase)
เป็นการให้ยาเพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
ยาที่ใช้ ได้แก่ Metrotrexate, Hydrocortisone
และ ARA – C
ระยะควบคุมโรคสงบ (maintenance phase or
continuation therapy)
เป็นการให้ยาเพื่อควบคุม และรักษาโรคอย่างถาวร
ยาที่นิยมให้ คือ การให้ 6 – MPโดยการรับประทานทุกวันร่วมกับ การให้ Metrotrexate
การรักษาประคับประคอง
เพื่อให้ได้
ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ แบ่งเป็น 2 แนวทาง คือ
การรักษาทดแทน (Replacement therapy) ด้วยการให้เลือดเพื่อให้ระดับฮีโมโกลบินไม่น้อยกวVา 7-8 กรัม/ดล. ในระยะแรกก่อนโรคสงบ
การรักษาด้วยเกร็ดเลือด หากผู้ป่วยมีเลือดออกจากจำนวนเกร็ดเลือดต่ำ ควรให้เกร็ดเลือดก่อน
ตัวอย่างยาเคมีบำบัดที่ใช้บ่อย
Cyclophosphamide และ Ifosfamide รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวโดยออกฤทธิ์จับหรือรวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็ง (Cross link) ทำให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
ผลข้างเคียงที่ต้องระวังคือ การตกค้างของยาในกระเพาะปัสสาวะทำให้เกิด Hemorrhagic cystitis
Methotrexate รักษามะเร็ง Acute leukemia โดยยับยั้งการสร้าง DNAและ RNA และมีฤทธิ์กดการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง
ยาตัวนี้มักจะเกิด
ภาวะแทรกซ้อนที่ตับ แพทย์จะติดตามค่า Liver function Test และอาจทำให้คลื่นไส้
Mercaptopurine(6-MP) รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
ผู้ป่วยจะได้รับยาตัวนี้ไปรับประทานต่อที่บ้าน
L-asparaginase เป็นยารักษาโรคมะเร็ง ALL ที่มีโอกาสเกิดการแพ้ยาสูง จึงต้อง Test dose ก่อนให้ยา
ยายังมีผลต่อตับ
อ่อนในการหรั่ง Insulin มีผลให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้น